Protiv umetnosti, u Ljubljani
Izložba “Protiv umetnosti. Goran Đorđević: kopije 1979-1985”, premijerno prikazana 2011. godine u Salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu i Galeriji Studentskog kulturnog centra, gostuje tokom decembra i januara u Mestnoj galeriji, Ljubljana.
Izložba je zajednički projekat Gorana Đorđevića i kustoskog tima (Branislav Dimitrijević, Dejan Sretenović, Jelena Vesić) koji radove iz tog opusa predstavljaju kroz dva različita izložbena formata: rekonstrukciju i savremenu instalaciju. Sama postavka izložbe osmišljena je kao kombinacija principa rekonstrukcije originalnih postavki (tj. aranžmana objekata) i principa savremene instalacije koja podrazumeva promenu konteksta i značenja, stvarajući nove aranžmane i nove odnose.
Jedan segment izložbe blizak je logici retrospektive kao metatekstualne ravni “pogleda unazad” analogne retrospekciji koju Đorđevićevi radovi zauzimaju u odnosu na pripovest umetnosti. Drugi segment predstavlja rekonstrukciju prve samostalne izložbe Đorđevićevih kopija koja je 1980. održana u Galeriji SKC-a u Beogradu pod istaknutim nazivom “Protiv umetnosti”, a koja u celini retrospektivnog pogleda na Đorđevićev kopizam funkcioniše kao izložba-artefakt i repriza originalne postavke.
Đorđević je na umetničkoj sceni aktivan od sredine 70-ih kao jedan od protagonista tzv. “analitičke linije” beogradskog konceptualizma. Od 1979. godine se u potpunosti okreće projektima kopiranja koje izvodi sve do 1985, kada prestaje sa autorskim radom u polju umetnosti. Iako su mnogi radovi iz Đorđevićevog kopističkog opusa izlagani na samostalnim i grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu oni, uz nekoliko izuzetaka, nisu privlačili pažnju lokalnih kritičara, niti su uvrštani u istorijske preglede umetnosti toga vremena.
Razlozi za neprihvatanje tog opusa su brojni i treba ih tražiti u očuvanju bazičnih postulata umetničkog delovanja i smisla umetnosti. Proizvodnja kopija ikoničkih originala moderne umetnosti, umnožavanje bezvrednih amaterskih slika ili uslikavanje kopija na kič-reprodukcijama, ne može se lako objasniti u tradicionalnim parametrima umetničke kreativnosti vezane za pojmove originalnosti, unikatnosti, izražajnosti i autorstva. S druge strane, Đorđevićev umetnički gest nije bilo moguće svrstati niti u jednu od trendovskih odrednica s kraja 70-ih i početka 80-ih godina kojima je operisala tadašnja likovna kritika (npr. nova umetnička praksa, slikarstvo nove predstave itd).
Iz današnje perspektive, prema navodima kustoskog tima, jasno je da se radi o projektu koji se kretao linijom mišljenja koja se može uporediti sa njujorškim kopističkim aproprijacionizmom koji se simultano pojavio, a čiji su glavni protagonisti bili Šeri Livajn, Majk Bajdlo, Ričard Prins i drugi. Međutim, Đorđević je u odnosu na ovaj trend samosvojan po tome što je kopiju proglasio “značajnijom od originala” i što je kopiranje shvatio kao “stav protiv umetnosti” - stav koji instituciju umetnosti anarhistički uteruje u besmisao, uključujući i vlastitu govornu poziciju “umetnika” koji deluje unutar sistema umetnosti.
Đorđevićev kopizam je kategoriju kopije emancipatorski proširio izvan svih dotad osvojenih granica i pridodao joj moć da “pripoveda neku drugu priču” u odnosu na onu koju pripoveda sam original.
Izložba će biti otvorena od 13. decembra do 27. januara.
*Foto: Protiv umetnosti. Goran Đorđević: kopije 1979-1985, izgled postavke, Salon MSUB. Foto Saša Reljić
(SEEcult.org)
