Oproštaj od Pašića

Beogradska pozorišna i medijska scena oprostila se 3. avgusta od istaknutog kritičara, novinara, urednika i publiciste Feliksa Pašića, ističući na komemoraciji u Ateljeu 212 njegov neumorni istraživački duh, profesionalizam, nenametljivost i spremnost da prenese znanje, kao i posvećenost porodici, koja mu je dala snagu da, uprkos teškoj bolesti, nedavno završi monografiju “Muci - Ljubomir Draškić ili živeti u pozorištu”, u izdanju Muzeja pozorišne umetnosti Srbije (MPUS).

Beogradska pozorišna i medijska scena oprostila se 3. avgusta od istaknutog kritičara, novinara, urednika i publiciste Feliksa Pašića, ističući na komemoraciji u Ateljeu 212 njegov neumorni istraživački duh, profesionalizam, nenametljivost i spremnost da prenese znanje, kao i posvećenost porodici, koja mu je dala snagu da, uprkos teškoj bolesti, nedavno završi monografiju “Muci - Ljubomir Draškić ili živeti u pozorištu”, u izdanju Muzeja pozorišne umetnosti Srbije (MPUS).

U prisustvu članova Pašićeve porodice, komemorativni skup na Velikoj sceni Ateljea 212 počeo je minutom ćutanja, a o velikoj zaostavštini Pašića u vidu kritičarskih tekstova i intervjua, TV emisija i knjiga, kao i o prijateljstvu sa njim, govorili su direktorka MPUS Ksenija Radulović, teatrolog Jovan Ćirilov, dramski umetnici Svetlana Bojković i Aleksandar Gruden, pozorišni kritičar Aleksandar Milosavljević i Bojana Andrić iz Televizije Beograd.

Ksenija Radulović istakla je da je Pašić bio jedan od retkih autora čiji su predlozi i ideje “kupovani na neviđeno”.

Pašić je i sam bio otvoren za nove ideje, iako je bio “čovek tradicionalnijih vrednosti u najpozitivnijem smislu”, rekla je Ksenija Radulović, ukazujući na njegov istraživački duh i zasluge za otkrivanje nekih od najinteresantnijih ličnosti srpske kulturne prošlosti.

Ističući i njegovu besprekornu lingvistiku, Ksenija Radulović rekla je i da je Pašić sa suprugom Zoricom, sa kojom je i profesionalno sarađivao, bio “među poslednjim čuvarima srpskog jezika, stila, pravopisa i sintakse”.

“Skromno i nenametljivo učinio je za našu kulturu mnogo više od raznih vajnih patriota, sa ili bez ‘j’, koji su svoj patriotizam naplaćivali i unovčavali”, rekla je Ksenija Radulović.

Prepričavajući i neke lične detalje iz prijateljstva sa Pašićem, Ksenija Radulović istakla je i da je obožavao svoju porodicu, pa su zato i imena njegovih nedavno rođenih unuka Relje i Lenke na prvoj strani poslednje knjige koju je objavio - monografije o Draškiću, slavnom reditelju i dugogodišnjem upravniku Ateljea 212.

Ćirilov je podsetio na mnogobrojna druga dela Pašića o beogradskim pozorištima i slavnim glumcima, kao i dve značajne knjige o zabranama koje su pratile predstave “Čekajući Godoa” i “Kako su cvetale tikve”.

Ističući i Pašićevu doslednost u vođenu računa o činjenicama, Ćirilov je naveo i da je “pohvale primao sa gospodskom ćutnjom, smatrajući da je to valjda normalno”.

Svetlana Bojković, sa kojom je Pašić pokrenuo pozorišne novine “Ludus” i sedam godina (1992-1999) ih uređivao, objavivši u njima 60 opsežnih razgovora sa umetnicima, zahvalila mu je što je “mnogo učinio da se efemerni glumački poziv spasi od zaborava”.

Bojkovićeva je rekla i da je Pašić dobro poznavao sve o čemu je pisao, zbog čega to nije bilo puko beleženje, već je “unosio dušu, emocije i pokazivao veliko razumevanje za umetnike uopšte”.

Na saradnju sa Pašićem u “Ludusu” osvrnuo se i Milosavljević, ističući da je od njega mnogo i naučio, budući da je ustanovio standarde koji se u tom časopisu, osim jednog kratkog perioda, i danas poštuju.

Kao urednik, novinar, autor teatroloških studija, priređivač knjiga.., Pašić je, prema rečima Milosavljevića, bio perfekcionista, sposoban da provede dane i noći nad tekstovima, i to u vreme kada nije bilo kompjutera.

Bojana Andrić podsetila je na Pašićev rad u TV Beograd od sredine 70-ih do 2000. godine, tokom kojih je snimio oko 150 dokumentarnih emisija, među kojima je i serija portreta značajnih pozorišnih ličnosti srpske istorije, u prvom redu glumaca, a pokrenuo je i nekoliko godina vodio i uređivao televizijske “Hronike Bitefa”. Njegove dve emisije o Nedi Spasojević i pozorištu u zarobljeničkim logorima, stopirane 2000. godine, montirane su 2006.

Navodeći da je Pašićev rad bio obeležen odličnim pripremama, detaljnom razradom, jasnim ciljem i ogromnim iskustvom, Bojana Andrić istakla je da je bio izuzetan profesionalac i idealan saradnik.

Povodom smrti Pašića, upućeni su i brojni telegrami saučešća, uključujući i Sterijinog pozorja, koji je pročitan na komemoraciji.

Pašić je bio poslednji savezni selektor Sterijinog pozorja (1989. i 1990), a dobitnik je i dve Sterijine nagrade za pozorišnu kritiku (1983, 1992) i Sterijine nagrade za naročite zasluge na unapređenju pozorišne umetnosti i kulture (2006).

Povodom njegove smrti, telegram saučešća uputio je i ministar kulture Srbije Nebojša Bradić, ističući da je Pašić “u najboljem maniru spajao je oblast kulture i oblast medija, dajući obema pečat autentičnosti”, po kojem će još dugo biti pamćen.

Pašićeva kritičarska delatnost obuhvata razdoblje od 40 godina, a bio je i jedan od najplodnijih istraživača i hroničara pozorišnog života na prostoru bivše Jugoslavije, kao autor niza knjiga, monografija i dokumentarnih TV emisija.

Rođen 19. februara 1939. u Splitu, Pašić je studirao francuski jezik i književnost, a novinarski vek proveo je u “Borbi” (1960-1975), Radio Beogradu (1975, 1976) i Televiziji Beograd (1976-2000). Bio je stalni pozorišni kritičar “Borbe”, “Večernjih novosti”, Radio Beograda, “Dnevnog telegrafa” i “Teatrona”.

U raznim ulogama - selektora, člana žirija, voditelja razgovora o predstavama, bio je aktivno prisutan na svim važnim pozorišnim festivalima i manifestacijama u zemlji.

Autor je knjiga “Savremenici” (razgovori sa jugoslovenskim piscima - 1965), “Oluja” (dnevnik predstave - 1987), “Kako smo čekali Godoa kad su cvetale tikve” (dokumentarno istraživanje slučajeva zabrane dve pozorišne predstave - 1992), “Zoran” (razgovori sa Zoranom Radmilovićem - 1995), “Karlo Bulić - avantura kao život” (1992), “Mira Trailović, gospođa iz velikog sveta” (2006), “Glumci govore I, II” (razgovori sa šesnaestoro srpskih glumaca - 2003), “Joakimovi potomci” (portretni medaljoni dobitnika Statuete “Joakim Vujić” - 2006).

Autor je monografija “Grad teatar Budva - Prvih deset godina” (1998),
“Grad teatar Budva - Drugih deset godina” (2007), “Deset festivala pozorišta za đecu” (o Jugoslovenskom festivalu pozorišta za đecu u Kotoru, 2002), “Beogradsko dramsko pozorište - 60 godina” (2007), “Vuk, z. p. Tršić, Vukovi sabori 1933-2008” (2008), “Zvezdara teatar 1984-2009” (2009).

Priredio je i knjigu o dramskoj umetnici Oliveri Marković, knjigu kritika Slobodana Selenića (Dramsko doba), knjigu pesama i zapisa Ljubiše Bačića (Moj živote malo li te ima), a koautorski je sarađivao u monografijama o Ljubi Tadiću, Miri Stupici, Miji Aleksiću, Zoranu Radmiloviću, Nevenki Urbanovoj, Raheli Ferari, Danilu Stojkoviću, Mariji Crnobori.

Preveo je sa francuskog “Ogled o neposrednim činjenicama svesti” Anrija Bergsona (“Velika edicija Ideja”, 1978).

Kremacija Pašića, koji je preminuo 31. jula u 72. godini, biće održana 4. avgusta u 17 sati na Novom Groblju.

(SEEcult.org)