100 zabranjivanih tamizdata

Zbornik “Tamizdat. 100 izabranih knjiga”, predstavljen u Moskvi u okviru 14. Sajma knjiga Non/Fiction, sadrži dela ruskih pisaca objavljena van granica Sovjetskog Saveza u periodu od 1921. do 1984. godine.

Reč je o knjigama koje spadaju pod odrednicu “tamizdat”, koja se istorijski pojavila kada i pojam “samizdat”, s tim što je označavala knjige koje su “izdate tamo”, van granica zemlje. Kao i samizdat izdanja, i tamizdat knjige uglavnom su bile samostalna izdanja autora, disidentski i opozociono orijentisana prema režimu.

Samizdat i tamizdat izdanja često su funkcionisala i po principu spojenih sudova - tekstovi umnožavani i rasprostirani kao samizdati, mogli su biti štampani u inostranstvu kao tamizdati, a onda ilegalno unošeni u zemlju, kopirani i distribuirani ponovo kao samizdati.

Sa pojavom tamizdata vezane su značajne epizode društvenog i kulturnog života u Sovjetskom Savezu, kao što je bila istraga protiv Borisa Pasternaka i kampanja vođena protiv njega zbog publikovanja romana “Doktor Živago“ u Italiji. Ili, organizovanje suđenja u slučaju Sinjavski-Danijel.

Zbornik “Tamizdat: 100 zabranjivanih knjiga” obuhvata najznačajnija dela ruske književnosti druge polovine 20. veka koja su najpre bila objavljena u inostranstvu, kao što su “Arhipelag gulag” Aleksandra Solženjicina, “Život i sudbina” Vasilija Grosmana, poezija Josifa Brodskog, “Moskva-Petuška” Venedikta Jerofejeva...

I drugi značajni pisci epohe prvo su bili objavljeni na Zapadu.

Tokom poluvekovnog perioda tamizdat je, uporedo sa samizdatom, ostajao kao jedina mogućnost objavljivanja velikog broja dela koja su po duhu bila nezavisna i nesaglasna s vladajućom sovjetskom ideologijom.

Među ukupno 83 autora predstavljenih u zborniku “Tamizdat” našli su se i Arkadij Averčenko, Vasilij Aksjonov, Mihail Bulgakov, Ivan Bunjin, Vladimir Vojnovič, Nikolaj Gumiljev, Sergej Dovlatov, Jevgenij Zamjatin, Eduard Limonov, Nadežda i Osip Mandeljštam, Vladimir Nabokov, Aleksej Remizov, Andrej Saharov, Marina Cvetajeva....

Edicija sadrži sto knjiga koje predstavljaju vrhunske domete književnog stvaralaštva u Rusiji. Svakoj od njih je posvećena posebna studija koja sadrži i bibliografske podatke, osnovne momente iz života autora, istoriju nastanka dela, siže i osvrte recenzenata.

Studije su opremljene i fotografijama, od kojih neke sadrže faksimile rukopisa i reprodukcije istorijskih dokumenata u vezi sa istorijom nastanka dela, te portrete pisaca.

U priređivanju zbornika bili su angažovani teoretičari i istoričari književnosti, književni kritičari i drugi stručnjaci, a među priređivačima tog izdavačkog poduhvata je i jedan od izdavača i pisac uvodnih studija Mihail Seslanski, direktor Federalne agencije za štampu i masovne komunikacije (Rospečat).

Inače, na 14. međunarodnom sajmu intelektualne književnosti Non /Fiction, koji traje od 28. novembra do 2. decembra, predstavljene su knjige više od 300 izdavača.

Sajamski program obuhvata više od 150 događaja (susreti s piscima, izložbe, diskusije, promocije...).

Branko Rakočević