140 godina Kolarčeve zadužbine
Zadužbina Ilije Milosavljevića Kolarca obeležiće 18. novembra 140 godina rada koncertom gudačkog kvinteta Wiener Kammersymphonie iz Beča, a prethodno i dodelom plaketa za izuzetan doprinos programskoj delatnosti i godišnje nagrade za najbolju samostalnu izložbu u sezoni 2017/2018. U saradnji sa Udruženjem muzičkih umetnika Srbije, na svečanoj dodeli priznanja nastupiće violončelista Filip Tomić, proglašen za najuspešnijeg mladog muzičara u 2017. godini.
Kolarčeva zadužbina, osnovana 1878. godine kao Književni fond i Fond za izgradnju Narodnog univerziteta, do danas ostvaruje svoju delatnost u skladu sa testamentarnom voljom svog osnivača.
Kolarčev narodni univerzitet počeo je da radi 1932. godine, a na svečanom otvaranju predsednik tadašnjeg Odbora, dr Aleksandar Belić, istakao je da “prokrčiti nove puteve znanju i prosvetiti, moralnim, duhovnim i stvarnim disciplinama, stvoriti za njih naročito interesovanje, uzdići ljubav prema napretku, kulturi i znanju i zameniti takvim rapoloženjima u našem narodu, koliko se god više može, prazno provođenje vremena i često uzaludno traženje zadovoljenja dubljih i ozbiljnijih interesovanja – jedan je od krajnjih ciljeva kojima teži Kolarčeve narodni univerzitet”.
Te su reči, kako ističe Kolarčeva zadužbina, trajna programska obaveza te ustanove koja godinu jubileja obeležava pod sloganom “Stvaramo tradiciju za budućnost”.
Velika dvorana Kolarčeve zadužbine
Programske aktivnosti Kolarčeve zadužbine, koja je dobitnik najviših priznanja za svoj rad i ukupnu delatnost, realizuju Centar za muziku, Centar za predavačku delatnost, Centar za nastavu stranih jezika, te Likovna galerija, Art bioskop, novoformirana galerija za digitalnu i multimedijalnu umetnost ArtLab i knjižara “Aleksandar Belić”.
Kolarčev Centar za muziku, od osnivanja, u kontinuitetu organizuje koncerte, muzičke promocije i edukativne programe u oblasti muzičke kulture, koji ovu instituciju čine posebnom i prepoznatljivom, kako zbog vrhunskih muzičkih umetnika koji su gostovali u Velikoj dvorani, tako i zbog promocije mladih muzičkih umetnika. Centar za predavačku delatnost, takođe, od osnivanja u toku godine organizuje više od 200 predavanja, po konceptu dodatne doživotne edukacije, ali i promocije najnovijih naučnih istraživanja koja upućuju na razvoj i napredak u svim oblastima života. Centar za nastavu stranih jezika prva je škola stranih jezika u Srbiji, a ove godine obeležava 85 godina rada.
Ilija Milosavljević Kolarac je 1878. godine testamentom ostavio sav svoj imetak srpskom narodu u cilju širenja nauke i kulture. Od tog imanja trebalo je osnovati Fond za podizanje srpskog univerziteta, koji će se zvati Univerzitet Ilije M. Kolarca osnovan sopstvenim trudom na korist svoga naroda.
Zdanje Kolarčeve zadužbine, površine 4.500 kvadratnih metara, podignuto je 1932. Arhitekta Petar Bajalović najpre je pristupio rešavanju problematike prostora koncertne dvorane. U izgradnji su primenjena najsavremenija naučna znanja o akustici tog vremena, pa se Velika dvorana i danas smatra najakustičnijom salom za potrebe muzičkih izvođenja u Beogradu.
Hol Kolarčeve zadužbine
Zgrada na Studentskom trgu svečano je otvorena koncertom Beogradske filharmonije u koncertnoj dvorani 4. februara 1932.
Kolarčev narodni univerzitet započeo je programsku delatnost 9. oktobra 1932. Od početka je otvoren za ljude iz različitih društvenih slojeva, različitog nivoa obrazovanja, različitog uzrasta, za sve one željne znanje i svesne njegove vrednosti. Bio je okrenut i onima koje su životne oklonosti onemogućile da se redovno školuju. Osnovni cilj od početka je bio da “širi naučna znanja i shvatanja, da razvija uticaj primenjenih nauka u narodnom životu i privredi, i da neprestano poučava u pojedinim veštinama i umenjima”.
Ilija Milosavljević Kolarac, rođen 1800. godine u selu Kolari kod Smedereva, po kojem je i dobio nadimak, bio je uspešan trgovac u Pančevu i potom u Beogradu. Interesovanje za književnost i prosvetu iskazao najpre time što je sa suprugom Sinđelijom postao 1854. godine član Matice srpske. Istovremeno, dao je novac za štampu “Grofa od Monte Hrista” Aleksandra Dime, u prevodu Milana D. Rašića. Sa vojvodom Tomom Vučićem osnovao je 1857. godine Fond za pominjanje onih koji su izginuli u borbama za oslobođenje od turske vlasti. Na poziv Svetozara Miletića, 1861. godine dao je prilog za osnivanje Srpske pravne akademije u Novom Sadu. Tim sredstvima upravljala je Matica srpska.
Godine 1878. bio je optužen i osuđen za veleizdaju, za učešće u Topolskoj pobuni. U zatvoru je proveo nekoliko meseci, posle čega je pomilovan. Iz zatvora se vratio narušenog zdravlja i iste godine, 6. oktobra (po starom kalendaru) umro je u svojoj kući na Stambolkapiji - današnjem Trgu republike.
*Foto: V. Savatić (arhiva Kolarca)
(SEEcult.org)
