Nagrada “Lazar Trifunović” za 2024. godinu ravnopravno je dodeljena dr Vidi Knežević i Ani Panić za autorske tekstove objavljene u pratećem katalogu izložbe “Kun: umetnik-radnik-borac”, organizovane povodom 120 godina od rođenja istaknutog jugoslovenog umetnika Đorđa Andrejevića Kuna u Galeriji Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU) u Beogradu.
Odluku o nagradi doneo je žiri u sastavu: prof. dr Maja Stanković, istoričarka umetnosti i dekanka Fakulteta za medije i komunikaciju, muzejska savetnica Narodnog muzeja Srbije Evgenija Blanuša i kustos Muzeja savremene umetnosti u Beogradu (MSUB) Miroslav Karić.
Nagrada će biti uručena tradicionalno 14. januara u podne u Galeriji Artget Kulturnog centra Beograda, na dan rođenja uticajnog istoričara umetnosti, likovnog kritičara i profesora modrene umetnosti na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu Lazara Trifunovića (1929 -1983), saopštio je KCB.
Izložba “Kun: umetnik-radnik-borac” prva je retrospektiva Kunovog umetničkog stvaralaštva nakon 50 godina, a realizovana je u saradnji Galerije SANU, Muzeja Jugoslavije (MJ) i MSUB-a. Posvećena umetniku, revolucionaru, španskom borcu i profesoru Đorđu Andrejeviću Kunu, u kustoskoj koncepciji Mišele Blanuše, kustoskinje MSUB-a, istoričarke umetnosti dr Vide Knežević i kustoskinje MJ Ane Panić, izložba je na studiozan način, kroz izbor umetničkih dela i arhivsku građu, predstavila sve faze Kunovog stvaralačkog razvoja, kao i njegova društveno-politička delovanja u decenijama neposredno pred Drugi svetski rat i nakon njega.
Žiri je istakao da su tekstovi dr Vide Knežević “Umetnost je samo onda umetnost kada nije samo umetnost” i Ane Panić “Šta je nama Kun danas? Javni rad u kontekstu vremena” rezultat sistematičnog, istraživačkog rada kojim su u javnom diskursu ponovo aktuelizovani stvaralački i idejni postulati jednog od najznačajnijih protagonista na ovdašnjoj umetničkoj, kulturnoj i društvenoj sceni.
Baviti se i pisati danas o ličnosti i delu Đorđa Andrejevića Kuna, kako je istaknuto, čini se posebno važnim imajući u vidu vreme u kojem se gotovo svakodnevno suočavamo sa istorijskim revizionizmom i tendencioznim brisanjima svakog traga antifašističke borbe i zaostavština socijalističkog uređenja i kulture a samim tim i dela našeg identiteta.
U studijskim tekstovima dr Vida Knežević i Ana Panić mozaičku sliku mnogostrukog i kompleksnog ličnog i profesionalnog života Đorđa Andrejevića Kuna grade kroz šira sagledavanja i razumevanja konteksta i složenosti društveno političkih i kulturnih prilika u predratnoj i poratnoj Jugoslaviji, naveo je žiri u obrazloženju.
Muzejska savetnica i istoričarka umetnosti Ana Panić (Beograd, 1978) autorka je i koautorka brojnih izložbi na teme iz istorije, umetnosti i popularne kulture SFRJ, kao i izložbi iz zbirki Muzeja Jugoslavije. Od 2005. godine radi kao kustoskinja likovne zbirke MJ. Dobitnica je dva priznanja Muzejskog društva Srbije − nagrade “Mihailo Valtrović” (2008. i 2012), priznanja Društva istoričara umetnosti Srbije za najbolju autorsku izložbu “Nikad im bolje nije bilo? Modernizacija svakodnevnog života u socijalističkoj Jugoslaviji” 2014, kao i nagarada NK ICOM Srbija za projekat godine “Devedesete: Rečnik migracija” (2019) i publikaciju godine “Sloboda je za nas san” (2022).
Područje njenog posebnog interesovanja su kultura i umetnost u socijalističkoj Jugoslaviji, političke prakse (post) jugoslovenske umetnosti i savremena umetnička produkcija, kultura sećanja i izgradnja kolektivnog sećanja na Jugoslaviju, javni spomenici i njihova uloga u materijalizaciji kolektivnog sećanja, umetnost kao sredstvo konstruisanja (nad) nacionalnog identiteta.
Istoričarka umetnosti, kustoskinja, radnica u sektoru kulture i koosnivačica Kontekst kolektiva Vida Knežević tokom 2008. godine završila je postdiplomske master studije na Univerzitetu umetnosti u Beogradu (odsek Teorija umetnosti i medija), a 2019. godine odbranila je doktorsku tezu “Teorija i praksa kritičke levice u jugoslovenskoj kulturi (jugoslovenska umetnost između dva svetska rata i revolucionarni društveni pokret)”.
Rad Vide Knežević predstavlja proces povezivanja kritičke teorije i prakse, umetničke proizvodnje sa širim društvenim delovanjem. Od 2014. godine jedna je od urednica edukativnog projekta i levo orijentisanog medijskog portala Mašina.rs, gde se bavi odnosom kulturno-umetničke i medijske proizvodnje, ekonomije, politike i aktivizma. Autorka je i saradnica mnogobrojnih projekata i izložbi u oblasti kustoskih, umetničkih iaktivističkih praksi. Trenutno je članica Upravnog odbora Asocijacije Nezavisna kulturna scena Srbije (NKSS). Članica je i Udruženja likovnih kritičara AICA – sekcija Srbije.
Nagrada “Lazar Trifunović” dodeljuje se od 1993. godine u cilju podsticanja, razvoja i afirmisanja novih metodoloških i interpretativnih modela i pristupa u pisanju o modernoj i savremenoj vizuelnoj umetnosti u štampanim i elektronskim medijima, predstavljajući jedino stručno priznanje koje motiviše kritičko mišljenje u toj oblasti.
Nagrada se dodeljuje u znak sećanja na uticajnog istoričara umetnosti, likovnog kritičara i profesora Univerziteta u Beogradu Lazara Trifunovića (1929-1983), svojevremeno najmlađeg direktora Narodnog muzeja u Beogradu, plodnog publiciste i harizmatičnog profesora istorije umetnosti XX veka na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Trifunović je stručno delovao u dve osnovne oblasti: kao istoričar (moderne) umetnosti i likovni kritičar, uz to i kao profesor Moderne umetnosti na beogradskom Univerzitetu i muzeolog - kao direktor Narodnog muzeja u Beogradu, te kao osnivač i direktor Galerije savremene umetnosti u Nišu. Trifunović je bio osnivač katedre za Modernu umetnost na Filozofskom fakultetu u Beogradu, gde je predavao istoriju modernizma do kraja života. Bio je i član i predsednik Jugoslovenske sekcije Međunarodnog udruženja umetničkih kritičara (AICA).
Nagrada “Lazar Trifunović” sastoji se od plakete sa likom Trifunovića (rad vajara Mihajla Paunovića), novčanog iznosa i izložbe koju lauret priređuje u okviru ciklusa “Kritičari su izabrali” u Likovnoj galeriji KCB-a.
Dosadašnji dobitnici nagrade “Lazar Trifunović” su: Mileta Prodanović, Ljiljana Ćinkul, Lidija Merenik, Branislav Dimitrijević, Jasmina Čubrilo, Stevan Vuković, Bojana Pejić, Jovan Despotović, Dragica Vukadinović, Branislava Anđelković, Svetlana Racanović, Darka Radosavljević Vasiljević, Zoran Gavrić, Milanka Todić, Maja Ćirić, Dejan Sretenović, Nikola Dedić, Jerko Denegri, Sava Stepanov, Jelena Stojanović, Irina Subotić i Milan Popadić, Radonja Leposavić, Danijela Purešević, Sanja Kojić Mladenov, Dragana Kovačić i Ana Ereš (Bogdanović), Maja Stanković, Simona Ognjnović, Sofija Milenković i Gordana Stanišić, Slađana Petrović Varagić, Miroslav Karić i Nebojša Milenković.
(SEEcult.org)