Festival nitratnog filma Jugoslovenske kinoteke počeo je 6. juna italijanskim spektaklom “Poslednji dani Pompeje” iz 1926. godine, a do 16. juna prikazaće još pedesetak filmova iz oko 30 svetskih arhiva, nastalih od samih početaka kinematografije do 70-ih godina 20. veka.
“Mi smo među tri najznačajnija svetska festivala arhivskog filma u svetu. Prva je neprikosnovena Bolonja. Drugi je Pordenone, ali tamo se prikazuju samo nemi filmovi, a na našem festivalu se prikazuju svi značajni filmovi od 1895. godine, od samih početaka filma, pa sve do 60-ih, 70-ih godina 20. veka”, izjavio je 6. juna umetnički direktor i selektor 24. Nitrata Aleksandar Saša Erdeljanović, upravnik Arhiva Jugoslovenske kinoteke.
Posle dva “kovid festivala”, obeležena pandemijom, 24. Nitrat predstavlja povratak u normalu, istakao je Erdeljanović, najavljujući 48 filmova iz 31 nacionalnog arhiva i kionteka, uz dolazak više od 20 gostiju.
Pozdravljajući kolege i prijatelje koji su već stigli - iz Kinoteke Severne Makedonije, Arhiva Slovenije, Mađarske filmske laboratorije i Bugarske kinoteke, Erdeljanović je istakao da je Festival nitratnog filma prilika za uvid u neke izuzetno kvalitetne filmove, kao i za druženje i razgovor o budućnosti filmskih arhiva i kinematografije, a pre svega o digitalnoj restauraciji.
Kao osnovu programa 24. Nitrata, naveo je filmove koji su dugo bili izgubljeni i tek su pronađeni, filmovi koji su naknadno postali remek dela i filmovi koji su bili zabranjeni.
U programu, koji će biti zatvoren spektaklom “Mihail Strogov”, zastupljeni su gotovo svi žanrovi, osim naučne fantastike, vesterna i animacije.
Među filmovima koji će biti prikazani 7. juna je i film američke produkcije “Kuća pored reke” (1950) u režiji čuvenog Frica Langa.
Za tu krimi dramu scenario je napisao Mel Dineli u saradnji sa autorom romana “Kuća pored reke”, engleskim piscem Alanom Patrikom Herbertom.
Priča se dešava krajem 19. veka u viktorijanskoj kući na obali reke, u kojoj bogati, ali neuspešni pisac Stiven napastvuje i slučajno ubija služavku Emili, a zatim nagovori svog hromog brata Džona da mu pomogne da Emilino telo bace u reku. Dok policija traga za nestalom devojkom, Stiven piše roman u kome opisuje zločin koji je sam počinio. Džona grize savest, Stivenova supruga počinje da sumnja...
Glavne uloge igrali su Luis Hejvord, Li Bouman i Džejn Vajat, uz Doroti Patrik, An Šumejker i druge.
“Kasni Viktorijanski period, teške draperije, plišane sofe, gasne svetiljke, zastareli telefoni, korseti i klaustrofobična atmosfera u kojoj grešni muževi tajno odlaze kod prostitutki, odgovarajući ambijent u kome vlada strah i sramota da ih ne uhvate u malim prekršajima, tajnovitost koju zahteva malograđanski moral i koja na kraju čoveka vodi u zločin”, napisala je o “Kući pored reke” Lote H. Ajzner, autorka knjige o Fricu Langu (1890-1976), Bečliji koji je karijeru izgradio u Nemačkoj, zadivio svet nemim filmom “Metropolis” (1927), a u vreme jačanja nacizma emigrirao u Ameriku.
(SEEcult.org)