19. Festival nitratnog filma

Festival nitratnog filma u Jugoslovenskoj kinoteci, koji tradicionalno počinje na njen dan, 6. juna, ponudiće bogat program sa značajnim naslovima svetske kinematografije, od kojih većinu nije imala prilike da vidi današnja publika.

Na otvaranju 19. Festivala nitratnog filma biće prikazana tri dokumentarna ostvarenja o Beogradu između dva svetska rata, koja su digitalno restaurisana u Kinoteci, a biće dostupna i u blurej i DVD formatu, najavljeno je 2. juna na konferenciji za novinare, na kojoj je objavljeno i da će Dan Jugoslovenske kinoteke, koji je i dan prve filmske projekcije u Beogradu i na Balkanu, biti obeležen svečanim uručenjem priznanja Zlatni pečat za doprinos filmskoj umetnosti glumcima Oliveri Katarini i Petru Božoviću.

Za Dan Jugoslovenske kinoteke, kako je podsetio direktor Jugoslav Pantelić, izabran je datum prve filmske projekcije u Beogradu – 6. juna 1896. godine u kafani “Kod zlatnog krsta”, kada je Beograd postao deseta svetska prestonica u kojoj su prikazane pokretne slike braće Limijer.

Osnivač i selektor Festivala nitratnog filma Aleksandar Saša Erdeljanović najavio je od 6. do 16. juna 46 naslova u 33 termina, uz gostovanje čak 30 filmskih arhiva iz sveta.

Najveći broj filmova imaće srpsku premijeru, a prema rečima Erdeljanovića, reč je o filmovima najrazličitijih žanrova - igranim, dokumentarnim, filmskim žurnalima.

“Slično kao na festivalu u Bolonji, koji nam je uzor, vodili smo računa da budu zastupljeni i filmovi iz nemog perioda i klasici snimljeni posle 30-ih godina, dakle zvučni filmovi”, rekao je Erdeljanović, dodajući da je Kinoteci čast da otvori 19. Festival nitratnog filma svojim programom.

Film “Beograd” iz 1919. godine snimila su dva verovatno ruska imigranta Ivanov i Matuševič. Film “Beograd, prestonica Kraljevine Jugoslavije”, koji je prikazan ranije ove godine na Festu, ali smo u međuvremenu digitalno restaurisanu kopiju još malo polirali, sada će imati zvaničnu kinotečku premijeru. To je delo Vojina Đorđevića, istaknutog predratnog filmskog radnika i publiciste, čoveka koji je u Beograd u ono doba doveo Džozefinu Beker i glumca Ivana Petrovića. Film “Beograd” iz 1932. godine je jedan od prvih zvučnih filmova koji je snimljen ovde. Reč je o češko-jugoslovenskoj koprdukciji koju su uradili Zagrepčanin na radu u Pragu, jedan od osnivača studija Barandovo, Lavoslav Rajhl, i njegov prijatelj, takođe osnivač Barandova, Julijus Šmit, ispričao je Erdeljanović.

Napominjući da je teško izdvojiti samo neke naslove iz obimnog i kvalitetnog programa, ipak je skrenuo pažnju na “Rekonstrukciju” (1968) Lucijana Pintilijea, koju su rumunski kritičari proglasili za najbolji rumunski film svih vremena, kao i na “Divlju devojku” (1932) Raula Volša, koja je tek pre nekoliko godina pronađena u Americi i prikazana u Muzeju moderne umetnosti (MoMA) u Njujorku.

“Ove godine smo uspostavili saradnju sa američkim arhivima, a prošle godine i novu vezu sa Kinotekom NR Kine, tako da sada možemo da kažemo da prikazujemo filmove iz Evrope, Azije i Amerike”, naglasio je Erdeljanović.

Na Festivalu će prvi put biti viđen jedan od najboljih kineskih filmova svih vremena – “Ulični anđeo” iz 1937. godine. Tu su i filmovi koji su prikazivani poslednjih godina na festivalima u Pordenoneu i Bolonji, kao što je “Kozački bič” Džona Kolinsa, bitne ličnosti u istoriji američkog filma, reditelja koga su kritičari smatrali jedinim pravim nastavljačem dela Dejvida Grifita, ali je nažalost preminuo 1918. u 37. godini, te su njegovi filmovi dugo bili zaboravljeni.

Na programu je i jedan od najboljih jugoslovenskih filmova “Tri Ane” (1959) Branka Bauera, koji je takođe bio zaboravljen. Producirao ga je Vardar film iz Skoplja, pa se vodi kao makedonski, ali je snimljen na srpskohrvatskom jeziku u Beogradu i Zagrebu sa srpskim i hrvatskim glumcima, naveo je Erdeljanović.

Tu je i “Zemlja” Tomu Ucide, jedan od najboljih japanskih filmova 30-ih godina i jedan od njihovih prvih zvučnih filmova. Prvi put će biti prikazana cela Marsejska trilogija čuvenog reditelja Marsela Panjola, sa legendarnim glumcem Remijem u glavnoj ulozi.

“Dan uoči Festivala biće prikazana prva dva dela – ‘Marijus’ i ‘Fani’, koja su u vlasništvu Kinoteke, a na Festivalu i treći deo – ‘Cezar’, koji nikada nije prikazan kod nas, a novoizrađenu kopiju dobili smo od Francuske kinoteke”, rekao je Erdeljanović.

Iz Slovenije dolazi dokumentarni film “Ita Rina”, priča o filmskoj zvezdi  koja je odbila Holivud, rediteljke Marte Frelih i poznatog snimatelja Rada Likona, istakao je Erdeljanović, podsetivši da je Ita Rina bila prva filmska zvezda sa ovih prostora i da je veći deo života provela u Beogradu.

Erdeljanović je najavio i dolazak oko 30 gostiju iz 13 zemalja, predstavnika arhiva i filmskih poslenika iz regiona, ali i iz Kine, Rusije, Finske, Italije ...

U okviru Festivala, prvi put će biti održan naučni skup “Balkanski film na raskršću”, s podnaslovom “Od nitratnog do digitalnog”, u organizaciji Fakulteta dramskih umetnosti.

Prof. dr Nevena Daković izrazila je u ime FDU zahvalnost Kinoteci i Filmskom centru Srbije na pomoći u realizaciji tog skupa čije se teme kreću od filmske baštine i nasleđa, preko žanrovskih i stilskih trendova u savremenom balkanskom filmu, do koprodukcija, distribucije i digitalizacije filmova.

Kao poseban festivalski događaj najavljen je džez koncert pevačice Katarine Kačunković 10. juna, posle filma “Lice žene” sa Ingrid Bergman.

“U stalnoj potrazi za lepim prostorima za koncerte obratila sam se ljudima iz Kinoteke, a oni su jako dobro odreagovali. Srce mi je puno”, izjavila je Katarina Kačunković i naglasila da će na koncertu svirati pijanista Vladan Milenković, nekadašnji student, a sada profesor na Berkliju, koji dugo nije nastupao u Beogradu.

“Rekla bih da je Milenković klavirista džeretovskog tipa, tako da možemo da očekujemo jedan zaista umetnički pristup numerama iz filmova. Sviraće i naši muzičari Vuk Bradić na gitari, Branko Marković (kontrabas) i Dušan Ivanišević (bubanj). Na programu su, u skladu sa Festivalom, dve nezaboravne numere iz 30-ih godina, iz filma 'Laura' i pesma Smajl koju je komponovao Čarli Čaplin. Obuhvatićemo filmsku muziku po dekadama od 30-ih do danas”, najavila je Katarina Kačunković.

Nakon Festivala nitratnog filma, u Jugoslovenskoj kinoteci nastavljaju se redovni programi - tokom juna ciklus Velikani svetskog filma posvećen Vorenu Bitiju, izbor filmova koji je sačinila hrvatska likovna umetnica Jagoda Buić, stalni program Šok koridor i drugi, a projekcije će se nastaviti i tokom leta, rekao je upravnik Muzeja Kinoteke Marjan Vujović.

“Radimo 360 dana u godini”, konstatovao je Vujović i najavio program “Varljivo leto 2017”.

U julu i avgustu u Jugoslovenskoj kinoteci biće dve projekcije dnevno, od 18 i od 20,30 sati. Program otvara “Varljivo leto ’68” Gorana Paskaljevića, a zatvara “Velika lepota” Paola Sorentina.

“Birali smo filmove u kojima leto ima jednu od glavnih uloga, a svaki naslov imaće po dve projekcije”, rekao je Vujović.

Na početku nove sezone, od septembra, Kinoteka ulazi u drugu fazu projekta “Sto najboljih srpskih filmova”.

“Ono što smo pokrenuli krajem prošle godine izborom te liste, od jeseni nastavljamo i prelazimo na kompletnu digitalnu restauraciju, a krenućemo naravno od broja 1 sa te liste, filma ‘Ko to tamo peva’ Slobodana Šijana”, najavio je direktor Kinoteke.

Početak naredne sezone obeležiće i otvaranje Legata Dragana Nikolića i Milene Dravić.

Kao veliki projekti do kraja godine najavljene su i izložbe o glumcu Svetislavu Ivanu Petroviću i scenografu Veljku Despotoviću.

Sajt Jugoslovenske kinoteke je kinoteka.org.rs, a program Festivala nitratnog filma, kao i cele letnje sezone se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org

(SEEcult.org)