Beogradski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma prikazaće od 30. marta do 2. aprila više od 80 ostvarenja u takmičarskim programima i dvadesetak u revijalnom delu, uz intenzivan radionički program i muzičke nastupe, a prema konceptu novog umetničkog direktora Bobana Jevtića, postaje nacionalna platforma za domaći dokumentarni i kratki film.
Kao što je ranije najavljeno, 64. Martovski festival počeće u Domu omladine Beograda kratkom filmskom poemom veterana Puriše Đorđevića “Bunker 93” i novim delom Ljubiše Samardžića “Panta rei”, a na otvaranju će svečano biti uručena nagrada za životno delo reditelju, scenaristi i producentu Miroslavu Bati Petroviću (68).
Festival će predstaviti ne samo premijere, već presek ukupne srpske produkcije iz proteklih godinu dana, a prema rečima Jevtića, ideja tog novog-starog koncepta je da se godišnja produkcija sakupi na jednom mestu, da se ona oceni i da te nagrade budu referentne.
“To je namenjeno u prvom redu domaćoj publici i profesionalcima, ali i inostranim gostima koji su zainteresovani za srpski film”, rekao je 28. marta na konferenciji za novinare Jevtić, koji je i direktor Filmskog centra Srbije.
Jevtić je istakao da je “srpski dokumentarni film u punom zamahu i autori dobijaju nagrade na prestižnim festivalima u svetu, a nažalost retko smo u prilici da ovde vidimo te filmove”. Kako je dodao, slično je i sa kratkim metrom, animiranim i eksperimentalnim filmom, uz koji je ove godine uključen i video art.
Bunker 93, Puriša Đorđević
Podsetivši da je Martovski festival jedan od najdugovečnijih te vrste u Evropi, te da je dugo bio isključivo domaći, a zatim međunarodni, Jevtić je rekao da su organizatori vrlo ozbiljno pristupili promeni koncepta sa fokusom na srpski film, uz uvođenje profesionalnih radionica kao nove programske celine.
“To će biti vrlo intenzivan program, uz pomoć udruženja Dok Srbija, sa devet velikih i raznovrsnih radionica, od kreativne upotrebe arhivskih materijala, preko načina finansiranja, upotrebe 3D-a, uloge scenarista do nekih neformalnih, a zabavnih ideja kao što su ‘filmske stolice’, gde će poznati autori biti dostupni za savete i razgovor sa mladim stvaraocima”, rekao je Jevtić.
Uveden je i muzički program, jer organizatori žele da Martovski festival “bude ono što se u inostranstvu zove feel good - festival dobrog raspoloženja, da ljudi ovde tokom celog dana mogu da imaju promociju, edukaciju, komunikaciju, zabavu”.
“Naravno, čast nam je što će festival otvoriti dva veterana, Puriša Đorđević sa kratkom filmskom poemom ‘Bunker 93’ i Ljubiša Samardžić sa filmom ‘Panta rei’ kojim zaokružuje svoju karijeru, ali i priča o istoriji jedne kinematografije i jedne zemlje”, rekao je Jevtić i najavio tri ekskluzivne projekcije – film o Marini Abramović u Brazilu, koji je hit na sličnim svetskim festivalima, zatim premijeru filma Rajka Grlića i Matjaža Ivanišina “Svaka dobra priča je ljubavna priča”, koji je do sada prikazan samo na Zagreb Doxu, te film “Trst - Jugoslavija” o potrošačkoj groznici iz 70-ih i 80-ih godina, posmatranoj sa italijanske strane.
Prostor između: Marina Abramović i Brazil
Najavljeni su i omaži nedavno preminulim rediteljima Krsti Škanati i Lazaru Stojanoviću, na koje je ulaz besplatan.
Pojedinačne selekcije predstavili su Dragan Nikolić (dokumentarni filmovi duži od 50 minuta), Ivana Todorović (dokumentarci do 50 minuta), Nenad Popović i Maša Nešković (kratki igrani film – međunarodna selekcija), Nikola Majdak (animirani film) i Marta Popivoda (eksperimentalni film i video art). Pavle Vučković, koji nije bio prisutan, odabrao je kratke igrane filmove u nacionalnoj selekciji.
Dragan Nikolić je ocenio da se oseća da se nešto menja na dobar način na Martovskom festivalu, kao i u FCS-u, i da je želja da to potraje. Za svoju selekciju je rekao da se trudio da bude koherentna celina i aktuelna u odnosu na svet u kojem živimo, dodajući da je bilo više dobrih filmova nego termina za prikazivanje.
Ivana Todorović je rekla da je od prijavljenih 50-ak dokumentaraca do 50 minuta odabrala 20 sa potpuno različitim temama, a njen glavni kriterijum bio je “da li taj film ima dušu”.
Među dokumentarnim filmovima u takmičarskim programima (duži od 50 i do 50 minuta) našlo se ukupno 28 ostvarenja, među kojima su i filmovi koji su već prikazani na domaćim festivalima i nagrađivana ostvarenja, poput “Dubine dva” Ognjena Glavonića o masovnoj grobnici kosovskoh Albanaca u Batajnici i zataškavanju tog zločina, koji je trijumfovao na nedavnom 13. ZagrebDoxu.
Dubina dva, Ognjen Glavonić
Između ostalog, tu su filmovi “Obećanje” Željka Mirkovića o neobičnom poduhvatu jedne francuske porodice koja se nastanila u selu Rogljevu kako bi sa meštanima proizvodila organsko vino za svetsko tržište, “Papirnati život” Zorana Tairovića o životu jedne romske porodice, “Daljine” Nemanje Vojinovića o Kubanki koja napušta porodicu da bi u SAD obezbedila uslove za bolju budućnosti, “Iskra” Lazara Radića o penzioneru razočaranom u današnji sistem vrednosti, “Tapavica” Ognjena Rakčevića i Milana Todorovića o životnoj priči Momčila Tapavice, prvog Srbina osvajača olimpijske medalje, “Stanari roze kuće” Nenada Prinata o socijalnoj integraciji grupe junaka sa intelektualnim teškoćama, “Život iz prvog reda” Draga Latinovića i Ilije Galonje o banalnosti vakodnevnice, “Voli vas vaša Sexymaja” Ivana Mandića o pravom identitetu blogerke i prostitutke Sexymaje, “Ljuba” Natalije Avramović o slikaru Ljubomiru Ljubi Popoviću (1934-2016), “4 pasoša” Mihajla Jevtića o emigraciji, identitetu i skorijoj jugoslovenskoj, “Radiovizija” Gregora Zupanca, Miloša Tomića, Jelene Milunović i Igora Simića sa arhivskim audio zapisima Iva Andrića, Isidore Sekulić i drugih znamenitih ličnosti, “Otkucaji tišine” Marka Džambića o borbi nekada uspešnog sportiste da se ne preda ni posle povrede kičme i gubitka dela funkcija šake, “Controindicazione” Tamare von Steiner o poslednjoj zatvorskoj ludnici u Evropi, “Čovek koji je pojeo sebe” Igora M. Toholja o Branku Crnogorcu Kareliju, bizarnoj ličnosti pop-kulture bivše Jugoslavije, “Ljubav” Dušana Zorića o svakodnevnici mladog srpskog porno glumca, “Najvažniji poziv u životu” Mateje Rackov i Danice Vučenić, snimljen za kampanju za doniranje organa, “Projekat: Duša” Jelene Jovčić o predstavi “Priče iz duše” Vere Erac u kojoj učestvuju korisnici psihijatrijskih usluga, “U snu i na javi, celo selo umetničko delo” Svetlane Miljanić o kolekcionaru koji želi da rodno selo Podlokanj u Banatu pretvori u jedinstveno umetničko delo…
4 pasoša, Mihajlo Jevtić
Selekcija kratkog igranog filma nudi ukupno 30 ostvarenja, a među domaćim delima različitih žanrova, našli su se i “Suvozači” - zbog odlične atmosfere i dubine razrađenih likova, kako je naveo selektor Pavle Vučković, “Koga boli *” (zbog uspešnog realističnog pristupa, odlične glume i rediteljskih postupaka), “Aplauz za Lazića” (film posebne i autentične energije i živopisnih likova), “Sretan put” (zbog humanog i potresnog epiloga na ratove na Balkanu), “Samo devojčice plaču” (film upečatljive komike izanimljivog rediteljskog pristupa), “Ujed pčele u Velikim Pčelicama” (film koji uprkos žanrovskom, trash, otklonu donosi jednu čak potresnu intimnu priču, na bogat vizuelni način)…
U izboru međunarodne selekcije kratkog igranog filma (od gotovo 400 prijava), selektori Maša Nešković i Nenad Popović vodili su se idejom da je kratak filma izuzetna forma, koja pruža autorima slobodu da intuitivno eksperimentišu, a publici prozor u najintimniji, iskren autorski svet.
Ove godine prijavljen je veliki broj filmova koji se bave porodičnim odnosima u najširem smislu - kao da se težište prebacilo sa društveno angažovanih tema na prostor intime pojedinca, pa je ta pojava, kako su naveli, uticala i na njihov izbor filmova koji govore o povratku, odlascima, tajnama, gubicima, slobodi, usamljenosti i ostalim osećanjima sa kojima se pojedinac bori uvek i svuda. Selektovani su filmovi iz Kirgistana, Kanade, Slovenije, Grčke, Crne Gore, Nemačke, Portugalije, Irana, Izraela i Estonije, a osim što potiču sa tri kontinenta, karakteriše ih i to što su obišli svet – bilo da su prikazani u Kanu (Doktor Dijaz, Povratak Erkina, Uzdizanje, Mužjak i Sve će biti dobro), Lokarnu (Lisica), Berlinu (Visoki gradovi kostiju) i Torontu (Mutanti). Tu je i zanimljiv studentski film iz Crne Gore (Lumpen), kao i poetična posveta jednoj ljubavi iz Slovenije (Putevi).
Selekciju eksperimentalnog filma i video arta čini 11 naslova, koje je odabrala filmska rediteljka, video umetnica i umetnička direktorka festivala savremenog eksperimentalnog filma REZ Marta Popivoda, vodeći se pre svega konceptom netodologije proizvodnje i promišljanja pokretnih slika i institucionalnog i tehnološkog aparata koji slike proizvodi i smešta u određeni kontekst, kao i eksperimentalna umetnička praksa koja preispituje konvencije i nudi nove filmske forme i sadržaje.
Kameleon, Siniša Ilić i Tina Gverović
Selekcija Marte Popivode nema kustoski, odnosno problemski i/ili tematski pristup, već je u pitanju presek recentne produkcije eksperimentalnog filma i video umetnosti u Srbiji, koji nudi različite pristupe u tim oblastima - od nenarativnih filmskih konstrukcija i formalnih eksperimenata, kao što su filmovi “Transfiguracija” (Igor M. Toholj) i “Spirit et Makina” (Ivan Antić), zatim alternativnih narativa i metoda proizvodnje značenja kao u filmovima “Sve, još uvijek, u orbiti” (Dane Komljen, James Lattimer) i “Daljine” (Jelena Maksimović, Ivan Salatić), do filmova kao što su “Manifest varvarima duha i misli na svim kontinentima” (Saša Perić) i “Poslednji zapis Leonida Šejke” (Zlatko Stojković), koji se u tradiciji eksperimentalnih filmskih formi bave drugim umetničkim disciplinama, poput slikarstva i književnosti. Tu su i video radovi prominentnih vizuelnih umetnika, kao što su Siniša Ilić i Tina Gverović sa radom “Kameleon” ili Milica Lapčević i Vladimir Šojat sa video radom “Away from Home”.
Selekcija animiranog filma obuhvata deset ostvarenja, a prema reccima selektora Nikole Majdaka ml, predstavlja pravo stanje animacije u Srbiji danas. Raspon tema kreće se od istraživanja različitih mogućnosti animacije do društveno angažovanih tema, a ravnopravno su zastupljene skoro sve tehnike od klasičnog lutka filma, preko crteža do kompjuterske animacije.
Pored nacionalne selekcije, publika Martovskog festivala imaće priliku da vidi i izbor filmova Bonobo studija iz Zagreba, koji sarađuje sa brojnim autorima iz sveta.
Žiri koji će odlučivati o pobednicima u kategoriji dokumenatarnih filmova čine producentkinja Jovana Nikolić, urednica YLE Finnish Broadcasting Company i članica Filmskog festivala Tampare Sari Volanen i reditelj Mladen Đorđević, dok su u žiriju za kratki igrani film filmski kritičar Zoran Janković, dramaturg i scenarista Dimitrije Vojnov i flimski kritičar i pisac Đorđe Bajić. O najboljima u programu eksperimentalnih filmova i video arta odlučiće direktor fotografije Jelena Stanković, istoričar umetnosti Miroslav Karić i fotografkinja Ana Adamović. O pobednicima u kategoriji animiranih filmova odlučiće osnivač i umetnički direktor Međunarodnog festivala animiranog filma Animateka Igor Prassel, vizuelna umetnica i edukatorka Ana Nedeljković i autorka animiranih filmova Jelena Bešir.
Druga linija, Nenad Milošević
Među filmovima u revijalnom programu su domaći dokumentarci “Lazar” Stefana Krasića o problemima osoba sa autizmom u Srbiji, “Druga linija” Nenada Miloševića o novosadskoj neoavangardnoj sceni, “Čarobnjaci” Maše Vujošević o deci sa razvojnim smetnjama, “Radnička klasa odlazi u raj” Marka Cvejića o nekadašnjoj radničkoj klasi u današnjem tranzicionom srpskom društvu, “Lutajuća srca - arhiv emocija” Vladimira Ristića o niškoj pop grupi koja je 70-ih i 80-ih imala veliku popularnost, “Rođen kao pobednik” Željka Jovanovića o fudbalskoj legendi Veliboru Vasoviću i “Maestro” Boška Milosavljevića o ruskom umetniku Rakitinu koji je emigrirao početkom 20-ih godina 20. veka u Srbiju i postao nezaobilazan deo srpske pozorišne istorije.
Publika će videti i dugometražni dokumentarac “Sevdalinka: Alhemija duše” (Sali S. Sallini), nastao u koprodukciji Turske, BiH i Srbije, koji na poučan i dirljiv način priča o sevdahu, Bosancima i Bošnjacima, sličnom mentalitetu, zajedničkoj istoriji, o ratu i miru… Originalnost tog filma je razbijanje stereotipa da je sevdalinka homogeno bosanska, pa u njemu ima i Sarajeva i Beograda, i Nedžada Salkovića i Miroslava Ilića, i Hanke Paldum i Merime Njegomir, i iznenađenja poput Ramba Amadeusa, Ljubiše Samardžića, Dr. Neleta Karajlića… Među akterima su i Predrag Cune Gojković, Abdulah Sidran, Sead Sejo Pitić, Mirko Rondović, Prof. Esad Bajtal, Damir Imamović, Bozo Vrećo, Naida Čatić, Ćamil Metiljević…
Revijalni program obuhvata i domaće igrane filmove “Blow up Bar” Dušana Mojsilovića, “Slučajno” Alekse Parezanovića, “Presuda” Gorana Alimpića, “72 48 24 0” Matije Gluščevića, “Lov” Jovane Avramović, “2116” Janka Đurića, “Brijanje” Petra Mitrovića, “Zlatni dečak” Aleksandra Davića, “Ljubav” Ognjena Petkovića, “Glad” Tamare Todorović…
Biće prikazani, između ostalog, i francuski dugometražni dokumentarac “Neđina kuća” (Ana Otašević, Luka Tua) o Romu sa Kosova kome je rat 1999. promenio život, a NATO mu postao najveći neprijatelj, animirani eksperimentalni “Čudnovište” grupa IDE i Apsarta, nastao kao rezultat rada sa decom iz Prihvatilišta, te eksperimentalni “Art Macht Frei” Srđana Markovića o Staroj ciglani, “In arti” Stefana Petronijevića o mladom umetniku zarobljenom u svojoj kreativnosti, crnogorski “Revolucionarni dom” Seada Šabotića o napuštenom Domu revolucije u Nikšiću, slovenački “Scarecrow Cross” Sandre Jovanovske o strašilu blizu jedne crkve koje se pod uticajem vremena pretvara u krst, hrvatski “Skoro ništa” Ane Hušman o promenama u krajoliku izazvanih politikama upravljanja zemljom, te “E” Miroslava Bate Petrovića (1988-2016), koji je još pre 29 godina filmski snimao neke performanse konceptualnog umetnika Slobodana Ere Milivojevića, a 2016. ih je izmontirao i dodao im mnoštvo video efekata.
Panta rei, Ljubiša Samardžić
Zamenik gradonačelnika i predsednik festivalskog Odbora Andreja Mladenović istakao je da se Beograd ponosi svojim festivalom koji je jedan od najstarijih u Evropi.
“Ta tradicija znači i odgovornost da ovaj festival čuvamo, negujemo i da bude što bolji. Mislim da smo sada na dobrom putu“, rekao je on i zahvalio Jevtiću na konceptu koji je posvećen srpskoj kinematografiji.
Sekretar za kulturu Beograda Ivona Jevtić zahvalila je svima koji su učestvovali u organizaciji Martovskog festivala, koja je ove godine poverena Domu omladine. Grad je izdvojio za Martovski festival šest miliona dinara, a Ivona Jevtić zahvalila je i pokroviteljima i mnogobrojnim sponzorima.
BFDKF je stalna manifestacija u oblasti kulture od značaja za Grad Beograd, a pokrovitelji su, uz Grad Beograd, i Ministarstvo kulture i informisanja Srbije i Filmski centar Srbije. Prijatelj Festivala je kompanija Lukoil Srbija, a podržale su ga i turističke organizacije Beograda i Srbije.
Cena ulaznice za filmski program je 200 dinara po terminu projekcija, a ulaz na omaž programe Krstu Škanati i Lazaru Stojanoviću je besplatan. Ulaz na sve filmske projekcije je besplatan za studente, koji sa overenim indeksom mogu preuzeti ulaznice na info pultu u holu DOB-a na dan projekcije od 10 časova.
Prošle godine, na 63. BFDKF-u, prikazano je ukupno 109 ostvarenja, od kojih je u domaćoj, regionalnoj i međunarodnoj selekciji bilo oko 70. Gran pri za najbolji dugometražni dokumentarni film dobio je bugarski “Kembridž” Eldore Trajkove, dok je najboljim kratkim filmom proglašen “Iskon anima aeternam” Mihajla Dragaša iz Srbije, koji je dobio i Zlatnu plaketu Beograda za najbolji domaći animirani film – za “Vis Dubium”. U regionalnoj konkurenciji trijumfovali su autori iz Hrvatske, osvojivši nagrade u sve tri kategorije. Festival je obeležen odsustvom eksperimentalnog filma kao posebne kategorije, a regionalni takmičarski program proširen je bio sa prostora bivše Jugoslavije na celu Jugoistočnu Evropu, uz smanjenje broja nagrada sa tridesetak na 15.
BFDKF je održan i 2015. godine prema novoj koncepciji, a imperativ je bio, kako je tada izjavio gradski sekretar za kulturu Vladan Vukosavljević – povećanje broja gledalaca. Umetnički direktor BFDKF-a bio je 2015. godine reditelј Mladen Matičević, koji je sredinom 2014. godine izabran umesto Janka Baljka, takođe nagrađivanog reditelja.
Festivalski sajt je martovski.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org i u PRILOGU (pdf).
(SEEcult.org)