Deca sunca otvaraju 57. Bitef

Nemačko pozorište Šaušpilhaus Bohum otvoriće 57. Beogradski internacionalni teatarski festival (Bitef) hvaljenim komadom “Deca sunca” Maksima Gorkog, u režiji slovenačke rediteljke Mateje Koležnik, 4. oktobra u Jugoslovenskom dramskom pozorištu.

Nastao 1905. godine nakon radničkih demonstracija u Sankt Peterburgu, poznatih pod nazivom “Krvava nedelja”, komad “Deca sunca” prati članove porodice Protasov čiji dom, svojevrsna kula od slonovače, polako počinje da se urušava dok oko njih besni kolera.

Gorki je to delo pisao tokom zatočeništva u ozloglašenoj Petropavlovskoj tvrđavi, nakon što je uhapšen jer je glasno govorio protiv ruskog cara. Kako bi izbegao cenzuru, premestio je zaplet nekoliko decenija unazad, u vreme kada se oko donje Volge širila epidemija kolere, koju su pratile glad i brojni nemiri. On se tako usredsređuje na grupu intelektualaca i umetnika idealista potpuno odvojenih od surove stvarnosti spoljašnjeg sveta. Kako radnja odmiče, oni se sve više bore sa sopstvenim unutrašnjim protivurečnostima, dok svet oko njih prolazi kroz značajne društvene i političke promene, odnosno kroz revoluciju.

Rediteljka Mateja Koležnik smešta “Decu sunca” u kontekst svojevrsne revolucije 60-ih godina XX veka, gradeći precizne i detaljne portrete likova, u isto tako vrlo detaljnom, preciznom i hiperrealističnom prikazu scenskog prostora, navodi selektorski tim 57. Bitefa, koji predvodi Nikita Milivojević.

“Na prvi pogled, ova predstava deluje kao muzejski primerak, kao pozorišni eksponat iz prošlog vremena. Međutim, ono što (Mateja) Koležnik zaista radi, jeste približavanje likova Gorkog nama, ljudima današnjice, koji živimo u svetu iznova i iznova definisanom krizama”, naveo je selektorski tim 57. Bitefa, koji će biti održan od 3. do 10. oktobra, a ponudiće devet predstava, od kojih šest stranih.

Mateja Koležnik (Metlika, 1962) studirala je komparativnu književnost i teoriju književnosti na Univerzitetu u Ljubljani, kao i pozorišnu režiju na Akademiji za pozorište, radio, film i televiziju. Jedna je od najpoznatijih rediteljki savremene slovenačke pozorišne scene, a osim na prostorima bivše Jugoslavije velike uspehe beleži i u zemljama nemačkog govornog područja. Njene predstave nagrađivane su na brojnim evropskim i međunarodnim festivalima, a 2018. godine osvojila je i prestižnu austrijsku pozorišnu nagradu Nestroj za adaptaciju Čehovljenog komada “Ivanov”.

“Deca sunca” Maksima Gorkog, nakon prvobitne cenzure, premijerno su izvedena u oktobru 1905. godine u Moskvi.

Šaušpilhaus Bohum postavio je “Decu sunca” na svoju scenu, u režiji Mateje Koležnik, u oktobru 2022. godine, nakon čega predstava beleži veliki uspeh.

Dnevni list “Vestfelišer Ancajger” (Westfälischer Anzeiger) pisao je da je reč o adaptaciji koja “osvetljava svaku pojedinačnu ulogu da bi ličnu dimenziju političke promene učinila opipljivom”, dok je “Vestdojče Algemajne Cajtung” (Westdeutsche Allgemeine Zeitung) ocenio da je u pitanju “izvanredan povratak velikim pozorišnim vrednostima”.

Osim rediteljskih postupaka kojim je pribegla Mateja Koležnik, kritika je imala reči hvale i na račun glumačke postave koju predvode poznati holandski pozorišni i televizijski glumac Gaj Klemens i holandska pozorišna zvezda u usponu Ane Ritmejer.

“Kasting je toliko savršen da je skoro svaka pojedinačna uloga izneta za nijansu bolje, dinamičnije ili prefinjenije nego što se to može zamisliti kada čitate komad. A to, naravno, ne može svako pozorište”, naveo je Martin Krumbholc u kritici na portalu nachtkritik.de.

Za impresivnu scenografiju zaslužan je nagrađivani austrijski scenograf Rajmund Orfeo Fogt, sa kojim Mateja Koležnik sarađuje dugi niz godina. Kostime je uradila Zagrepčanka Ana Savić Gecen, poznata po radu kako u pozorištu, tako i na filmu (do sada je osvojila tri Zlatne arene na Filmskom festivalu u Puli).

Bitef će u 57. izdanju, pod sloganom “Snago, ne pristaj da budeš nečija”, ponuditi u glavnom programu pogleda predstave iz Nemačke, Litvanije, Mađarske, Švedske, Grčke, Burkine Faso, Belgije i Srbije.

Festival su podržali Sekretarijat za kulturu Beograda i Ministarstvo kulture Srbije, kao i ambasada Nemačke i Gete Institut. Partner i prijatelj Bitefa je i New Moment New Ideas Company, kreativna agencija festivala. Partneri festivala su i Generali osiguranje Srbija, Erste Banka, kao i prijatelji festivala Coca-Cola Hellenic Srbija, 1664 Blanc i Somersby, Rajićeva Shopping Center i Halo Creative tim.

Festivalski sajt je bitef.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.

*Foto: PMatthias Horn

(SEEcult.org)