Devojka sa kanarincem
Donedavno nepoznata slika Novaka Radonića (1826-1890) “Devojka sa kanarincem” iz 1858. godine premijerno će biti predstavljena 28. januara u Galeriji Matice srpske u Novom Sadu, a o tom delu i samom slikaru govoriće muzejska savetnica Milena Vrbaški. Prema navodima Galerije Matice srpske, koja je taj portret pribavila zasvoju kolekciju 2010. godine, “Devojka sa kanarincem” ubraja se u umetnička dela obavijena onom vrstom inspirativne magije kakva pobuđuju trajnu, nepresušnu radoznalost, kako poznavalaca, tako i ljubitelja umetnosti.
Donedavno nepoznata slika Novaka Radonića (1826-1890) “Devojka sa kanarincem” iz 1858. godine premijerno će biti predstavljena 28. januara u Galeriji Matice srpske u Novom Sadu, a o tom delu i samom slikaru govoriće muzejska savetnica Milena Vrbaški.
Prema navodima Galerije Matice srpske, koja je taj portret pribavila zasvoju kolekciju 2010. godine, “Devojka sa kanarincem” ubraja se u umetnička dela obavijena onom vrstom inspirativne magije kakva pobuđuju trajnu, nepresušnu radoznalost, kako poznavalaca, tako i ljubitelja umetnosti.
Kako je moguće da toliko dugo niko/malo ko (ne) zna za postojanje ovog dela? Ko je misteriozna crnokosa sa krunom od ruža? Zašto kanarinac pitomo stoji na njenom desnom kažiprstu? Da li ruže još kriju tajne (sub rosa, kako veli latinska izreka), ili danas, u eri globalnih informacionih sistema i tvitovanih poruka i ova žuta ptičica, naslikana rukom Radonića, može da “šapne”, odnosno “propeva” o zagonetkama sa portreta?
Radonić je bio najpotpunije školovani srpski umetnik epohe romantizma, treći u “svetom trojstvu” romantičara, uz Đuru Jakšića i Stevana Todorovića.
Slikarski zanat počeo da uči sa 17 godina kod Petra Pilića, malo značajnog, ali plodnog slikara iz Sente. Nastavio je obuku u radionici Nikole Aleksića, a zatim pohađao i završio studije slikarstva na Akademiji u Beču (1851-1856).
Nastanio se u Novom Sadu, gde je stekao uglednu građansku klijentelu. Stanovao je u ulici Zlatne grede. Družio se, između ostalih, sa Đurom Jakšićem i Lazom Kostićem. Usavršavao se na osmomesečnom studijskom putovanju u Italiji 1858/1859. godine. Vratio se potom u rodni Mol, iz kojeg je izbivao u periodima izvođenja većih poslova za crkvu. Nije zasnovao sopstvenu porodicu. Od svojih 40-ih sve manje je slikao, posvećujući se pisanju i radu na prikupljanju narodne književnosti.
Bio je član saradnik Književnog odelenja Matice srpske. Izabran je za dopisnog člana Srpskog učenog društva. Objavljivao je tekstove u raznim časopisima, najviše u novosadskoj “Danici”.
Nekoliko poslednjih godina živeo je uglavnom u Sremskoj Kamenici, u kući svog prijatelja i lekara Jovana Jovanovića Zmaja, gde je preminuo 11. juna 1890. godine.
Naslikao je brojne portrete, ikone i tri ikonostasa (Srbobran, Ada, Ilandža).
U njegova najvažnija dela ubrajaju se monumentalna nacionalno-istorijska kompozicija “Smrt cara Uroša” (Galerija Matice srpske), apoteozno-alegorijsko delo “Vile krunišu Branka Radičevića” (Narodni muzej, Beograd), pejzaž “Hopovo” (Vladičanski dvor u Novom Sadu) i brojni portreti poznatih ličnosti sa kojima je imao i privatne kontakte, poput Jakova Ignjatovića, Svetozara Miletića, Mihaila Polita Desančića, Jovana Jovanovića Zmaja.
U grupu inovativnih portretskih ostvarenja spada i nekoliko slika sa introspektivno opserviranim likovima autora (Autoportret sa šeširom, Matica srpska, Autoportret, Galerija Matice srpske, Autoportret, Narodni muzej u Beogradu).
(SEEcult.org)
