Dijakova smrt Mihajlovskog

Roman makedonskog pisca Dragog Mihajlovskog “Dijakova smrt” objavljen je u izdanju Arhipelaga, u antologijskoj ediciji “Sto slovenskih romana”, u prevodu Biljane Andonovske.

Roman “Dijakova smrt” smešten je u istorijski kontekst balkanskih prilika srednjeg veka, prevashodno kraja XIV veka, u kojima se susret različitih vera, nacija i tradicija nekada doživljava kao dobrobit, a nekada kao izvor najstrašnijih sukoba. Mihajlovski u tom romanu uvodi čitaoca u vreme ranog prodora Osmanlija na Balkan, apokaliptično doba između Maričke i Kosovske bitke.

Fabulativnu okosnicu romana čini tursko osvajanje Bitolja krajem XIV veka.

Mihajlovski ne ostaje, međutim, samo u ravni istorije, jer se u njegovom romanu, na pozadini dramatičnih istorijskih događaja, javlja figura đavola kao pokretača istorije. Na drugoj strani, pripovedajući o istoriji srednjeg veka, Mihajlovski sa izrazitom snagom govori o današnjim makedonskim i balkanskim prilikama i podzemnim ili vidljivim tokovima najnovije istorije.

Odlučujući se za pojedinca u vrtlogu istorije, Mihajlovski istoričnost romana gradi više kao interes za sadašnjicu nego u romantičnom ili istoriografskom interesu za prošlost i načine njene evokacije. Stoga je ovaj roman svojevrsna rasprava o dilemama pred pitanjima rata, identiteta, odnosa hrišćanstva i islama ili prethrišćanskim slojevima nasleđa.

Roman je pisan i objavljen u vreme albansko-makedonskih sukoba 2001. godine, a s obzirom na taj aktuelni kontekst, doživeo je i veliku čitanost.

Svet “Dijakove smrti” je svet odsutnog, povučenog, nedostupnog boga, svet prepušten đavolu kao “jedinom vidljivom bogu”, bogu apsolutne nedogmatičnosti, promene, neuteme-ljenosti, iluzornosti i besmisla.

Romansijer, pripovedač i esejista Dragi Mihajlovski (Bitolj, 1951) poznat je i kao prevodilac sa engleskog na makedonski jezik.

Preveo je na makedonski staroengleski ep Beovulf, Izgubljeni raj Džona Miltona, 27 drama i 154 Šekspirova soneta, kao i niz pesnika, uključujući i metafizičke pesnike i Eliota.

Dobitnik je svih važnijih makedonskih nagrada za književnost, a njegov najnoviji roman “Bajazit i Olivera” bavi se balkanskom istorijom srednjeg veka u godinama posle kosovske bitke.

(SEEcult.org)