Dvostruki omaž Bredi Beban
Omaž Bredi Beban, istaknutoj umetnici sa prostora bivše Jugoslavije koja je preminula u aprilu ove godine u Londonu, organizuju 15. septembra Trieste Contemporanea Committee i festival I Mille occhi u Trstu, a program obuhvata projekciju njenih pet filmova “My Funeral Song” i izložbu “Avantura realnog” (The Adventure of the Real), čiji su kustosi Dubravka Cherubini i Branko Franceschi.
Rad “My Funeral Song” sastoji se od pet filmova, od kojih se svaki odnosi na po jednog bliskog prijatelja Brede Beban, koje je zamolila da odaberu pesmu koju bi voleli da bude puštena na njihovoj sahrani i zamisle kako bi izgledao svet u kojem više ne bi bili živi.
“Kada god želim da prodrmam ljude, a da ih ne uznemirim, koristim muziku”, rekla je svojevremeno Breda Beban povodom rada “My Funeral Song” u čijem je centru snaga voljene pesme da kompresuje unutrašnji pogled na život u narativni momenat koji je ujedno i emotivan i misaon, melanholičan i pun radosti. Taj rad Brede Bedan ispituje fenomen smrti, kao jedan od tabua današnjice, u kojoj se prevashodno govori o dugom, zdravom životu.
Breda Beban je tim povodom svojevremeno izjavila da je bila fascinirana momentima u kojima se ljudsko lice nalazi u stanju prirodne sofisticiranosti kada razmišlja o postojanju ovde i sada i negde drugde nekad. “My Funeral Song”, prema njenim rečima, svojevrsna je posveta onima koji osećaju da su izvan mreže unapred spremnih odgovora na fundamentalno metafižičko pitanje: “Odakle dolazimo i kuda idemo?”
Omaž program Bredi Beban u Trstu čini i izložba “Avantura realnog” u Studiju Tommaseo, koja će biti otvorena do 3. oktobra, a obuhvata seriju fotografija “Arte Vivo” koje su inspirisane Bredinom maštom iz vremena detinjstva i radom argentinskog konceptualnog umetnika Alberta Greka (Greco) iz 1962. godine.
Reč je o Grekovom performativnom ciklusu koji je najavljen manifestom “Vivo Dito” koji je elemente žive stvarnosti kodirao kao umetnička dela.
Čučeći oko odabranih pojedinaca, kredom je izvlačio krug, markirajući totalitet njihovog subjektiviteta kao neponovljivo živo umetničko delo, umetnika odredio kao ključnog aktera procesuiranja stvarnosti u kulturni sistem, umetničku praksu kao socijalni angažman, a javni prostor kao područje njenog delovanja. U isto vreme, Breda Beban je kao desetogodišnja devojčica u Skoplju, godinu dana uoči katastrofalnog zemljotresa, posmatrala zaljubljene parove kako se ljube na obalama Vardara.
Nekoliko decenija kasnije, inspirisane Grekovim radom, nastale su fotografije na kojima Breda Beban, čučeći u kadru, izvlači jednom rukom krug kredom, a drugom drži natpis sa nazivom rada i imenima njegovih protagonista - parova koji se ljube u Trstu, Tbilisiju, Buenos Airesu, Londonu, Atini...
Prema navodima Franceschog, te male ljudske priče, na koje se u suštini oslanja sudbina ljudske vrste, nalaze vrhunac u intimnoj figuri poljupca koji, kao sjedinjenje dve razdvojene duše, stvara celovitost za kojom čovečanstvo traga od svojih početaka kao ključno ljudskom dimenzijom svog postojanja.
Greko je 1965. godine izvršio samoubistvo u Barseloni, nazvavši ga u oproštajnoj poruci svojim konačnim umetničkim delom. Breda Beban umrla je u aprilu 2012. godine u Londonu, boreći se do kraja za intenzitet življenja kakav je promovisala svojom umetnošću. “Ovo dvoje aktivista sudbina je spojila u velikoj naraciji o smislu i ulozi umetnosti koja je obeležila kulturu XX veka”, naveo je povodom izložbe Franceschi.
Takođe, izložba “Avantura realnog” obuhvata i video radove i filmove Brede Beban: “Jason’s Dream”, “Let’s Call it Love”, “Walk of Three Chairs”, “How to Change your Life in a Day” i “I Can’t Make You Love Me”.
Umetnica, kustoskinja i kreativna producentkinja na polju između filma i vizuelnih umetnosti, Breda Beban je rođena 1952. godine u bivšoj Jugoslaviji, odnosno u Novom Sadu u Srbiji.
Odrasla je u Makedoniji i Hrvatskoj, a živela je i radila u Londonu od 1991. godine do 23. aprila 2012. godine, kada je preminula posle duge i teške bolesti.
U Veliku Britaniju emigrirala je početkom 90-ih iz Zagreba sa umetničkim i životnim partnerom Hrvojem Horvatićem, koji je preminuo u Londonu 1997. Jedan od njenih najpotresnijih radova upravo je i posvećen iskustvu emigracije, dokumentujući njihov odlazak iz ratom i nacionalizmima zahvaćene zemlje, kao i šestogodišnji život u egzilu - do njegove iznenadne smrti u bolnici u istočnom Londonu. Potresno nazvan “I Lay on the Bed Waiting for His Heart to Stop Beating” (Ležim na krevetu čekajući da njegovo srce prestane da kuca), taj rad predstavlja, kako je svojevremeno istaknuto u “Gardijanu”, snažan marker vremena - “potresnu studiju prošlosti, sadašnjosti i budućnosti”.
Nagrađivani radovi Brebe Beban izlagani su širom sveta, uključujući i Bijenale u Veneciji, Muzej moderne umetnosti u Njujorku, Nacionalni muzej kraljice Sofije u Madridu, Tejt galeriji u Londonu…
Među njenim najznačajnijim radovima je i film “The Most Beautiful Woman in Gucha” (2006), snimljen na Dragačevskom saboru trubača u Guči koji je redovno posećivala. Prikazivan i u Tejt Britan galeriji u Londonu, te u pratećem programu Bijenala u Veneciji, a bio je i ključni deo poslednje izložbe Brede Beban - “The Complicity of Gestures” (Složenost gestova), održane u junu 2011. u Kalfayan galeriji Atini.
Breda Beban je predavala vizuelne umetnosti na šefildskom Halam univerzitetu, a bila je i kustoskinja onlajn razvojnog projekta “Imagine Art After” (IAA), koji je uspostavljao dijalog među umetnicima koji su, kao i ona, emigrirali u London, sa umetnicima koji su ostali u svojim zemljama.
Trieste Contemporanea Committee i međunarodni filmski festival I Mille occhi organizuju omaž Bredi Beban, u saradnji sa Kalfayan galerijama (Atina-Solun) i uz podršku umetničine porodice.
(SEEcult.org)
