Festival nesnimljenog filma i drugi noviteti povodom 60 godina DKC

Jubilej Dvorane Kulturnog centra Beograda, najstarijeg kontinuirano aktivnog bioskopa u Beogradu, povod je za niz programskih noviteta koje je KCB pripremio od 19. oktobra, uključujući Festival nesnimljenog filma, na kojem će neostvarena dela predstaviti Rajko Grlić, Goran Marković i Srđan Karanović.

Osim pokretanja Festivala nesnimljenih filmova, 60 godina postojanja DKC-a biće obeleženo i dodelom počasnih sedišta odabranim filmskim autorima iz Srbije i regiona bivše Jugoslavije, digitalnom arhivom ličnih priča iz bioskopa, filmskim maratonom, izložbom u Filmskoj galeriji i novim vizuelnim identitetom, a sve pod sloganima “Bolje je u bioskopu” i “Mesta nosu numerisana, ali su neka rezervisana”.

Dodelom počasnih bioskopskih sedišta istaknutim autorima koji su obeležili srpsku i jugoslovensku kinematografiju, KCB planira da uvedemo kao praksu odavanje počasti i zahvalnosti rediteljima među kojima su Đorđe Kadijević, Zdravko Šotra, Boro Drašković, Miša Radivojević, Želimir Žilnik, Lordan Zafranović, Srđan Karanović, Goran Marković, Slobodan Šijan, Rajko Grlić, Emir Kusturica i Darko Bajić. Odabrana sedišta DKC-a biće od sada obeležena njihovim imenima kako bi uvek imali rezervisano mesto.

Posebno mesto biće dodeljeno i dugogodišnjoj glavnoj urednici programa DKC-a Vesni Danilović.

Povodom jubileja DKC-a najavljen je i prvi međunarodni Festival nesnimljenih filmova, koji nagrađivani reditelj Stefan Arsenijević i nekadašnji urednik Filmskog programa pokreće sa KCB-om inspirisan odeljkom iz knjige Rajka Grlića “Neispričane priče” i činjenicom da svaki filmski reditelj – ako je dovoljno dugo u poslu, ima bar jedan omiljeni projekat na kojem je radio godinama, a nikada ga nije snimio. Festival nesnimljenog filma biće jedinstvena prilika da publika na drugačiji način upozna neke od najznačajnijih filmskih autora. Poput svojevrsne bioskopske poetske pravde, njihovi filmovi, koji su na to dugo i beznadežno čekali, konačno će imati priliku da se sretnu sa publikom.

Festival nesnimljenog filma otvara proslavljeni hrvatski i jugoslovenski reditelj Rajko Grlić sa piscem, novinarom i scenaristom Antom Tomićem i glumcima Goranom Bogdanom i Ivanom Roščić. Biće predstavljen scenario rađen prema Tomićevom bestseler-romanu “Čudo u Poskokovoj Dragi”.

Adaptacija tog Tomićevog hit romana je, prema rečima Grlića, najbolji scenario koji su zajedno napisali.

Poskokova Draga je krševit zaselak nedaleko od Smiljeva iz kojeg je pobegao svako ko je imao kud. Ostao je samo Jozo Poskok s četvoricom zamomčenih sinova kada je i njegova nevoljena žena Zora ispustila dušu. Njihova hajdučka družina živi po svom zakonu, ne dajući državi ništa, a uzimajući od nje sve što zatreba – od struje pa do robovske radne snage u vidu zarobljenih radnika elektrodistribucije, zabasalih u Dragu s nadobudnom namerom da Poskocima isključe struju samo zato što je ne plaćaju već nekoliko decenija. Jozin svet počinje da se urušava kada njegov najstariji sin Krešimir dođe na avangardnu ideju da siđe u Split i pronađe ženu, i to ne bilo koju, nego svoju staru ljubav koju je upoznao kada je jedini put bio izvan svoje zabiti…

Ljubitelji Tomićevog romana, koji je i u Srbiji imao više izdanja, uvideće da se scenario znatno razlikuje od knjige, pa tako između ostalog, važnu ulogu igra majka policajca Kapulice, kao i pesme čuvenog splitskog benda TBF.

Kao prateći program, najavljen je Grlićev film “Ustav Republike Hrvatske” (2016).

Drugog festivalskog dana, 20. oktobra, reditelj Goran Marković predstaviće scenario za nesnimljeni film “Doktor D” koji govori o fiktivnom ratnom zločincu koji preuzima lažni identitet nadrilekara. Iako film nikada nije snimljen, nedavno je pretočen u roman. Samo na Festivalu nesnimljenih filmova publika će moći da čuje originalni scenario u izvođenju Tihomira Stanića, Sergeja Trifunovića i Katarine Marković.

Prema Markovićevom scenariju, K. je jedan od osumnjičenih za ratne zločine i skriva se najpre po zabitima i nedostupnim terenima, a kasnije u glavnom gradu gde počinje da gradi savršeni identitet nove ličnosti koja se predstavlja kao doktor D. Njegov novi lik može slobodno da se kreće, učestvuje u društvenom životu, drži predavanja i obavlja neku vrstu lekarske, preciznije isceliteljske prakse. Njegova transformacija nije samo fizička, već i suštinska – promenio je ponašanje, način govora, donekle i svoju prirodu. Doktor D. je veoma upadljiv kao bioenergetičar, a kasnije i neka vrsta iscelitelja natprirodnih moći, toliko upadljiv da niko živi ne može posumnjati da će neko ko se krije izabrati baš identitet osobe koja toliko upada u oči. K. sve više počinje da veruje da je neko drugi…

Taj provokativni projekat Markovića, dovođen u javnosti u vezu sa pokušajem haškog optuženika Radovana Karadžića da izbegne hapšenje i izručenje Haškom tribunalu, izazvap je burne reakcije nakon što je odbijen 2021. godine na konkursu Filmskog centra Srbije koji je bio namenjen etabliranim autorima. Tadašnji Upravni odbor FCS-a odbio je predlog stručne konkursne komisije o sufinnasiranju Markovićevog filma, kao i novih filmova Želimira Žilnika i Srđana Dragojevića.

Nakon prezentacije Markovićevog nesnimljenog scenarija, u pratećem programu biće prikazan njegov film “Delirijum tremens” (2019).

Reditelj Srđan Karanović predstaviće potom 21. oktobra projekat na kojem je radio više od 30 godina – “Tramontanu”, neočekivanu ljubavnu priču sa elementima bajke koja se proteže kroz više decenija i više generacija. U razgovoru će, pored Stefana Arsenijevića, koji je i jedan od glavnih autora koncepcije programa jubileja DKC-a, učestvovati i producent Majk Dauni.

U malom mestu na usamljenom ostrvu stari kapetan rekonstruiše svoj život u obliku pozorišne predstave koja se u nastavcima odvija iz večeri u veče. Poput mađioničara, isključivo sopstvenom logikom, priča priču o svojoj neizmernoj ljubavi prema devojci koju je prepustio najboljem prijatelju, takođe u nju zaljubljenog. Uz pomoć mladih, unajmljenih glumaca sa kopna i jednog dela meštana, uz mnogo naivnog dekora i amaterskih “specijanih efekata”, on razvija sopstvenu nadrealnu i sentimentalnu verziju svog života, kako bi u njoj promenio sudbonosni događaj i tako zadovoljan umro.

Inspirisan pričom Borisa Piljnjaka, Karanović je razvijao taj film od studentskih dana, odnosno više od 30 godina.

Kao prateći program treće festivalske večeri biće prikazan Karanovićev film “Miris poljskog cveća” (1977).

U završnici obeležavanja jubileja DKC-a 22. oktobra biće održan filmski maraton Non-stop bioskop, kao omaž programu koji je osmislila prva filmska urednica DKC-a Marija Marinčić Majdak.

Od 11 do 23 sata na programu će biti aktuelni evropski filmovi po popularnoj ceni ulaznice od 200 dinara. Prva dva termina (od 11 i 13 sati) rezervisana su za crtane filmove (Princeza Late i magični vodeni kamen i Detektiv Cvrle i Zlatna košnica) - kao što je bila praksa 60-ih godina, dok će u 15 sati publika imati još jednu priliku da pogleda u bioskopu višestruko nagrađivan film “Leto kada sam naučila da letim” Radivoja Raše Andrića.

Na programu maraton od 17 sati do 23 su filmovi “Tuđa deca” (Rebecca Zlotowski), “Madam di Bari” (Maïwenn), “Sveti pauk” (Ali Abasi) i “Sent Omer” (Alice Diop).

Kao ekskluzivna poslastica, pre projekcija u 15/17/19/21 i 23 sata biće prikazivani filmski žurnali iz oktobra i novembra 1963. godine, ljubaznošću Filmskih novosti.

U Filmskoj galeriji biće predstavljena hronologija najznačajnijih datuma iz rada bioskopa KCB-a, koji je otvoren 19. oktobra 1963. godine projekcijama animiranog filma “Solista” Nikole Majdaka, pobedničkim filmom na međunarodnom festivalu vazduhoplovnih filmova u Dovilu “Drugovi” i dugometražnim igranim filmom “Radopolje” Stoleta Jankovića, jednog od laureata Pulskog filmskog festivala.

Bioskop KCB-a prepoznat je u tadašnjoj štampi kao “specijalizovana bioskopska dvorana namenjena prvenstveno projekcijama kratkometražnih i dokumentarnih filmova” (Borba i Politika).

Prva i višedecenijska urednica filmske redakcije, Marija Marinčić Majdak, ostavila je legat ne samo programima kao što su Non-stop bioskop, Filmski kritičar je izabrao i Po vašem izboru, već je sa filmskim kritičarem Politike Milutinom Čolićem birala reviju najgledanijih i najboljih filmova prikazanih u prethodnoj godini, koja je podstakla osnivanje Festa.

Ni na nebu ni na zemlji, 1994.

Savremeni koncept DKC-a u 21. veku postavio je ugledni filmski kritičar Nebojša Popović, koji je, uz podršku glavne urednice programa Vesne Danilović, godinama kreirao filmski program DKC-a pod sloganom “Bioskop dobrog filma”, fokusirajući se pre svega na umetnički i autorski film visokih profesionalnih standarda. KCB je, u saradnji sa još devet osnivača u oblasti filmske umetnosti, osnovao godišnju nagradu “Nebojša Popović” za promociju i kritičko promišljanje filmske umetnosti i kulture.

Dvorana KCB-a je i dom skoro svim najvažnijim festivalima beogradske kulturne scene, a neki od njih - poput Festivala autorskog filma, Slobodne zone i Nordijske panorame, nastali su upravo u tom bioskopu.

U DKC-u su pokrenuti i u njemu se održavaju međunarodni filmski festivali kao što su Španski metar, aktuelni GoetheFest, kao i znalački birane revije nacionalnih kinematografija poput finskog, austrijskog, izraelskog, rumunskog, iranskog dokumentarnog filma, japansko-srpskog filma… U bioskopu KCB-a  redovno se održavaju i najveći filmski festivali u Srbiji: Fest i Beldoks, a neguje se i saradnja sa mladim stvaraocima, posebno u okviru Međunarodnog studentskog filmskog kampa Interakcija, čiji filmovi već 18 godina imaju beogradsku premijeru u DKC-u.

DKC je (2006) postao član evropske mreže bioskopa Europa Cinemas.

Urednik filmskog programa od 2015. godine bio je Stefan Arsenijević uz periodičnu saradnju sa gostima-urednicima Bojanom Vuletićem, Melinom Pota Koljević i Majom Uzelac. Danas je urednik filmskog programa Ivan Aranđelović.

Izložbom “Grlom u jagode – 40 godina TV serije Srđana Karanovića” u foajeu DKC-a otvorena je 2016. godine Filmska galerija, koja funkcioniše do danas.

Program obeležavanja jubileja DKC-a nalazi se na sajtu KCB-a, kao i u Kalendaru portala SEEcult.org.

*Naslovna fotografija: Anđelka Tomašević

*Vizuelni identitet i animaciju povodom 60. godina rada DKC-a: Nenad Radojčić, Braća Burazeri

(SEEcult.org)