Isečeni list Miroslavljevog jevanđelja prvi put u Srbiji
Originalni 166. list Miroslavljevog jevanđelja, koji je u 19. veku iscepao i odneo sa sobom ruski duhovnik Porfirije Uspenski, prvi put će biti izložen u Srbiji u Muzeju Vuka i Dositeja, zahvaljujući saradnji ministarstava kulture Srbije i Rusije. Tim povodom ministru Ivanu Tasovcu pridružiće se na otvaranju izložbe i ruski kolega Vladimir Medinski.
Tasovac i Medinski svečano će otvoriti izložbu “Putevima Miroslavlјevog jevanđelјa” 8. marta u Muzeju Vuka i Dositeja, a prisutnima će se obratiti i direktorka Narodnog muzeja u Beogradu Bojana Borić Brešković i generalni direktor Nacionalne biblioteke Rusije u Sankt Peterburgu Anton Likhomanov.
Kako je saopštilo Ministarstvo kulture Srbije, veliki značaj te izložbe temelјi se na njegovoj izuzetnoj saradnji sa Ministarstvom kulture Rusije.
Miroslavljevo jevanđelje - najstariji sačuvani ćirilični rukopis, koji je na UNESKO-voj listi Pamćenje sveta, ostalo je bez 166. lista kada je 1845/46. godine manastir Hilandar posetila ruska duhovna misija na čelu sa arhiepiskopom i naučnikom Porfirijem Uspenskim.
Fasciniran izgledom Miroslavlјevog jevanđelјa, Uspenski je isekao 166. list i odneo ga sa sobom.
Na tom listu nalaze se čtenija za 7. (20.) januar, praznik Svetog Jovana Krstitelјa, ukrašena inicijalom sa likom Vavilonske bludnice – metaforom za zlu Irodijadu, ženu cara Iroda, koja od muža zahteva glavu svetog Jovana.
List se od 1846. do 1883. godine nalazio u Kijevu, a nakon toga prenet je u Imperatorsku javnu biblioteku, danas Nacionalnu biblioteku Rusije u Sankt Peterburgu, gde se i trenutno nalazi zaveden kao “List iz Miroslavova evangelia F.p.I.No.83” u zbirci Porfirija Uspenskog.
Narodni muzej, inače, samo povremeno i to na nekoliko sati pruža priliku posetiocima da vide Miroslavljevo jevanđelje - zbog specijalnih uslova čuvanja i prikazivanja tog važnog artefakta, nastalog 80-ih godina XII veka po narudžbini humskog kneza Miroslava.
Miroslavljevo jevanđelje je na UNESKO-voj Listi svetske kulturne baštine, odnosno u registru “Sećanje sveta” od 2005. godine.
Po sastavu jevanđelistar, Miroslavljevo jevanđelje je bogoslužbena knjiga u kojoj su tekstovi raspoređeni prema čitanjima u toku crkvene godine. Knjiga sadrži 296 minijatura crtanih perom, a zatim bojenih četkicom crvenom, zelenom, žutom i belom bojom i ukrašenih zlatom. Sve zastavice, osim prve na kojoj su prikazani jevanđelisti Jovan, Marko i Luka pod arkadama, jednostavnog su izgleda i crtane su perom.
Umetnički i ikonografski slikarstvo Miroslavljevog jevanđelja kombinuje romanički stil i vizantijsku tradiciju, zbog čega se mogućim izvorom uticaja smatraju prepisivačke radionice centralne Italije.
Kožni povez Jevanđelja nije prvobitan, već najverovatnije potiče iz 14. veka, a na to da je preuzet sa nekog drugog rukopisa potvrđuje njegova veličina, kao i tehničke i stilske odlike. Ukrašen je monogramima, floralnim ornamentom i koncentričnim krugovima na ukrsnicama linija, a na osnovu monograma se pretpostavlja da potiče iz nekog od svetogorskih manastira.
Prvi poznati podatak o mestu čuvanja Miroslavljevog jevanđelja - u manastiru Hilandaru, potiče iz 1845-46. godine. Prilikom posete Hilandaru u martu 1896, kralj Aleksandar Obrenović je dobio na poklon Miroslavljevo jevanđelje, a uz njega i osnivačku povelju Hilandara. Rukopis je tada donet u Beograd. Sledeće godine, u Beču je izrađeno fototipsko izdanje Jevanđelja.
Za vreme Prvog svetskog rata Miroslavljevo jevanđelje je, nakon prelaska preko Albanije, 1916. dospelo na Krf, gde je čuvano u Glavnoj državnoj blagajni do 1918. Potom je smešteno u trezor Glavne državne banke u Beogradu, odakle je 14. juna 1935. preneto u Muzej kneza Pavla (danas deo Narodnog muzeja u Beogradu).
Za vreme Drugog svetskog rata Miroslavljevo jevanđelje je od 1941. do 1943. čuvano u manastiru Rača, a zatim u Narodnoj banci u Beogradu.
Narodnom muzeju u Beogradu (tada Umetnički muzej) predato je na čuvanje 19. juna 1945. godine.
Svečano otvaranje izložbe “Putevima Miroslavlјevog jevanđelјa” 8. marta u Muzeju Vuka i Dositeja predviđeno je isklјučivo za zvanice i akreditovane medije, a javnost će moći da je obiđe od 10. marta do 5. aprila 2015.
(SEEcult.org)
