Istorijske nagrade 59. Bijenala u Veneciji

Umetnice afričkog porekla trijumfovale su na 59. Bijenalu umetnosti u Veneciji, koje je zvanično otvoreno 23. aprila – najboljim paviljonom proglašen je britanski, u kojem učestvuje Sonja Bojs (Sonia Boyce), umetnica afro-karipskog porekla, a Zlatnog lava za najboljeg učesnika centralne izložbe “Mleko od snova” dobila je Simon Li (Simone Leigh), koja je i predstavnica SAD u nacionalnom paviljonu.

Obe umetnice prve su crnkinje koje su dobile Zlatnog lava u gotovo 130-godišnjoj istoriji Bijenala u Veneciji, najstarije međunarodne izložbe savremene umetnosti, koja je pauzirala 2021. zbog pandemije i održava se prvi put posle tri godine.

Simon Li, Brick House, Arsenal, foto: screenshot

Žiri 59. Bijenala dodelio je specijalna priznanja paviljonima Francuske i Ugande, koja prvi put učestvuje.

Srebrnog lava za obećavajućeg mladog umetnika dobio je Ali Šeri (Cherri) iz Libana, koji živi i radi u Parizu, a učestvuje, inače, i na predstojećem 75. Filmskom festivalu u Kanu kao reditelj filma “Brana”, koprodukciji nekoliko zemalja među kojima je i Srbija.

Specijalna priznanja na centralnoj izložbi umetničke direktorke 59. Bijenala Ćećilije Alemani dobili su američka umetnica i rediteljka Lin Heršman Lison (Lynn Hershman Leeson) i inuitska umetnica Šuvinai Ašuna (Shuvinai Ashoona) iz Nunavuta u Kanadi.

Simon Li i članovi žirija, foto: screenshot

Zlatni lav za najbolji paviljon dodeljen je britanskom, u kojem je Sonja Bojs izložila multimedijalnu instalaciju “Osetiti njen način” (Feeling Her Way), posvećenu grupi muzičarki afričkog porekla sa kojima je sarađivala.

Prema navodima žirija, njen rad poziva na novo čitanje istorije kroz zvuk. U saradnji sa ostalim ženama afričkog porekla, Sonja Bojs otkriva mnoštvo prećutanih priča. Predlaže vrlo savremeni jezik u odnosu na fragmentirane forme koje posetioci britanskog paviljona mogu spojiti. Njen rad, kako je istaknuto, postavlja važno pitanje vežbanja u odnosu na savršeno uobličen zvuk, kao i odnosa među glasovima u formatu hora, naveo je žiri 59. Bijenala, koji su činili Edrijen Edvards (Adrienne Edwards) iz SAD (predsednica), Lorenco Đusti (Lorenzo Giusti) iz Italije, Hulieta Gonzales (Julieta González) iz Meksika, Bonaventure So Beženg Ndikung (Bonaventure Soh Bejeng Ndikung) iz Kameruna i Suzan Fefer (Susanne Pfeffer) iz Nemačke.

Specijalno priznanje dodeljeno je francuskom paviljonu u kojem se umetnica Zineb Sedira predstavlja izložbom “Snovi nemaju naslove” (Dreams have no titles), odnosno filmskom instalacijom koja istražuje poriv za snimanje militantnih filmova tokom 60-ih i 70-ih godina 20. veka. Pretvarajući francuski paviljon u filmski studio, Zineb Sedira potire granice fikcije i realnosti, lične i kolektivne memorije. Poznata po fotografijama i video radovima, ali i kao feministkinja, Zineb Sedira predstavila je svojevrsno lično putovanje kroz Francusku, Veliku Britaniju i Alžir, odakle je poreklom.

Žiri je istakao da dodeljuje specijalno priznanje francuskom paviljonu u znak priznanja i zahvalnosti Zineb Sediri za dugogodišnju razmenu ideja i za solidarnost kao ideju za izgradnju zajednica u dijaspori, kao i za uvid u kompleksnu istoriju filma van zapadnih okvira, te za višeslojnu istoriju otpora u njenom radu.

Uganda, koja je nov učesnik Bijenala u Veneciji, a predstavlja se izložbom “Oni sanjaju na vreme” (They dream in time) umetnika Akaje Kerunen (Acaye) i Kolina Sekajuga (Collin), u ime kojih se učesnicima ceremonije obratio posredstvom video linka kustos Šaen Merali (Shaheen). Odajući priznanje viziji, ambiciji i posvećenosti dvoje umetnika da se bave umetnošću i rade u Ugandi, žiri je posebno istakao da Akaje Kerunen izborom skulpturalnih materijala ilustruje održivost kao praksu, a ne samo kao politiku ili koncept.

Zlatni lav za najboljeg učesnika centralne izložbe “Mleko od snova” dodeljen je američkoj umetnici Simon Li za monumentalnu bronzanu skulpturu crne žene na ulazu u Arsenal "Kuća od cigli" (Brick House). Taj rad originalno jenaručen za njujorški High Line, čija je direktorka i glavna kustoskinja Ćećilija Alemani.

Žiri je istakao da "rigorozno istraženo, virtuozno realizovano i snažno i uverljivo delo" Simon Li, zajedno sa radom kubanske umetnice Belkis Ajon (1967-1999), predstavlja ubedljiv uvod u ideje, senzibilitet i pristupe konstelirane i animirane kroz izložbu “Mleko od snova”.

Simon Li se u američkom paviljonu predstavlja izložbom “Suverenitet”, u čijem je fokusu, kao i u većini njenog opusa – subjektivitet crne žene. Izložba obuhvata 20 godina umetničkog rada Simon Li, a sadrži i 11 novih radova. Realizovana je u saradnji sa Institutom za savremenu umetnost u Bostonu, kojem je umetnica, koja je rođena (1967) u Čikagu, a živi i radi u Njujorku, posebno i zahvalila na ceremoniji uručenja nagrada 59. Bijenala.

Srebrni lav za najboljeg mladog umetnika dodeljen je Aliju Šeriju (1976) za interdisciplinarni i višeslojan rad koji meditaciju o zemlji, vatri i vodi vodi iz konstruktivne perspektive u mitsku dimenziju, odražavajući otvorenost izložbe “Mleko od snova” ka drugim narativima koji odstupaju od logike progresa i razuma.

Šeri, inače, učestvuje i na 75. Kanu filmom “Brana” (The Dam), koji je  snimljen u Sudanu tokom revolucije, a rađen je u koprodukciji Francuske, Srbije, Nemačke, Libana, Sudana i Katara.

Zlatnog lava za životno delo, kako je ranije još saopšteno, dobile su nemačka umetnica Katarina Frič (Katharina Fritsch) i čileanska umetnica Sesilija Vikunja (Cecilia Vicuña).

Na 59. Bijenalu umetnosti, koje je otvoreno do 27. novembra, učestvuje 79 paviljona, među kojima nije i Rusija, čiji je umetnički i kustoski tim odustao od Venecije nakon početka rata u Ukrajini. Ukrajinski tim, s druge strane, uspeo je da se pripremi za učešće i organizuje izložbu u paviljonu, iako je prvobitno nagovestio da to verovatno neće moći da učini zbog početka ruske invazije.

Ukrajini je odata posebna počast i inaugurisanjem posebnog izložbenog prostora na otvorenom u Đardinima – Pjace Ukrajina, a posetiocima 59. Bijenala obratio se i predsednik Ukrajine Volodimir Zelenski video porukom na otvaranju izložbe “Ovo je Ukrajina: Odbrana slobode”, u organizaciji Fondacije Viktora Pinčuka, ukrajinskog milijardera i kolekcionara.

*Naalovna foto: labiennale.org

(SEEcult.org)