Javne tajne Zorana Naskovskog u MSUB
Retrospektivna izložba "Javne tajne" Zorana Naskovskog biće otvorena 19. oktobra u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu (MSUB) kao prikaz višedecenijskog umetničkog opusa tog umetnika, jednog od najznačajnijih predstavnika nezavisne umetničke scene devedesetih godina XX veka, koji je aktivan više od tri decenije u polju savremene umetnosti.
Nakon niza uticajnih radova kao što su Smrt u Dalasu, L’Origine du monde, War Frames i drugih, koji su privukli internacionalnu pažnju, kao i stručnih analiza njegovog rada, izložba "Javne tajne", čije su kustoskinje Gordana Nikolić i Una Popović, predstavlja prvi retrospektivni prikaz umetničkih radova i angažmana Naskovskog u kontekstu aktuelnih društvenih tema, institucionalne kritike i aktivizma, specifičnih umetničkih istraživanja i metodologija, kao i inovacija u oblastima videa, instalacije, performansa i medijskih umetničkih praksi.
Zoran Naskovski, Smrt u Dalasu, video instalacija, 2000-2001.
Radovima zasnovanim na medijskoj transformativnosti, Naskovski preispituje kontroverzne društvene procese koji impliciraju političko i ekonomsko nasilje, medijsku manipulaciju slika i informacija, kao i poništavanje kritičkog potencijala i etičkih funkcija javnih institucija. Polazeći od značaja radikalne apstrakcije u kulturi otpora (Beli oblak), od početka 90-ih godina umetničku praksu Naskovskog obeležava angažovan odnos prema aktuelnim društvenim pitanjima, kao i prema samom mediju i jeziku umetnosti. Tada nastaju kompleksne ambijentalne i audio-video instalacije Glas ruke, No Knocking, kao i prvi delegirani perfomans na umetničkoj sceni Srbije, Apolo 9, u kojem je učestvovala narodna pevačica Mašinka Lukić.
Seminalni rad, video instalacija Smrt u Dalasu, izlagan na brojnim međunarodnim izložbama, primer je radikalne montaže koju karakterišu kompleksni i diskodirani odnosi jezičkih i audiovizuelnih elemenata, kao i snažna jukstapozicija slike i zvuka.
Internet projekat War Frames, koji televizijski program za vreme NATO bombardovanja, koristi kao redimejd i izmešta ga u polje interneta, predstavljen je na centralnoj izložbi 52. Bijenala u Veneciji.
Zoran Naskovski, War Frames (1999), Instalacija na centralnoj izlozbi 52. Venecijanskog bijenala, 2007, fotografija: Wolfgang Thaler
Višegodišnji projekat Mandala i krst predstavlja otvorenu platformu za preispitivanje politika slika u prostoru između vidljivog i nevidljivog putem analize novouspostavljenih odnosa i relacija u svetu kroz prizmu stvaranja novih linija razgraničenja između evropskog i neevropskog poretka i konteksta. Instalacija Crisis / Ornet Kolmen u Beogradu, nagrađena Politikinom nagradom, tretira pitanje rasizma i nove krize konzervativizma i zasnovana je na istraživačkom radu s dokumentima, artefaktima, projekcijama, video zapisima i sirovom materijalu.
Zoran Naskovski, CRISIS-Ornet Kolmen u Beogradu, Instalacija, 2020, fotografija Vladimir Popović
Medijska ontologija umetničke prakse Naskovskog, kako su navele kustoskinje, istorijski se povezuje sa eksperimentalnošću avangarde i konceptualne umetnosti u medijskom rasponu od slikarstva, videa, filma, instalacije, performansa, fotografije, zvuka do digitalnih umetničkih praksi i veštačke inteligencije (projekat Pitanje).
Zoran Naskovski, L'Origine du monde, video instalacija, 1997.
Zoran Naskovski i Slobodan Markovic, Pitanje, internet projekat vestacka inteligencija, 2000-2023.
Apolo 9, Delegirani performans, 1999, fotografija Vesna Pavlović
CRISIS-Ornet Kolmen u Beogradu, Instalacija, 2020, fotografija Vladimir Opsenica
Zoran Naskovski (1960) završio je magistarske studije na Fakultetu likovnih umetnosti Univerziteta umetnosti u Beogradu. Njegovi radovi predstavljeni su u okviru ključnih izložbi i umetničkih događanja 1990-ih godina, među kojima su: izložba Ubistvo Centra za savremenu umetnost Beograd 1997. godine, izložba Focus Belgrad 1998. (ifa Galerija, Berlin), izložba After the Wall. Art and Culture in Post-Communist Europe u Muzeju moderne umetnosti u Stokholmu 1999/2000. godine, zatim u Ludvig Muzeju savremene umetnosti u Budimpešti 2000. godine i u Muzeju savremene umetnosti – Hamburger Bahnhof u Berlinu 2000/2001. godine, kao i na internacionalnim izložbama nekih od najznačajnijih muzeja i institucija: Muzej Vitni u Njujorku, Muzej Endija Vorhola u Pitsburgu, Umetnički muzej Berkli i Pacifički filmski arhiv u Berkliju, Veksner centar za umetnost u Ohaju, Tejt muzej u Londonu, Centar Žorž Pompidu u Parizu, Hamburger Bahnhof u Berlinu, Fridericianum muzej u Kaselu, Kunsthale Vien u Beču, MACRO muzej u Rimu, Ludvig muzej u Budimpešti itd.
Naskovski je učestvovao na centralnoj izložbi 52. Bijenala u Veneciji Think with the Senses – Feel with the Mind. Art in the present Tense 2007. godine u selekciji kustosa Roberta Stora.
Dobitnik je više značajnih nagrada, među kojima su nagrade: Memorijala Nadežda Petrović u Čačku (1996), godišnje izložbe Centra za savremenu umetnost Beograd (1997), 44. Oktobarskog salona (2003), 47. Oktobarskog salona (2006), kao i Politikine nagrade za najbolju izložbu u 2020. godini.
Izložba u MSUB-u biće otvorena do 26. februara 2024. godine, a od 26. januara do 17. marta 2024. biće postavljena i u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine u Novom Sadu.
Pokrovitelji izložbe su Ministarstvo kulture Srbije i Pokrajinski sekretarijat za kulturu, javno informisanje i odnose s verskim zajednicama Vojvodine. Sponzori izložbe su Epson, Polydor, Space Modern, LajtNet, Division Visual Solutions i Wiener Städtische.
*Naslovna fotografija: Mandala i krst, Instalacija, 2015-2023, fotografija Vladimir Popović
(SEEcult.org)
