Kad bi politika sledila kulturu
Filmski reditelj Emir Kusturica otvorio je 25. maja 58. Sterijino pozorje, jedan od najznačajnijih i najdugovečnijih festivala u regionu koji je ove godine ostao bez jedne željene predstave upravo zbog izbora počasnog govornika.
Kusturica se u besedi, koju je preporučio Vojvođanima kao deklaraciju, osvrnuo na velikane iz istorije vojvođanske i srpske kulture kao na istinske predstavnike naroda i boljitka svih, za razliku od današnjih političara.
U prepunoj velikoj sali Srpskog narodnog pozorišta, Kusturica je pomenuo je Jakova Ignjatovića, Miloša Crnjanskog, Đuru Jakšića, Branka Radičevića, Veljka Petrovića, Savu Šumanovića, Borislava Mihajlovića Mihiza, Isidoru Sekulić, Milana Konjovića, Jovana Steriju Popovića, kao i Stevana Sremca čijim je delom “Zona Zamfirova” u verziji mjuzikla Pozorišta na Terazijama, u režiji Kokana Mladenovića, 58. Pozorje i počelo.
“Kakva reprezentacija, i sve Vojvođani, sa Matijom Bećkovićem na rezervnoj klupi. A kad tom spisku dodamo Jovana Steriju Popovića, komediografa, satiričara i ministra, predlažem da ova reprezentacija Vojvodine bude jedina prava i njena večna deklaracija, koja ne može da bude zaobiđena nikad i nikako”, rekao je Kusturica, čitajući govor sa mobilnog telefona.
Prema njegovim rečima, kada političari ne bi odstupali od principa tih velikana, svima bi bilo bolje.
Kusturica je rekao i da se velikani spominju samo kada se mora, a zaboravljaju kada ne treba, jer je važnije ono što je manje važno, a nevažno postaje ono najvažnije.
Festivali poput Sterijinog pozorja, kako je istakao, postaju retki prostori gde se dnevni život, praćen tabloidnim sadržajima i politikanstvom, zamenjuje uzvišenim umetničkim sadržajima.
Ističući važnost očuvanja vrednosti iz prošlosti zbog budućnosti, Kusturica je pomenuo i značaj internacionalizma kojem je, kako je istakao, oduvek bio naklonjen.
Sterijino pozorje nudi do 3. juna osam predstava u takmičarskom programu, u selekciji Igora Bojovića, a među njima je i skupoceni projekat “Konstantin” iz programa državnog obeležavanja jubileja Milanskog edikta, dok je predstava “Grebanje ili kako se ubila moja baka” Bosanskog narodnog pozorišta Zenica povučena na zahtev rediteljke Selme Spahić zbog poziva Kusturici da svečano otvori Pozorje.
Kako je Selma Spahić navela u otvorenom pismu sredinom aprila, Pozorje se pozivom Kusturici jasno ideološki odredilo, pristalo na “nacionalističku retoriku” i dalo joj legitimitet.
Organizatori Sterijinog pozorja nisu želeli da komentarišu te optužbe, a predstava “Grebanje” Tanje Šljivar ostala je u katalogu festivala jer su, kako su naveli, tek po njegovom odlasku u štampu dobili zvanično pismo BNP Zenica o otkazivanju učešća.
Kusturica se na otvaranju posredno osvrnuo i na tu situaciju, navodeći da je bilo pokušaja da se on ne pojavi u toj ulozi, ali su se, kako je rekao, promenila vremena one osovine među centralnim komitetima.
Otvaranju 58. Pozorja prisustvovali su i brojni novosadski i pokrajinski političari, uključujući i predsednika Vlade Vojvodine Bojana Pajtića.
Takmičarski program 58. Sterijinog pozorja počinje mjuziklom „Zona Zamfirova“ Stevana Sremca, u režiji Kokana Mladenovića i produkciji Pozorišta na Terazijama iz Beograd, a čine ga i predstave „Otelo“ Vilijama Šekspira, u režiji Miloša Lolića i izvođenju Jugoslovenskog dramskog pozorišta, „Gospođa ministarka“ Branislava Nušića, u režiji Olivera Frljića i produkciji Satiričkog kazališta "Kerempuh" iz Zagreba, „Čarobnjak“ Fedora Šilija, u režiji Borisa Liješevića i izvođenju Narodnog pozorišta Sombor, „Virus“ Siniše Kovačevića, u režiji Hakoba Kazančjana i izvođenju Teatra mladih Jerevan iz Jermenije.
Biće izvedena i predstava „Konstantin“ Dejana Stojiljkovića, u režiji Juga Radivojevića, spektakl koji je nastao kao koprodukcija narodnih pozorišta iz Niša i Beograda u okviru državnog obeležavanja jubileja Milanskog edikta.
Selekcija nacionalne drame i pozorišta 58. Pozorja obuhvata u završnici predstave „Sunce tuđeg neba“ Milovana Marčetića, u režiji Aleksandra Lukača i produkciji Puls teatra iz Lazarevca, te “Galeb“ Antona Pavloviča Čehova, u režiji Tomija Janežiča i produkciji SNP-a.
Međunarodni program „Krugovi“ nudi samo dve produkcije - „Unterstadt“ prema romanu Ivane Šojat Kuči, u režiji Zlatka Svibena i izbođenju HNK Osijek, te „Odisej“ Gorana Stefanovskog, u režiji Aleksandra Popovskog i produkciji Kazališta Ulysses sa Briona, u koprodukciji sa Ateljem 212, SNP-om i Sterijinim pozorjem, te Gavelom iz Zagreba, SNG Maribor i Teatrom Navigator iz Skoplja.
U čast nagrađenih 3. juna biće izvedena van konkurencije predstava Ljubomira Simovića „Hasanaginica“ Narodnog pozorišta Republike Srpske iz Banjaluke, u režiji Olivere Đorđević.
Žiri 58. Pozorja čine glumac i profesor iz Beograda Predrag Ejdus, dramaturškinja, teatrološkinja i pozorišna kritičarka Dragana Bošković, rediteljka Cisana Murusidze iz Gruzije, scenograf i kostimograf Miodrag Tabački, profesor FDU u Beogradu, te dramski pisac, dramaturg i scenarista Stevan Koprivica, takođe profesor na beogradskom FDU.
Prošle, 2012. godine, na 57. Sterijinom pozorju trijumfovala je socijalno angažovana predstava “Radnici umiru pevajući” Olge Dimitrijević, koprodukcija Bitef teatra i Hartefakt fonda, u režiji Anđelke Nikolić. Komad o propaloj radničkoj klasi u tranzicionoj Srbiji osvojio je Sterijinu nagradu za najbolju predstavu, najbolji savremeni dramski tekst i najbolju režiju, kao i nagrade za originalnu scensku muziku (Draško Adžić) i za koreografiju (Dalija Aćin). Takođe, nagrada iz Fonda "Dara Čalenić" za najbolju mladu glumicu dodeljena je Mariji Bergam za ulogu u toj predstavi.
Žiri 57. Sterijinog pozorja, kojim je predsedavao glumac Branislav Lečić, jednoglasno je proglasio najboljom predstavu “Radnici umiru pevajući”, koja je dobila isto priznanje i od žirija Okruglog stola kritike.
Festivalski sajt je www.pozorje.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
