Kontroverze današnjice
ZagrebDox i ove godine u programu Kontroverzni dox donosi filmove koji polemišu o aktuelnim pitanjima i pojavama naše svakodnevice, a među tim intrigantnim temama, često i obrađenim na nekonvencionalan način, našli su se položaj ateista u Hrvatskoj, specifičnost politike javnog govora, svetska trgovina oružjem, drugačije poimanje institucije “porodice”, ali i lično suočavanje s teškom bolešću ili pak neobična priča o predsedniku Slobodne Republike Liberland uz Dunav.
“Crna ovca bistrička” (Mary’s Black Sheep) hrvatski je dokumentarac audiovizuelnih umetnica Višnje Skorin i Kristine Baticeli koji će premijerno biti prikazan na 14. ZagrebDoxu. Kristina je ateistkinja koja je odrasla u izrazito katoličkoj sredini - Mariji Bistrici, najvećem hrvatskom marijanskom svetištu. Zaljubivši se u vernika, mora da odluči hoće li biti licemerka i venčati se u crkvi ili će ostati pri svojim uverenjima i tako povrediti bližnje.
Američka autorka Jennifer Brea uočila je s 28 godina simptome umora i slabosti. Budući da nije uspela da navede lekare da joj povjeruju, počinje da kamerom beleži svoje misli, stanja i osećanja. Prikovana za krevet, ulazi u beskonačni prostor interneta i otkriva zajednicu ljudi koji pate od istih simptoma. Nena bolest je mijalgijski encefalomijelitis, takozvani sindrom hroničnog umora. Breain prvenac “Nemir” (Unrest) premijerno je prikazan 2017. godine na Sandensu, a osvojio je posebnu nagradu žirija za montažu dokumentarnog filma.
Film “O.b.i.t.e.lj.” (F.A.M.I.L.Y.) liccno je istraživanje redateljke i fotografkinje francusko-američkog porekla Jessice Champeaux o medicinski potpomognutoj oplodnji. Za nju se porodica sastoji od oca, majke i dece, ali je njeno seksualno iskustvo dovelo takvu raspodelu uloga u pitanje. Budući da belgijski zakon omogućuje istospolnim parovima da dobiju decu uz MPO, autorka odlučuje da istraži pitanja koja je muče.
Laura Poitras, izuzetno važno ime istraživačkog novinarstva, cciji su filmovi prokazivali svetske političke afere i ličnosti: od priče o najpoznatijem zviždaču Edvardu Snoudenu “Citizenfour” (nagrada Oskar, BAFTA) preko filma “Moja domovina, moja domovina” o sudbinama Iračana pod američkom okupacijom (nominacija za Oskara) do “Rizika” o Džulijanu Asanžu. U saradnji s novinarom i rediteljem Henrikom Moltkeom u kratkometražnom dokumentarcu “Projekat X” (Project X), uz pripovedače Ramija Maleka i Michelle Williams, te na temelju poverljivih dokumenata američke Nacionalne agencije za bezbednost, istražuje tajnovito putovanje od Nacionalnog poslovnog kompleksa (National Busineš Park) do nebodera bez prozora u središtu Menhetna.
Danski reditelj Lars Feldballe-Petersen u filmu “Neoprošteni” (The Unforgiven) prati ratnog zločinca Esada Landzoa, koji nastoji da “normalizuje” život nakon osude za zločin protiv čovečnosti. U toj mračnoj i ličnoj priči o zlu, mržnji prema samom sebi i oproštajum, Landzo mora da se suoči sa svojim žrtvama i samim sobom iz vremena kada je bio mladić. Film je ostvaren uz pomoć Nagrade HBO Adria za razvoj filma koju je projekat osvojio na radionici ZagrebDox Pro 2015. godine.
Svetskom trgovinom oružja bavi se belgijski autor Johan Grimonprez u filmu “Plave orhideje” (Blue Orchids), i to iz dve oprečne perspektive. S jedne strane je Chris Hedges, bivši ratni dopisnik za “Njujork tajms”, a s druge Riccarda Privitere, trgovac oružjem za danas zatvorenu kompaniju Talisman Europe Ltd. Intervjuišući ih za dugometražni film “Shadow World” (2016), Grimonprez kroz njihove lične i političke prošlosti postupno razotkriva patnju i dvoličnost vezanu uz trgovinu oružjem.
Nemački rediteljski dvojac Monika Hielscher i Matthias Heeder već više od 20 godina radi istraživačke dokumentarce u kojima prokazuje niz relevantnih tema i problema koje opterećuju savremeno društvo. U zastrašujućem dokumentarcu “Pre zločina” (Pre-Crime) poniru duboko u sigurnosne mere 21. veka koje se oslanjaju na sisteme velikih baza podataka i kompjuterskih algoritama kao dela strategija sprovođenja zakona širom sveta.
Londonska rediteljka Kate Stonehill, koja nekonvencionalno i kreativno pristupa političkim temama, predstavlja novi kratkometražni film “Neizrecivo” (Unspeakable) u kojem progovara o prirodi slobode govora. Britanska vlada je 2015. godine izdala proglas u kojem apeluje na univerzitete da se aktivnije uhvate ukoštac sa ekstremizmom. Zatražili su od polaznika da sprovode specifičnu politiku javnog govora i nastupa kako bi zaustavili mogućnost širenja radikalizma među studentima. Hibridni dokumentarac “Neizrecivo” nudi složen i intenzivan susret s nekoliko takozvanih britanskih ekstremista.
“Zovite ga predsednikom” (Call Him President) dugometražni je prvenac francuske autorke Marie-Emme Paoli u kojem donosi priču o Vítu Jedlički, 33-godišnjem političkom liberalu iz Češke koji je 2015. godine postavio zastavu na močvarnom predelu uz Dunav i nazvao ga Slobodna Republika Liberland. Dve godine kasnije, u Liberlandu niko ne živi, jer hrvatska policija zatvara svakoga ko pokuša da se tu nastani. Film prati avanture samoproglašenog predsednika i njegove desne ruke, Vladana Jovanovića, tajanstvenog ratnog veterana iz Srbije.
ZagrebDox nudi od 25. februara do 4. marta čak 125 dokumentaraca iz svih krajeva sveta, koje će predstaviti više od 120 autora, a među njima su najavljeni i Talal Derki iz Sirije i Claire Simon iz Francuske, te nagrađivani reditelji Mila Turajlić i Boris Mitić iz Srbije, mađarska rediteljka i montažerka Bernadett Tuza-Ritter, bugarski reditelj, romanopisac i dramatičar Georgi Tenev, Matjaž Ivanišin iz Slovenije…
Festivalski sajt je zagrebdox.net, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.
(SEEcult.org)
