Na sopstveni pogon – Novi prostori kulture
Asocijacija Nezavisna kulturna scena Srbije (NKSS) organizuje tokom septembra u gradovima i opštinama širom zemlje četvrto izdanje festivala Na sopstveni pogon čiji interdisciplinarni program, objedinjen sloganom “Novi prostori kulture”, obuhvata više od 20 pozorišnih, filmskih, likovnih, radioničkih, poetskih i tribinskih događaja, kojima ukazuje na značaj nezavisne kulturne produkcije i mogućnosti i snagu lokalnih zajednica da samostalno kreiraju nova polja delovanja pojedinaca i kolektiva.
U programu četvrtog festivala Na sopstveni pogon, koji će od 2. do 30. septembra biti održan u Zrenjaninu, Ivanjici, Beloj Crkvi, Šapcu, Banatskoj Dubici, Novom Pazaru, Čačku, Subotici, Novom Sadu, Kragujevcu, Užicu, učestvuje više od 35 organizacija, udruženja, kulturnih centara, inicijativa i neformalnih grupa, od kojih su 16 članice Asocijacije NKSS. Ukazujući da se odnos prema zajedničkoj kulturi tiče i stvaralaca, i donosilaca odluka, publike, institucija i nezavisnih aktera, festival Na sopstveni pogon, kako ističe NKSS, promišlja raznolikost izraza scene i mogućnosti za traženje odgovora na postojeće strateške dileme odnosa prema javnim politikama, participaciji, planiranju, pa i čitavom sistemu kulture kojem je redefinisanje danas neophodno na svim nivoima.
“Novi prostori kulture” tako nisu samo fizička mesta festivalskog programa, već stvaralački pogon i inicijativa koja teži promenama.
Na sopstveni pogon počinje 2. septembra u Zrenjaninu programom Festivala savremenog umetničkog stvaralaštva mladih i za mlade “Novi prostori”, u produkciji CEKOM-a, koji se realizuje do 5. septembra u javnim, a neaktiviranim urbanim ambijentima u Zrenjaninu. Mladi Zrenjaninci aktiviraju nove/stare prostore i prostornim grafikama ih mapiraju za dalje korišćenje sa idejom da se kroz kulturne aktivnosti u različitim javnim prostorima građanima približi savremeno umetničko stvaralaštvo.
Program počinje nastupom Zrenjaninskog kamernog hora i performansom na štulama gostiju iz Smedereva – PATOS teatra, a publika će 3. i 4. septembra na nekoliko lokacija moći da vidi i predstave “O s(a)vesti – esej u pokretu o Dadi Vujasinović” Sanje Krsmanović Tasić (Hleb teatar, Beograd), “Ogledalo” (CEKOM, Zrenjanin) i “Unutrašnja svetla / Inner Lights” (PATOS, Smederevo). Najavljena je i koreografsko-plesna radionica Jovane Rakić, kao i radionica za roditelje, nastavnike i učenike, te projekcije kratkih filmova nastalih u okviru treninga “Koliko košta(m)?” Grupe “Hajde da…” iz Beograda.
CEKOM će 4. septembra u Narodnom pozorištu “Toša Jovanović” premijerno izvesti predstavu koju je zajednički pripremio kao jedan od partnera u međunarodnom projektu “Neizgovorene misli”, uz DIS teatar mladih iz Banjaluke, Pozorišnu omladinu iz Skoplja i Mostarski teatar mladih iz Mostara.
O s(a)vesti – esej u pokretu o Dadi Vujasinović, Hleb teatar
Festival Na sopstveni pogon seli se potom 7. septembra u Ivanjicu, gde će biti održana prva od tri projekcije odabranih dokumentarnih filmova sa Međunarodnog studentskog filmskog kampa “Interakcija”, čije je 13. izdanje upravo završeno, a organizuje ga Nezavisni filmski centar “Filmart” iz Požege. Ivanjica je, uz Čačak i Užice, jedan od tri grada u kojima studenti iz celog sveta snimaju kratke dokumentarce u okviru “Interakcije” – jedinstvenog kreativnog i edukativnog programa u Srbiji koji nastoji da afirmiše filmsko stvaralaštvo mladih, kao i da podstakne interesovanje za produkciju dokumentarnog filma kod studenata filmskih škola, doprinese razvoju publike za dokumentarni film i decentralizaciji kulture.
Kamp “Interakcija” okupio je u proteklih 13 godina 234 učesnika – studenata filmskih akademija iz 56 zemalja iz više od 90 filmskih škola, a snimljeno je 46 dokumentarnih filmova, od kojih je deset osvojilo čak 15 nagrada na filmskim festivalima širom sveta. Tri nova dokumentarca, na temu “Ženska pitanja”, koja su snimljena na protekloj 13. "Interakciji", premijerno su prikazana 27. avgusta u Dvorani Kulturnog centra Beograda, uz dodelu sertifikata učesnicima tog jedinstvenog programa za mlade autore iz celog sveta koji su preneli beogradskoj publici deo sjajne atmosfere u kojoj su stvarali protekle dve i po nedelje.
U okviru “Interakcije na turneji”, odabrani studentski dokumentarci biće prikazani i 17. septembra u Domu kulture u Čačku, te u samoj završnici programa festivala Na sopstveni pogon 30. septembra u Gradskom kulturnom centru u Užicu.
Na sopstveni pogon biće održan i 8. septembra u Šapcu, gde će beogradski Hleb teatar predstaviti program “JNArt” u okviru kojeg desetoro lokalnih umetnica i umetnika mlađe generacije, odabranih na javnom konkursu, oživljava već deset godina napušteni Dom kulture (Dom JNA), postavljajući pitanje sebi i sugrađanima – kako vidimo ovaj objekat kulture u budućnosti? Predstavljanjem različitih pogleda na vrednost tog objekta, otvaraju se nove perspektive njegove upotrebe, a time i ideje za buduće funkcionisanje i namenu tog zapuštenog mesta kreativnog susreta. Kroz formu crteža, glumu, muziku i performans, učesnici “JNAarta” poslaće poruku sugrađanima i donosiocima odluka o važnosti očuvanja i nadgradnje kulturnog nasleđa.
Program festivala Na sopstveni pogon nudi u periodu od 8. do 23. septembra i seriju edukativnih radionica “Zlatni alati”, koju će realizovati u Beloj Crkvi Agora Art Action, predstavljajući rezultat sedmogodišnjeg kontinuiranog boravka i rada u napuštenoj fabrici nameštaja “Pobeda”. Činom pozlate svaki komad alata gubi originalnu funkciju predmeta široke upotrebe i izdvaja se iz serije, čime dobija unikatnu estetsku vrednost umetničkog dela. Nova funkcija i novi estetski izgled alata naglašava njihovu ulogu i značaj u razvoju ljudskog društva. Radionice pozlaćivanja biće održane tokom festivala Na sopstveni pogon za vreme vikenda, a besplatne su i otvorene za građanstvo.
Rezultati radionice, nastali u saradnji sa multimedijalnim umetnikom Sašom Puckovskim (Noitu), biće predstavljeni 29. septembra u prostorijama bivše fabrike “Pobeda” na izložbi “Zlatni alati”.
Edukativni program festivala Na sopstveni pogon obuhvata i radionicu snimanja filma u Banatskoj Dubici kojom udruženje Satibara iz Beograda, organizator festivala kratkog “uradi-sam” filma MikroFAF, gostuje od 14. do 16. septembra u Studiju Udruzenja građana Moba.
Uoči 9. MikroFAF-a u Beogradu, biće održana praktična trodnevna filmska radionica gerilskog pristupa filmu – meštani Dubice i Jarkovca moći će besplatno da učestvuju u kreativnoj obuci snimanja kratkog igranog filma za svega tri dana. Polazeći od toga da skupi produkcijski uslovi ne garantuju uspeh, a da složna ekipa, motivacija i snažna početna ideja neće ostati nezapaženi, MikroFAF regrutuje i staro i mlado kao nove učesnike amaterske filmske scene. Program radionica obuhvata analizu kratkih filmova, kreativne igre i razradu sinopsisa tokom prvog dana, dok se drugog i trećeg dana snima kratki film.
Ujedno, 15. septembra počinje i trodnevno gostovanje beogradskog Poezina u Novom Pazaru, koje obuhvata slem radionicu, tribinu i video prezentaciju o slem sceni u Srbiji. Tim programom nastavlja se uspostavljanje intenzivne kulturne saradnje organizacija sa savremene kulturne scene iz Beograda i Novog Pazara. Savremenim, angažovanim, inovativnim i performerskim pristupom poeziji, slem pesnici i pesnikinje ostvaruju uspehe u vraćanju mlade publike književnoj reči i uvode poeziju u noćni život gradova, te usmeravaju mlade ka umetnosti i kulturnim dešavanjima. Poeziju izvode ovoga puta pesnici i pesnikinje iz Novog Pazara, kao i gosti iz Beograda.
Asocijacija NKSS gostuje od 21. do 23. septembra u Subotici, povodom redovne godišnje Skupštine, a to je i povod za prezentaciju Gifesta – regionalnog festivala gifova koji od 2013. godine organizuje godišnje javne konkurse kojima privlači veliki broj autora koji u toj grafičkoj računarskoj formi nalaze adekvatno sredstvo za vizualizaciju i prenos svojih ideja do publike. Arhiva Gifesta danas broji više od 600 autorskih radova, a specijalna selekcija biće priređena za program koji će 21. septembra biti održan u Klein House.
Publici će se iste večeri predstaviti i nezavisna izdavačka kuća Librarion Records & Fanzines iz koja objavljuje fanzine, zbornike poezije i kratke proze, kao i muziku, te časopis za književnost i umetnost “Symposion”. Takođe, organizuje “Jeftini festival jeftinog filma” (nekadašnji “Jugoslovesnki festival jeftinog filma”) Stipana Milodanovića – festival kratkog niskobudžetnog filma, čije je peto izradanje planirano za 2019. godinu, nakon 16 godina pauze.
Nakon Subotice, festival Na sopstveni pogon seli se u Novi Sad, gde će 25. septembra u Šok zadruzi biti otvorena izložba “Unutrašnji dijalog”, čiju osnovu predstavlja aproprijacija slike Paje Jovanovića “Seoba Srba sa Kosova”. Unutrašnjim dijalogom, odnosno intervencijom više generacija umetnika različitih potpisa, estetika i poetika, umetnici se upuštaju u dijalog koristeći vizuelnu komunikaciju kao osnovni način komunikacije.
Incijalni razlog za produkciju rada je poziv predsednika Srbije Aleksandra Vučića na unutrašnji dijalog o Kosovu, odnosno za uključivanja najšire javnosti u prevazilaženje i nalaženje trajnog rešenja za pitanje statusa Kosova. Tema koju obrađuje inicijalna, aproprisana slika je seoba, migracija i izbeglištvo, koje je aktuelno ne samo u kontekstu Kosova, već i kao svakodnevnica ogromnog broja izbeglica koji borave ili koriste Srbiju kao deo ture za migraciju ka zapadnoevropskim zemljama iz ratom zahvaćenih zemalja, poput Sirije.
Kragujevac će 28. i 29. septembra potom biti nova stanica festivala Na sopstveni pogon, koji će time pomoći održavanje kontinuiteta Kragujevačkog festivala antiratnog, angažovanog i akademskog filma (KRAF) – prve filmske manifestacije u centralnoj Srbiji koja je inicirana od civilnog sektora, a poslednjih godina se suočava sa odsustvom adekvatne podrške nadležnih.
Uz pomoć partnera iz Nezavisnog filmskog centra “Filmart” i udruženja Forca iz Požege, kao i medija (Nezavisno udruženje novinara Vojvodine) i angažovanog civilnog sektora (Zrenjaninski socijalni forum), biće realizovano 12. izdanje KRAF-a, koji je ove godine ponovo ostao bez podrške za svoje programe.
U produkciji NVO MillenniuM, u Domu omladine biće održane lokalne premijere nagrađivanih dokumentarnih filmova “Isti” Dejana Petrovića i “Enkel” Aleksandra Reljića, uz
razgovor sa autorima, te premijere aktuelne produkcije Zrenjaninskog socijalnog foruma i izbora najnovijih studentskih filmova sa studentskog filmskog kampa “Interakcija”.
Najavljen je i razgovor o lokalnom finansiranju kulture u Kragujevcu i Požegi, kao i promocija časopisa Manek Asocijacije NKSS.
Što se tiče ulaznica, i ovo izdanje KRAF-a ima tradicionalni slogan: “Smrt fašizmu – Sloboda(n ulaz) narodu!”
U vreme održavanja festivala Na sopstveni pogon, koji je prvi put održan 2011. godine u Beogradu – kao demonstracija raznovrsnosti, razuđenosti i ogromnog potencijala nezavine kulturne scene, kao i važnosti saradnje i solidarnosti, ali i rešavanja nagomilanih problema u oblasti kulturne politike, NKSS će 8. septembra predstaviti u kompleksu Magacina u Kraljevića Marka 4-8 nove mogućnosti zajedničkog rada i stvaranja koje su obezbeđene nedavnom rekonstrukcijom i osposobljavanjem dosad nekorišćenih prostornih kapaciteta tog kulturnog centra, nakon višegodišnje borbe za njegov opstanak.
Asocijacija NKSS, inače, prima nove članice, a zainteresovana udruženja, inicijative i pojedinci, koji ispunjavaju opšte uslove o članstvu iz Statuta NKSS, mogu se prijaviti za prijem u Asocijaciju do 10. septembra.
Program sa satnicom festivala Na sopstveni pogon nalazi se na sajtu NKSS, kao i u Kalendaru portala SEEcult.org.
Program je realizovan uz podršku Ministarstva kulture i informisanja Srbije i Fondacije Heinrich Boll u Srbiji.
(SEEcult.org)
