Hrvatsko-srpska polemika o Nikoli Tesli nastavljena je izjavom ministarke kulture Hrvatske Nine Obuljen Koržinek da je Tesla bio američki i hrvatski naučnik srpskog porekla, kojom je reagovala na navode Ministarstva kulture i informisanja Srbije o nedopustivom pokušaju njegovog prisvajanja.
“Hrvatska enciklopedija za Nikolu Teslu navodi da je bio američki i hrvatski izumitelj srpskog porekla. Tesla je rođen u Hrvatskoj, u Hrvatskoj se školovao i iz Hrvatske je otišao dalje u svet u Austriju, Češku, Mađarsku, Francusku i zatim u SAD. Jedan je od najvećih izumitelja, čovek koji je menjao svet i koji je poveznica između država i kultura u kojima je živeo. Nikola Tesla za sebe je izjavio da se ponosio srpskim poreklom i hrvatskom domovinom”, izjavila je 10. avgusta ministarka Obuljen Koržinek Hini, prenela je HRT.
Hrvatska ministarka kulture optužila je ujedno Srbiju da ne prestaje da falsifikuje istoriju i poseže za tuđim istorijskim osobama, dok se Hrvatska, kako je rekla, “s poštovanjem seća jednog od svojih najvećih izumitelja, nikada ne pokušavajući negirati Teslino poreklo".
“Bilo bi mi drago kada bi se i moj kolega (Vladan) Vukosavljević okrenuo činjenicama, a ne mitovima. U tom slučaju, sigurno mu nikad ne bi palo na pamet predložiti da se srpski kulturni centri u inostranstvu nazovu imenom Ive Andrića - još jedne izuzetne osobe čiji identitet i poreklo povezuje više kultura i naroda i nema potrebe da se svojata onako kako je to nedavno učinila Srbija u slučaju imenovanja srpskih kulturnih centara”, izjavila je Nina Obuljen Koržinek.
Nina Obuljen Koržinek, foto: SEEcult.org
Ministarstvo kulture i informiranja Srbije prethodno je oštro reagovalo na izjavu autora hrvatskog paviljona na Svetskoj izložbi “Expo Dubai 2020”, arhitekte Anta Vrbana, da je Tesla hrvatski naučnik.
MKI je saopštilo da je to “nedopustiv pokušaj prisvajanja srpskog naučnika Nikole Tesle koga celokupna svetska javnost prepoznaje i pamti kao Srbina koji je veliki deo svog života proveo u Americi”.
“Do sada nebrojeno puta ponovljen pokušaj prisvajanja srpskog naučnika i neprimereno krivotvorenje istine neće doneti nikakvo dobro niti dobit Hrvatskoj”, navelo je MKI, dodajući da “u enciklopedijama, naučnim radovima i popularnim tekstovima na svim jezicima stoji istorijski jedino tačan podatak koji Nikolu Teslu stavlja u red najznačajnijih srpskih naučnika”.
“Nikola Tesla pripada svetu po svojim naučnim doprinosima i izumima, ali srpskom narodu po svom poreklu. Nikakvi tragikomični pokušaji falsifikovanja tu jednostavnu istinu ne mogu da promene”, navelo je Ministarstvo kulture i informisanja Srbije povodom izjave Vrbana da će deo paviljona Hrvatske u Dubaiju "biti posvećen velikim hrvatskim naučnicima i inovatorima poput Nikole Tesle, Fausta Vrančića, Mate Rimca...”
Teslina urna u njegovom Muzeju u Beogradu, foto: SEEcult.org
U Srbiji se se od 2011. godine dan rođenja Tesle, 10. jul, obeležava kao Dan nauke, a različiti programi tradicionalno se organizuju tim povodom i u SAD, gde je proveo i najveći deo života i umro 7. januara 1943. godine, kao i u Hrvatskoj, gde je rođen 1856. godine - u Smiljanu, u srpskoj porodici pravoslavnog sveštenika Milutina i majke Georgine. Selo Smiljan, danas u Hrvatskoj, nalazilo se tada u Vojnoj granici (u Lici, češće nazivanoj Vojna krajina), posebnoj oblasti Habzburške monarhije.
Osnovnu školu pohađao je u Smiljanu i Gospiću, a završio je i gospićku Realnu gimnaziju, kao i Visoku realnu gimnaziju u Karlovcu. Studirao je na Politehničkoj školi u Gracu, a potom je upisao studije filozofije prirode na Univerzitetu u Pragu. Od 1881. do 1882. radio je u Budimpešti, u Centralnom telegrafskom uredu, gde je i počeo da se bavi pronalazaštvom. Usavršavajući aparat za pojačanje glasa kod telefona, došao je na ideju o obrtnom magnetnom polju. Iste godine otišao je u Pariz, u Edisonovo Kontinentalno društvo, a 1883. preselio se u Strazbur, gde je napravio prvi prototip indukcionog motora. U SAD je otišao 1884. godine, započevši rad u Edisonovoj kompaniji, ali je već 1885. napustio i osnovao sopstvenu firmu "Tesla Arc & Light Co", praveći prve motore i generatore naizmeničnih polifaznih struja.
Teslin spomenik u Zagrebu, foto: SEEcult.org
Tesla je posetio Beograd jedini put 2. juna 1892. godine, tokom boravka u Evropi, na poziv Kraljevskog instituta iz Londona i Francuskog društva za fiziku.
Muzej Nikole Tesle u Beogradu, u kojem se nalazi i Teslina urna, osnovan je 5. decembra 1952. godine, odlukom vlade FNR Jugoslavije, a smešten je u rezidencijalnoj vili iz 1927. Muzejska građa stigla je u Beograd prema odluci američkih sudskih vlasti, pošto je za jedinog Teslinog naslednika proglašen njegov nećak Sava Kosanović. Po Teslinoj želji, Kosanović je njegovu dokumentaciju i lične predmete preneo u Beograd 1949. godine.
U beogradskom muzeju čuva se Teslin arhiv, uvršten u UNESKO-ov Svetski registar kulturne baštine "Pamćenje sveta" (Memory of the World) 2003. godine, na predlog Srbije
*Foto: Nikola Tesla 1898. (Saroni)
(SEEcult.org)