Istaknuti kompozitor i pozorišni reditelj Arsenije Arsa Jovanović odnedavno ima dva nova izdanja – u Poljskoj je objavljen njegov CD “La Paratta”, a u SAD je izašla vinil ploča “The Art of Speech (For Ana)” sa kompozicijom na kojoj je radio više od 20 godina, a posvećena je fascinantnom fenomenu razvoja ljudskog govora.
Kompakt disk “La Paratta”, u izdanju poljske kuće Bolt Records, sadrži tri kompozicije – naslovnu La Paratta, rađenu u koautorstvu Jovanovića sa Ilinkom Čolić Jovanović, te White City i Fear of the Birds.
Nastao u saradnji sa Eksperimentalnim studiom Poljskog radija, u kojem su svojevremeno radili Penderecki, Lutoslavski i drugi poljski muzički velikani, CD je propraćen esejom “The Book of Birds” čiji je autor Mihal Libere (Michal). Osim teksta tog uglednog poljskog esejiste, inspirisanog Jovanovićevom antiratnom crticom za kompoziciju “The Fear of Birds”, CD sadrži, između ostalog, i njegov kraći tekst povodom kompozicije “The White City” i akustičnih reminiscencija na masovne građanske proteste 1996/97. godine u Beogradu.
Ploča “The Art of Sound”, u izdanju kuće Pentiments u Čikagu, objavljena je u specijalnoj ediciji od 200 primeraka, a zasnovana je na snimcima glasa i govora Jovanovićeve ćerke Ane od rođenja (1999) do odraslih godina. Jovanović je snimao njeno disanje odmah po rođenju, dojenje, prvi plač i smeh... Poslednji snimak već odrasle Ane nastao je u februaru 2018. godine u studijima Austrijskog nacionalnog radija (ORF).
Prema navodima Jovanovića, ćerka ga je u početnoj fazi rada na projektu “The Art of Speech” pratila svuda sa mikrofonom, kada god je to bilo moguće.
“Originalni audio snimci stvorili su dokumentaciju razvoja ljudskog govora, jednog od najfascinantnijih fenomena ljudskog razvoja. Ipak, nisam dogmatski primenio dokumentarni stil. Dodao sam muzičku notu u određenim delovima. Ljudski govor, na bilo kojem jeziku, vrsta je muzike, kao ćto je i muzika vrsta jezika”, naveo je Jovanović u pratećem tekstu na pločim ističući da je ponosan na to ćto, osim kada je Ana svirala instrumente, pričala ili pevala, nema nijednog drugog glasa u tom delu...
“Zvučni lavirint je zatvoreni sistem bez početka i kraja. Publika može da sluća ovo koliko god dugo želi”, naveo je Jovanović u pratećem tekstu vinil izdanja.
Stvarajući svojevrsnu morfogenetičku studiju, Jovanović je, kako je istakao izdavač, predstavio linearnu vremensku liniju ljudskog vokalnog i lingvističkog razvoja koju u određenom smislu narušavaju i rekonstruišu izrazito raznoliki momenti verbalnog kapaciteta i mogućnosti njihovog izlaganja, često se sudarajući i suprotstavljajući jedan drugom kako bi kreirali kompleksnu perspektivu ljudskog bića i svojevrsnu alternativnu zvučnu hronologiju. I u ovom radu Jovanovićev karakterističan osećaj za kompoziciju čini vidljivim i njegovo još uvek zaoštreno dramaturško uho, konstruišući kroz kućne i porodične zvučne zapise poetičnu mizanscenu kakvu je moguće naći nekim od najdugovečnijih scenskih i filmskih drama iz prošlosti i sadašnjosti.
Uz esej Daniela Brožeka “Reč, slika i teritorije zvuka Arsenija Jovanovića”, te osvrt Elizabet Cimerman (Elisabeth Zimmerman) sa Kunst radija o izdanju “The Art of Speech”, vinil ploča sadrži i kolaž fotografija Jovanovićeve ćerke Ane iz detinjstva.
Kompozicija “The Art of Speech”, značajno intimnija od bilo kojeg drugog Jovanovićevog dela, premijerno je predstavljena 2018. godine kao deo njegove osmokanalne audio-vizuelne instalacije u bečkom Muzejskom kvartu (MQ), u okviru umetničke rezidencije u Q21.
Novim izdanjima Jovanovićevih kompozicija prethodilo je objavljivanje nekoliko kompakt diskova proteklih godina.
U izdanju francuske izdavačke kuće Les Legendes de Voix, francuski ”akustički pejzažista” Eric La Casa objavio je CD sa nekoliko Jovanovićevih kompozicija: Invasions, Resava Cave (nagrađena sa Prix Italia i Premio ondas), The Island of the Dying Donkeys i Ma Maison. Američke izdavačke kuće FOARM Projects i OAR Records objavile su CD sa četiri Jovanovićeve kompozicije: Prayer for One Galiola, Tombstones Along the Roadside, Prophecy of the Village Kremna (korišćena u filmovima Terensa Malika) i Les Vents de Camargue. Austrijski nacionalni radio (ORF - Kunstradio), koji često emituje Jovanovićeva dela, izdao je CD sa njegovim Concerto groso Balcanico, uz Lacromosu Ivane Stefanović. U Moskvi, prilikom velike instalacije posvećene Svetoj Gori, u Istorijskom muzeju na Crvenom trgu korišćena je Jovanovićeva kompozicija Zvučni testament planine Atos, a tom prilikom objavljen je i CD sa istom kompozicijom u nekoliko hiljada primeraka.
Međunarodno nagrađivani autor, rođen 1932. godine u Beogradu, Arsenije Jovanović od 60-ih godina 20. veka radi u polju eksperimentalnih medija, najpre kao producent i reditelj pozorišnih predstava i TV i radio drama. Autor je mnogobrojnih audio umetničkih dela za koja je dobio niz međunarodnih nagrada, među kojima su i Prix Italia (1971, 1977), Premios Ondas (1978) i Gran pri Radio Fransa (1997).
Jovanović je radio godinama i kao pozorišni, radio i televizijski reditelj, a do odlaska u penziju i kao profesor na beogradskom Fakultetu dramskih umetnosti. Više od deset godina proveo je u Narodnom pozorištu i jedan je od osnivača Bitef teatra. Režirao je niz predstava u pozorištima širom bivše Jugoslavije, kao i u Šefildu, Sofiji i Albaniju u SAD, a živi i radi na relaciji Beograd-Rovinj.
Poznat je i po dugogodišnjoj saradnji sa kultnim američkim rediteljem Terensom Malikom, koji je uvrstio delove njegovih kompozicija u filmove “Tanka crvena linija” (1998), “Drvo života”, “Ka čudu”, “Knight of Cups”, “Voyage of Time”, ‘Skriveni život”…
*Deo kompozicije The Art of Speech moguće je preslušati na ovom linku
(SEEcult.org)