O Nike patikama i interkulturalnosti
Criticize This! - izložba "Stoka sa istoka", Aleksandar Jestrović Jamesdin, Likovna galerija Kulturnog centra Beograda, 19. oktobar - 9. novembar 2011. (nagrada KCB-a na 50. Oktobarskom salonu u Beogradu 2009).
Piše: Ana Bogdanović
Bubnjarska palica sa koncerta Igija Popa pored majice sa njegovim likom naslikane uljem na džaku i video snimljen u erotskom zabavnom centru, koji se napaja strujom iz slike preopterećenog produžnog kabla, ispod portreta robota psa ljubimca. Preko puta kuhinjska polica sa predmetima iz maminog špajza i kalendarom za 2050. godinu sa slikama sinovljevih umetničkih podviga. Otisci Nike patika u bojama Benetona na belom platnu i jedan ukradeni nemački reklamni bilbord pretvoren u najavu autorove izložbe na ruskom jeziku. Nožem prerezan grkljan na portretu vampira uz parolu “Smrt slikarstvu”. Fotografije tetoviranih ruža u sećanje na nesrećno preminulu porno performans divu iz Hamburga i snimci umetnika kako kraul stilom preplivava fontane u različitim gradovima sveta. I jedna sveska koju možete čitati sa oba kraja – kao zbirku domaćih radova i kao kompilaciju impresija sa integracionog kursa koji stranci pohađaju u Nemačkoj. Sve ovo samo je deo izložbe pod nazivom “Stoka sa istoka” koju je beogradski umetnik, sa trenutnim prebivalištem u Berlinu, Aleksandar Jestrović Jamesdin (1972) kao laureat nagrade Kulturnog centra Beograda na 50. Oktobarskom salonu iz 2009. predstavio u Likovnoj galeriji KCB-a.
Postavka izložbe u KCB-u, foto: Ana Bogdanović
Jamesdin, kao što i nagoveštava njegov nadimak (lokalna, "narodska", adaptacija imena nekada popularnog glumca), u svom radu inteligentno i duhovito promišlja i komentariše teme, fenomene i događaje iz sveta popularne i medijski promovisane kulture. Kombinujući raznovrsne umetničke medije, kontinuirano unapređuje i potvrđuje svoj autentični umetnički izraz. Veoma zapažen na lokalnoj umetničkoj sceni tokom 2000-ih godina, na kojoj važi za tough guy-a sa ubedljivim stavom i predstavnika jedne nove linije savremenog srpskog slikarstva, Jamesdin pre dve godine odlučuje da se preseli u Berlin gde nastaje serija radova koja je izložena pod parolom “Stoka sa istoka”. Iz pozicije stranca, koji je u novoj sredini obavezan da pohađa integracijski kurs kako bi naučio nemački jezik, istoriju i kulturu, on reaguje na globalizacijske imperative multikulturalizma, slobodnog tržišta i brzog protoka informacija. Kao rezultat nastaju impulsivni umetnički komentari na najbanalnije konzumerističke i popularne manifestacije ovih fenomena. Tako raznobojni otisci đonova Nike patika zapravo predstavljaju duhovit odgovor na londonske nerede od pre nekoliko meseci u kojima su paradoksalno bile glavni plen anti-sistemski orjentisanih demonstranata (setimo se i u domaćoj javnosti svojevremeno aktuelnog youtube videa “Kosovo za patike”), plivanje po fontanama omaž je romskoj deci koja često leti upražnjavaju ovakve aktivnost, dok slika produžnog kabla sa upetljanim kablovima od kojih jedan zaista napaja mini televizor funkcioniše kao metafora opsesivnog odnosa savremenog muškarca prema najnovijim tehnološkim gedžetima.
Smrt slikarstvu, foto: Srđan Veljović
U vremenu kada je ljudska pažnja, bombardovana efektivnim marketinškim sadržajima, svedena na svega nekoliko sekundi, Jamesdin uspeva da iznenađujućim i neočekivanim spojevima vizuelnih informacija u svojim radovima privuče i zadrži pažnju posmatrača, i pri tom ga dobro zabavi. Iako posredno koristi strategije savremenog medijskog i marketinškog plasiranja informacija, poruke koje svojim delima saopštava prevazilaze banalne poente. Svima prepoznatljive simbole popularne savremene kulture prikazuje kao proizvode koji negiraju uspeh i održivost ideoloških sistema iz kojih su nastali. Integrišući intimne crtice iz svog života u inteligentne komentare naše globalne svakodnevice, Jamesdin iskreno, direktno i bez ustezanja, pruža pogled u jedno drugačije okruženje u kome se svet oko nas posmatra i promišlja bez foliranja i predrasuda, iz umetničke pozicije koja ne koketira sa aktuelnim i pomodnim trendovima lokalne savremene umetničke prakse. Svesno odbijajući da umetničku praksu tretira elitistički, ali i prevazilazeći okvire pop arta, on u izložbenom prostoru stvara haos vizuelnih senzacija koje isprva zbunjuju, da bi ubrzo zatim jasno postale kompatibilni delovi celine u kojoj se ogleda slojevita kritička percepcija ikonografije savremenog društva i njenog upada u privatnu sferu pojedinca.
London burning, foto: Jamesdin
Autentičnim umetničkim stavom koji se ne zadovoljava jednoličnim i jednosmernim prihvatanjem stvarnosti, kao i specifično neposrednom i efektnom odnosu prema medijima u kojima svoje komentare prenosi, ovaj autor opravdava nagradu koja mu je pre dve godine uručena. A, da li je “Stoka sa istoka” opravdala znanje stečeno na integracionom kursu, ostaje neizvesno.
*Za posvećenu pažnju i sugestije prilikom priprema za pisanje ovog teksta autorka srdačno zahvaljuje umetniku. O radu Aleksandra Jestrovića Jamesdina više na http://jamesdin.wordpress.com/
Tekst je nastao u sklopu projekta Criticize This! koji organizuju Kulturtreger i Kurziv iz Hrvatske, SEEcult.org i Beton iz Srbije, te Plima iz Crne Gore. Projekat se realizuje u sklopu programa "Kultura 2007-2013" Evropske komisije. Sadržaj ove publikacije isključiva je odgovornost organizatora projekta Criticize This! i ni na koji način se ne može smatrati da odražava gledišta Evropske unije.
