Odlazak Relje Bašića
Doajen hrvatskog glumišta Relja Bašić preminuo je 7. aprila u Zagrebu u 87. godini, a ostaće zapamćen širom bivše Jugoslavije po mnogobrojnim ulogama u pozorištu i na filmu, kao i po delima koja je sam režirao, te po višedecenijskom vođenju putujućeg Teatra u gostima. Vest o smrti Bašića sa tugom je dočekana širom regiona, uz podsećanja na njegove brojne uloge kako u medijima, tako i na društvenim mrezama.
Povodom smrti velikog glumca, predsednik Vlade Hrvatske Andrej Plenković istakao je da je Bašić bogatom umetničkom karijerom ostavio “neizbrisiv trag među ljubiteljima pozorišne i filmske umetnosti”.
“Njegov Teatar u gostima 30 je godina donosio pozorišnu kulturu u svaki kutak Hrvatske, a antologijske uloge koje je ostvario ostaće trajno zabeležene u hrvatskoj kinematografiji”, naveo je Plenković u telegramu saučešća Bašićevoj porodici, objavljenom na sajtu vlade.
Rođen 1930. u Zagrebu, Bašić je diplomirao glumu na Akademiji dramskih umetnosti (ADU), a već 1955. godine, pri kraju studija, reditelj Bojan Stupica uključio ga je u dramski ansambl Hrvatskog narodnog kazališta u Zagrebu, gde je ostvario niz uloga sa istaknutim rediteljima, među kojima su bili i Stupica, Radojević, Gavela, Paro, Habunek, Violić, Juvančić i Spaić. Odigrao je 498 predstava u HNK-u u kojem je bio angažovan do 1967.
Potom je 1968. godine prešao u status samostalnog umetnika, delujući kao glumac i reditelj u Teatru ITD, Kazalištu Komedija, Zagrebačkom kazalištu mladih, kao i na Dubrovačkim letnjim igrama. Na tim scenama odigrao je oko 800 predstava i realizovao svojih prvih šest režija (Ljubaf, Crna komedija, Jedan dan u smrti Joe Egg, Stara vremena, Obećanja i Hotel Plaza).
Bašić je 1974. godine s grupom istaknutih glumaca svoje generacije osnovao prvo hrvatsko putujuće privatno pozorište Teatar u gostima, u kojem je, kao umetnički direktor, glumac i reditelj, ostao sve do njegovog prestanka delovanja 2004. godine. Teatar u gostima je izveo više od 4.200 predstava u 340 mesta i gradova Hrvatske, bivše Jugoslavije i u inostranstvu.
Bašić je debitovao na filmu već za vreme studija - u antologijskom “Koncertu” Branka Belana (1954), a za ulogu u filmu “Rondo” Zvonimira Berkovića osvojio je Zlatnu arenu u Puli 1966. godine.
Posebno će ostati zapamćen, između ostalog, i po ulozi Gospona Fulira u filmu “Tko pjeva zlo ne misli” Kreše Golika iz 1970. godine.
Bašić je glumio u 56 filmova, te u 70-ak koprodukcija i stranih filmskih ostvarenja, sarađujući sa evropskim i svetskim rediteljima (Volker Schlöndorff, Peter Ustinov, Abel Gance, Robert Hossein, Lamont Johnson, James Cellan Jones, Alexandre Astruce, Mauro Bolognini, Wojtech Jasny, Luigi Magni, Wolfgang Becker i Giuliano Montaldo). I sam je potpisao 26 filmskih režija.
Dobitnik je mnogobrojnih nagrada i priznanja, među kojima su i Orden reda Danice Hrvatske - za doprinos kulturi Hrvatske i nagrada “Vladimir Nazor” za životno delo u pozorištu (1995), nagrada “Dubravko Dujšin” za pozorišnu umetnost za 1976/77, kao i plakete Grada Zagreba, Društva dramskih umetnika Hrvatske, Hrvatske zajednice samostalnih umetnika…
Na 56. Pulskom filmskom festivalu 2009. godine dobio je nagradu Društva hrvatskih filmskih reditelja “Fabijan Šovagović” za poseban glumački doprinos hrvatskoj kinematografiji tokom 50-godišnje karijere. Tada je rekao da još veruje da bi se mogao ponovo napraviti festival kinematografija jugoistočne Evrope, jer bi to bilo mnogo zanimljivije.
“Znam da je to zahtevan program i u finansijskom smislu, nema više Tita koji je kao filmoljubac osiguravao neograničena sredstva za Festival. Mislim da bi većom i oštrijom konkurencijom podstakli domaće filmske snage na još veći trud i rad”, rekao je tada Bašić, navodeći i da je sa nekima od kolega sa prostora bivše Jugoslavije održao kontakt i dugotrajno prijateljstvo, većinom sa onima koji su se otvoreno suprostavili režimu Slobodana Miloševića.
“Milena Dravić, Ljubiša Samardžić, Bora Todorović i Ljuba Tadić su ljudi s kojima sam se viđao i s kojima sam uvek imao teme za razgovor i razloga za druženje”, naveo je Bašić.
(SEEcult.org)
