Omaž Slobodanu Jovanoviću

Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu obeležio je 140-godišnjicu rođenja velikog srpskog političara, pedagoga, pravnika, istoričara i književnika Slobodana Jovanovića (1869-1958) sa tri manifestacije - izložbom, tribinom i predstavljanjem knjige i filma.

Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu obeležio je 140-godišnjicu rođenja velikog srpskog političara, pedagoga, pravnika, istoričara i književnika Slobodana Jovanovića (1869-1958) sa tri manifestacije - izložbom, tribinom i predstavljanjem knjige i filma.

Pojedinac bez sumnje treba da bude uključen u pojedinim kolektivitetima i da služi njihovim ciljevima, ali u službi ne sme se sav iscrpsti, ako neće da u sebi ugasi ognjište slobode savesti - jedna je iz bogate niske visokoumno nadahnutih misli vrsnog stvaraoca u oblastima društvenih i drugih nauka Slobodana Jovanovića.

Dani posvećeni plodotvornom životu i delu tog akademika počeli su na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu izložbom “Slobodan Jovanović (1869-1958)”, koju su na godišnjicu njegovog rođendana (4. decembra u Novom Sadu - u tadašnjoj Austrougarskoj), svečano otvorili dekan Pravnog fakulteta prof. dr Mirko Vasiljević i prof. dr Jovica Trkulja.

Zainteresovani mogu pogledati izložbu u čitaonici Biblioteke Pravnog fakulteta do dana svetog Save - 27. januara 2010. godine, koji je i školska slava u Srbiji.

Autor dokumentarne izložbe o Jovanoviću i iscrpnog kataloga je bibliotekarka-savetnica Olga Krasić-Marjanović iz Biblioteke grada Beograda.

Stručni konsultant i pisac predgovora i hronologije o njegovom životu i delovanju je Jovica Trkulja, koji ističe da je Jovanović bio čovek renesansnog duha, velike energije, s naglašenim osećanjem rodoljublja i odgovornosti, a u burnim vremenima u kojima je živeo decenijama se klonio politike - praktično sve do dramatičnog vihora Drugog svetskog rata.

Jovanović je bio čovek srećne naučne, ali nesrećne političke zvezde, zbog koje je skupo platio svoja politička i patriotska uverenja. Nakon drakonske presude Vojnog suda 1946. godine, profesor Jovanović je na večnu nacionalnu sramotu bio ostrakizovan i prokažen (uz saučesništvo SANU i Pravnog fakulteta, kuća u kojima je živeo i radio), a knjige koje je napisao uglavnom su uklonjene iz javnih biblioteka i sve do raspada komunističkog režima u Jugoslaviji 1990. godine, dela mu nisu mogla biti objavljivana u zemlji, uprkos tome što njegov opus predstavlja svedočanstvo o snazi demokratičnosti i evropejstvu srpske pravničke misli i nauke.

Pored ukazivanja na život i stvaralaštvo jednog od najvećih intelektualaca u kulturi srpskog naroda, Trkulja ističe da je osnovni cilj izložbe da podstakne značajniju i ozbiljniju recepciju i proučavanje života i dela Jovanovića jer se, i pored brojnih rasprava o njegovom naučnom doprinosu, o njemu malo piše, a što je još nepovoljnije, njegove knjige i rasprave se malo čitaju.

Izložba je pokušaj i da se ukaže na izuzetan značaj njegovih dela za stasavanje novih generacija, koje ulaze u izazovni svet političkih ideja i u naš osiromašeni i naruženi politički život, kako je to već poodavno utvrdio Sima Pandurović.

Zato su sada na 25 plakata, urađenih u digitalnoj štampi, korišćenjem dostupne građe Arhiva i Biblioteke SANU, Narodne biblioteke Srbije, Arhiva Srbije i najvećim delom privatnog arhiva porodice Pavlović, tematski predstavljeni: porodica, detinjstvo, mladost i školovanje, boravak na grčkom ostrvu Krf, univezitetska karijera, prosvetiteljska misija i društveni angažman Jovanovića. Posebno su prezentirana brojna naučna i društvena priznanja, kao i delatnost profesora Velike škole i Pravnog fakulteta, rektora Univerziteta u Beogradu, akademika, jednog od osnivača i predsednika Srpskog kulturnog kluba, potpredsednika vlade u Beogradu (od 27. marta 1941) i kasnije u Londonu, kao i deo privatne i javne prepiske.

Izložbom su obuhvaćena i obraćanja Jovanovića Jugoslovenima u Latinskoj Americi (audio zapis Bi-Bi-Sija iz 1943. godine) i nova dokumentarna emisija RTS-a “Slobodan Jovanović - osvrt na život i delo”, a u katalogu je navedeno ukupno 28 naslova njegovih radova, ponajviše onih iz ustavnog-državnog prava, ponovo objavljenih u 12 svezaka Sabranih dela (izdanje BIGZ-a, Beograd 1989-1991).

Predusretljivošću Đorđa Pavlovića, iz arhive te porodice izložena je bogata građa, dokumenta, fotografije i pisma o Jovanoviću, kao i njegova odlikovanja.

Suizdavači kataloga su Pravni fakultet, Zavod za udžbenike i JP “Službeni glasnik”.

Na dan otvaranja izložbe, 4. decembra u Svečanoj sali Skupštine opštine Stari grad održana je i tribina na temu “140 godina od rođenja Slobodana Jovanovića”, uz učešće akademika Koste Čavoškog, prof. Mila Lompara, prof. Dragoljuba Kavrana i Čedomira Antića.

Čavoški je i član Upravnog odbora Fonda Slobodan Jovanović, čiji je predsednik akademik Matija Bećković, dok su na čelu Kancelarije Fonda direktor i zamenik Mile Savić i Boris Milosavljević, osnovanih prošle godine radi proučavanja i predstavljanja dela Jovanovića.

Fond će neprestano podsećati i na dug prenosa posmrtnih ostataka Jovanovića iz Londona u Beograd, gde je taj velikan najzad pre dve godine rehabiltovan od strane Okružnog suda.

Upravo u znak sećanja, zahvalnosti, ali i rehabilitacije, njegov lik se nalazi na novčanici od 5.000 dinara, najvrednojoj koju Narodna banka Srbije drži u opticaju.

Seriozno podsećanje zaokruženo je predstavljanjem knjige “Savremenici o Slobodanu Jovanoviću”, priređenim 8. decembra u po njemu nazvanom Amfiteatru (slušaonici br. 2) Pravnog fakulteta, uz projekciju filma RTS.

O knjizi su govorili dekan Pravnog fakulteta prof. dr Mirko Vasiljević, recenzent prof. dr Momir Milojević i priređivači prof. dr Jovica Trkulja i Marinko Vučinić,.

Namera te knjige (izdanje “Službenog glasnika” i Pravnog fakulteta, obima 432 stranice) je da pokaže na koji način je delo Jovanovića bilo vrednovano u vreme kada ga je on stvarao i oblikovao, i to u prikazima, ocenama, biografskim medaljonima naših poznatih istoričara, pisaca, pravnika i političara.

Čuveni beogradski izdavač Geca Kon objavio je od 1932. do 1936. godine 17 tomova Sabranih dela Slobodana Jovanovića, a sredinom 20. veka, mada pritisnut godinama i teškim emigrantskim životom u tuđini, uspeo je da napiše raspravu “O totalitarizmu” (1952), dok su se knjige “Moji savremenici” i “Jedan prilog proučavanju srpskog nacionalnog karaktera” (obe u Vindzoru, 1962. i 1964) pojavile posle njegove smrti 12. decembra 1958. godine u Londonu (Velika Britanija).

Organizator kombinovanog programa proslave 140-godišnjice rođenja Jovanovića bio je Centar za izdavaštvo i informisanje Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu (www.ius.bg.ac.rs).

Foto: Portret Slobodana Jovanovića - detalj, rad slikara Uroša Predića.

Dimitrije Stefanović