Otvorena sarajevska Vijećnica

Sarajevska Vijećnica svečano je otvorena 9. maja nakon 18-godišnje obnove, uz podsećanje na opsadu Sarajeva tokom koje je izgorela 1992. godine. Svečanu ceremoniju, na kojoj je nastupila Sarajevska filharmonija, obeležili su i protesti nezadovoljnih građana koji traže ostavke političara zbog teške socijalne situacije.

Policija je razdvojila još tokom dana građane koji su došli na ceremoniju otvaranja Vijećnice od onih koji protestuju, ali je svečani program praćen i zvucima pištaljki demonstranata iz daljine. U protestima je učestvovalo nekoliko stotina predstavnika plenuma i drugih neformalnih grupa građana iz više gradova Federacije BiH, kojima se tokom dana, kako je preneo Radio Sarajevo, pridružila bila i nagrađivana filmska rediteljka Jasmila Žbanić.

Svečanost povodom završetka Vijećnice, koja je izgorela pre 22 godine u granatiranju sa srpskih položaja, završena je animiranim performansom grupe mladih umetnika okupljenih oko Knap studija, u prisustvu najviših državnih zvaničnika, predstavnika međunarodne zajednice i diplomatskog kora, te zvanica iz političkog, javnog i kulturnog života BiH.

Video maping se u jednom trenutku pokvario, ali su građani strpljivo čekali nastavak programa u kojem je prethodno nastupila Sarajevska filharmonija koja je započela koncert filmskih klasika temom iz filma “Valter brani Sarajevo” (1972) Hajrudina Krvavca, s Velimirom Batom Živojinovićem u naslovnoj ulozi. 

Prethodno je održan svečani prijem u Vijećnici, koja je izgrađena 1894. godine, a prvi put svečano otvorena 1896. godine kao najreprezentativniji objekat iz austro-ugarskog perioda građen u pseudo-maurskom stilu.

Predsednik Predsedništva BiH Bakir Izetbegović istakao je simbolički značaj otvaranja Vijećnice na Dan pobede nad fašizmom u Drugom svetskom ratu i na Dan Evrope.

Prema njegovim rečima, u kolektivnoj memoriji građana još je živa slika buktinje koja je progutala zgradu Vijećnice sa knjiškim blagom u noći između 25. i 26. avgusta 1992. godine.

“'Verovali smo da se na kraju 20. veka u srcu civilizirane Evrope ne mogu ponoviti opsade gradova, teror i snajperske egzekucije nedužnih civila i dece i lomače knjiga. Povampireni fašizam, u svoj svojoj nakaznosti pokazao nam je te 1992. godine da smo se prevarili”', rekao je Izetbegović, koji je obnovu Vijećnice posvetio svim sarajevskim žrtvama rata.

“Posvećujemo je svakom od onih 11.541 ubijenih stanovnika Sarajeva tokom najduže opsade u istoriji Evrope. Večeras, nakon 22 godine, zajedno s našim prijateljima obeležavamo trijumf civilizacije nad varvarstvom, svetla nad mrakom, života nad smrću, trijumf ideje zajedništva i prožimajućeg suživota nad idejom neljudskih i neprirodnih podela i sukoba. Iz kosmpolitskog, evropskog, multietničkog Sarajeva šaljemo poruke mira, tolerancije i međusobnog uvažavanja. Pamtimo i opominjemo buduće generacije da zlo ne može nikada pobediti i da su razaranja i paljevine uzaludni. Tu lekciju moramo zauvek savladati da nam se prošlost ne bi vraćala u još strašnijem obliku i učiti na iskustvima drugih”, rekao je Izetbegović.

Visoki predstavnik međunarodne zajednice u BiH Valentin Inzko istakao je da je Vijećnica “svima u srcu” i zahvalio Evropskoj uniji i njenim članicama na značajnoj finansijskoj podršci za obnovu tog zdanja koje će, kako je rekao, zauvek ostati “simbol snage i nade za građane BiH'”.

Šef Delegacije EU i specijalni predstavnik EU u BiH, ambasador Peter Sorensen, rekao je da otvaranje Vijećnice predstavlja kulminaciju napora mnogih koji su pomogli u obnovi.

“Srećan sam što ove godine ovaj dan slavimo u Vijećnici kao simbolu arhitektonske vizije, učenja, zanatskog umeća i izdržljivosti građana Sarajeva. Vraćanje ovog dragulja gradu Sarajevu, Evropi i svetu predstavlja trajnu poruku solidarnosti građana EU sa građanima BIH, a posebno Sarajevom'', poručio je Sorensen.

Obnova Vijećnice predstavlja jedan od najvećih i najzahtevnijih projekata obnove kulturne baštine u BiH nakon rata. Pripreme za početak radova trajale su dugo, jer je, između ostalog, bilo potrebno pronaći što je moguće više fotografija i dokumenata o njenom izvornom izgledu.

Veliki deo Vijećnice, njena jedinstvena aula, sva stolarija, zidovi, krovna konstrukcija, te veliki deo fasade, izgoreli su u požaru u avgustu 1992. godine, nakon granatiranja. Uništen je Katalog Nacionalne i univerzitetske biblioteke BiH, oko 80 odsto knjižnog fonda i istorijskih dokumenata.

Vijećnica je prvi put svečano otvorena 20. aprila 1896. godine, a građena je od 1892. do 1894. godine prema rešenju arhitekte Aleksandra Viteka (Alexander Wittek), koji je putovao i u Kairo radi inspiracije. Uzor mu je bila džamija i medresa Hasana II i grobna džamija sultana Kait-Beja iz XV veka, kao i Alhambri u Granadi. Nezadovoljan količinom prirodnog svetla koji je prolazio kroz staklenu kupolu, Vitek je oboleo i tragično skončao život. Rad na projektu Vijećnice nastavio je Ćiril M. Iveković, koji je minimalno promenio Vitekov projekat.

Zdanje sa 208 otvora, od čega je 187 prozora, bilo je jedan od najskupljih projekata u vreme izgradnje.

Enterijer Vijećnice obnovljen je 1912. godine, a 1984. oprani su i očišćeni vitraži i oslikane površine enterijera, restaurisano predvorje i delovi aule, te korita česama s obe strane ulaznog stepeništa i samo stepenište.

Gradske vlasti Sarajeva radile su u Vijećnici do 1949. godine, kada je ustupljena Nacionalnoj i univerzitetskoj biblioteci BiH.

U Vijećnici je jedno vreme bio smešten i Okružni sud Sarajeva, od 1910. do 1914. bila je sedište Bosansko-hercegovačkog sabora.

Muzej Sarajeva počeo je da radi 1949. u njenom potkrovlju (do 1954.), a sada će koristiti podrumski prostor, gde će napraviti stalnu postavku o istorijatu tog zdanja.

Pod svodom srušene Vijećnice održavani su umetnički programi, pa je, između ostalih, Sarajevska filharmonija izvela Mocartov “Requiem” 1994. godine, pod dirigentskim vođstvom čuvenog Zubina Mehte. Tokom obnove Vijećnice održana je izložba “Ljubljana proces – rehabilitacija našeg zajedničkog evropskog nasleđa”, a 2004. postavljena je i umetnička instalacija Janisa Kunelisa (Jannis Kounellis) “Vrata Sarajeva”.

Obnova Vijećnice započeta 1996. godine, na 100-godišnjicu od završetka njene izgradnje.

Za početnje radove u prvoj fazi obnove (1996/1997), prema podacima sarajevskih vlasti, Vlada Austrije donirala je 750.000 evra, dok je drugu fazu (2002/2004) finansirala EU sa 2,2 miliona evra. U trećoj fazi (2010/2012) su sarajevske vlasti preuzele vođstvo u procesu obnove, uz podršku Španije (koja je izdvojila milion evra), Mađarske, gradova: Budimpešte, Podgorice, Beča, Praga, Ljubljane, Tirane, Nikozije i Pečuja, kao i biblioteka Srbije, Francuske, Austrije, Holandije, Kipra i Norveške, ambasada Hrvatske, SAD i Velike Britanije i drugih. Ukupno je za tu fazu izdvojeno oko 2,4 miliona evra.

Za završnu fazu (2012/2014), koja je podrazumevala radove u unutrašnjosti i opremanje objekta, sredstva su obezbeđena iz IPA fondova EU u iznosu od 5 miliona evra, pa je EU ukupno uložila više od osam miliona evra u obnovu Vijećnice.

(SEEcult.org)