Pariska komuna i značaj njenih ideja u kontekstu današnjih umetničkih, urbanih i socijalnih borbi tema je drugog izdanja “Performativne izložbe” u Tirani, na kojoj se predstavljaju umetnici Vladan Jeremić i Rena Redle (Raedle) iz Beograda s grupom pozvanih kolega iz Severne Makedonije i Albanije.
Izložbu “Komuna e Parisit Revisited” organizuje Tirana Art Lab – centar za savremenu umetnost, koji je proteklih pet godina bio lociran u zgradi nedaleko od ulice Komuna e Parisit, koja je dobila taj naziv za vreme socijalizma. Retki su, međutim, stanovnici tog kraja koji su danas svesni istorijskog značaja Pariske komune, zbog čega joj je Tirana Art Lab i posvetio drugo izdanje “Performativne izložbe”, koje je otvoreno 5. oktobra u novom prostoru tog centra kod stadiona Dinama.
Pariska komuna, kako podsećaju organizatori, predstavlja istorijski primer političke subjektivizacije radničke klase u vreme kada su nove buržoaske umetničke institucije, poput akadamija i salona, procvetale u Parizu. Gistab Kurbe (Gustave Courbet) bio je jedan od mnogih kulturnih radnika i umetnika koji su se u proleće 1817. godine solidarisali sa učesnicima Pariske komune i uspostavili 72-dnevnu samoupravu radnika u francuskoj prestonici. Praksa Kurbea i umetnika u njegovom okruženju bila je primer avangardnog principa da bi umetnost i život trebalo da budu jedno i da bi umetnici trebalo da postanu politički subjekti na strani radničke klase. Otvoreno je pitanje, međutim, da li ove prakse imaju bilo kakav značaj u današnjoj Albaniji ili nekoj drugoj zemlji na periferiji Evrope i na koji način mogu da budu reaktuelizovane. Koji vid umetničkih praksi bi bio relevantan u kontekstu današnjih socijalnih pokreta – jedno je od pitanja koja postavlja Tirana Art Lab “Performativnom izložbom #2”, čija je kustoskinja Adela Demetja.
Kustosi Adela Demetja i Edi Muka u ambijentu Performativne izložbe #2
Umetnici Rena Raedle i Vladan Jeremić i gosti njihove izložbe - Filip Jovanovski iz Skoplja i Valentina Bonizzi i Raino Isto iz Albanije, razmatraju funkciju i upotrebnu vrednost umetničkog dela unutar određenog društvenog okruženja, kao i modele učešća i mogućnosti organizovanja umetnika.
Izložba “Komuna e Parisit Revisited” podložna je promenama tokom trajanja, odnosno do 12. oktobra.
Tirana Art Lab osmislio je taj performativni izložbeni format u nameri da razotkrije najširoj javnosti sam proces izlaganja, kako umetničkog stvaranja, tako i kustosiranja. Takođe, cilj “Performativne izložbe” je da pronađe načine da uključi u izložbeni prostor elemente produkcije koji su iza ili izvan tog samog događaja. Koncept “Performativne izložbe” stoga je osmišljen kao prilika za pronalaženje novih načina izlaganja i kustosiranja koji prekidaju privremenost / unikatnost uobičajenog formata izložbe savremene umetnosti i predlažu trajnije načine zajedničkog rada.
Deo postavke
Istraživački orijentisanu umetničku praksu Rene Redle i Vladana Jeremića čine radovi u različitim medijima (crtež i tekst, video, fotografija, instalacije i intervencije u javnom prostoru). U umetničkoj praksi istražuju odnos umetnosti i politike, otkrivajući kontradiktornosti današnjeg društva i razvijajući transformativne potencijale umetnosti u kontekstu socijalnih borbi. Angažovani su u aktuelnim debatama i borbama u okviru socijalnih pokreta u Srbiji i šire, a u skorije vreme izlagali su u Bruklin muzeju u Njujorku (AgitProp!, 2016); na 56. Oktobarskom salonu u Beogradu (2016); u Muzeju savremene umetnosti Metelkova u Ljubljani (2016); u Muzeju savremene umetnosti u Talinu (2016); u Districtu u Berlinu (2017); na Autrostrada bijenalu u Prizrenu (2017); u okviru Manifesta 12 (Politics of Dissonance) u Palermu (2018); u MMOMA u Moskvi (2018); u centru za savremenu umetnost < rotor > u Gracu (2018); u Galeriji del Progetto u Milanu (2019); u Interkulturalnom muzeju u Oslu (2019) i MSU u Skoplju (2019), gde je nedavno otvorena gostujuća izložba solunskog MOMus-a.
Kustoskinja Adela Demetja
U okviru izložbe u Tirani, 8. oktobra biće održan razgovor sa skopskim umetnikom Filipom Jovanovskim o njegovom performativnom projektu “Ova zgrada govori istinu” za koju je osvojio glavnu nagradu Zlatna triga na 14. Praškom kvadrijenalu. “Ova zgrada govori istinu” sastoji se od instalacije sa performativnim programom, kratkog videa “Kino Kultura” i dvojezične publikacije. Performans i instalacija predstavljaju sažetu arhivu iskustava i svedočenja nastalih u okviru incijative posvećene zgradi skopske Železničke stanice i problemu javnog prostora, započete 2015.
U okviru izložbe, istoričar umetnosti, kustos i umetnik Raino Isto, koji živi i radi u Mičigenu, održaće 9. oktobra prezentaciju sa diskusijom o albanskom socrealizmu na primeru slike “Glas mase” (Zëri i Masës) Salija Shijakua iz 1974. godine.
Takođe, za 10. oktobar najavljen je razgovor sa umetnicom Valentinom Bonizzi, koja se bavi pitanjima socijalne pravde u odnosu na aktuelnu politiku u specifičnim društvenim kontekstima.
*Foto: Jeremić/Raedle
(SEEcult.org)