Zagrebački Human Rights Film Festival (HRFF), koji će delom biti održan i u Rijeci, počeo je 1. decembra u krcatom bioskopu Tuškanac nagrađivanim makedonskim dokumentarcem “Medena zemlja”, a do 8. decembra prikazaće još oko 25 angažovanih filmova u glavnom programu, uz niz tribina, okruglih stolova i tematskih projekcija u Dokukinu KIC.
Otvaranje 17. HRFF-a bila je i prilika za osvrt na zatvoreni bioskop Evropa, za šta je direktor i selektor Petar Milat optužio gradsku vlast. I sam HRFF je zbog zatvaranja bioskopa Evropa morao da se preseli u manji Tuškanac, zbog čega se, premda je celokupan program besplatan, za udarne termine projekcija u 19 sati moraju podizati ulaznice. “Kada uveče prolazite pored kina Europa, jedina osoba koja tu nešto gleda jeste čuvar koji posmatra ekran svoga mobilnog. Svi mi kojima je Europa bila dom moramo drugačije organizovati festivale, a cela situacija nije katastrofalna samo za bioskope, distribuciju i filmsku proizvodnju, nego i za puno širi kontekst”, rekao je Milat, koji je bio član žirija nedavne 15. Slobodne zone u Beogradu. Milat smatra da je od pitanja uplitanja politike u kulturu ostalo samo pitanje politike, a HRFF se kao aktivistički orijentisan festival može zapitati kako prostore poput bioskopa Europa ili prošle godine izgubljenog Studentskog centra vratiti publici.
Petar Milat, foto: Mladen Pobi
Nagrađivani dokumentarac “Medena zemlja” Tamare Kotevske i Ljube Stefanova, makedonski kandidat za Oskara, izazvao je veliko interesovanje publike 17. HRFF-a, pa je uvedena i dodatna projekcija 2. decembra, a uskoro kreće i u bioskope.
Drugog festivalskog dana počinje i govorni program masterklasom nagrađivanog srpskog reditelja Ognjena Glavonića, koji prati projekcija njegovog eksperimentalno-dokumentarnog trilera “Dubina dva” o masovnoj grobnici kosovskih Albanaca u Batajnici nadomak Beograda, prema kojem je nastao i njegov igrani film “Teret”. Govorni program obuhvata i tribinu o političkoj komunikaciji i manipulaciji biračima, uz projekciju dokumentarnog filma “Na rubu”, panel diskusiju o nasilju na porođaju uz projekciju filma “U boli ćeš rađati djecu”, te tribinu o promenama i izazovima u borbi protiv nasilja nad ženama i devojčicama, inspirisanu akcijom “Pravda za djevojčice”…
Prvi deo festivalskog programa, kako su najavili organizatori, obeležiće projekcije dokumentarnih filmova s kontroverznim i fascinantnim protagonistima: “Stieg Larsson – Čovjek koji se igrao vatrom” portretiše autora milenijumske književne trilogije s fokusom na njegovu borbu protiv ekstremista desnice i neonacista; “Suđenje Ratku Mladiću” daje zakulisni pristup suđenju generalu Vojske Republike Srpske pred Haškim tribunalom za ratne zločine, a “Zaboravljeni slučaj Hammarskjöld”, uz pomoć višestruko isprepletenih teorija zavere, pokušava da otkrije istinu o misterioznom padu aviona i smrti generalnog sekretara UN Daga Hamaršelda 1961. godine.
Za 3. i 4. decembar najavljeno je predstavljanje autora mlađe generacije iz regiona - Ivana Salatića (Sinovi smo tvog stijenja), Ivana Markovića (Centar, Od sutra počinjem da) i Mate Ugrina (Prazni sati), te cenjene kineske dokumentaristkinje mlađe generacije Shengze Zhu i njenog filma “Present.Perfect”.
Hrvatsku premijeru imaće i novi film švedske autorke Anne Eborn “Transnistrija”, liričan portret svakodnevice adolescenata u Transnistriji, zemlji koja je proglasila nezavisnost od Moldavije nakon raspada Sovjetskog Saveza, ali je do danas ostala nepriznata. Snimljen na 16-mm traci i u pratnji melanholičnih pop pesama, film evocira američke dokumentarce o mladalačkoj kulturi iz 1970-ih i 1980-ih.
Drugi deo festivalskog programa obeležiće projekcije nekih od najzapaženijih novih igranih i inovativnih filmova nagrađenih na cenjenim međunarodnim festivalima: “Bit će vatre” festivalskog miljenika Ólivera Laxea, empatičan i meditativan portret majke i sina, života u izolovanim galicijskim predelima te humana studija o društvenoj stigmi i emocionalnom teretu koji nose bivši osuđenici, zatim “Vitalina Varela” - višestruko nagrađivani film velikog Pedra Coste koji nastavlja dokufikcijsku priču o rediteljevoj muzi Vitalini, sredovečnoj udovici sa Zelenortskih Ostrva koja dolazi u Portugal tri dana nakon muževljene sahrane i upoznaje se s njegovim 30-godišnjim pečalbarskim životom o kojem nije ništa znala. Biće prikazana i “Obojena ptica” Václava Marhoula, monumentalan film snimljen prema istoimenom kultnom romanu Jerzyja Kosińskog, koji donosi kontroverzan portret istočne Evrope na izmaku Drugog svetskog rata.
Najavljena su i dva najistaknutija queer filma godine: “Kraj stoljeća” Lucia Castra - neodoljiva romantična priča o ljubavnicima Javi i Ochou koje vreme i prostor iznova spaja i razdvaja, te “Portret djevojke koja izgara” miljenice publike HRFF-a, rediteljke Céline Sciamma, koja je preko priče o zabranjenoj ljubavi slikarke i njenog modela, ispisala povest reprezentacije žena u slikarstvu i snimila jednu od najlepših i najstrastvenijih lezbijskih ljubavnih priča godine, istakli su organizatori, koji su u kategoriju “tihog festivalskog aduta” uvrstili prvenac belgijskog redatelja Basa Devosa “Ghost Tropic”, elegantan i zaokružen minimalistički film na raskršću socijalne drame i meditativne poeme o neobičnoj nokturalnoj šetnji skromne i samozatajne čistačice.
Vikend na HRFF-u obeležiće i dva filma dokumentarnih “teškaša” – “Kordiljeri snova” Patricia Guzmána, koji se bavi kompleksnom političkom istorijom Čilea i posvećen je Kordiljerima, impozantnom planinskom lancu koji se prostire celom dužinom zemlje, te “Heimat je prostor od vremena” Thomasa Heisea – monumentalni istorijski esej koji kroz prizmu autorove kompleksne genealogije nudi uvid u stotinu godina nemačke povesti, dajući snažan politički gest protiv rata i zaborava.
Deo festivalskog programa bcihe prikazan i od 6. do 8. decembra u Art-kinu Croatia u Rijeci.
HRFF organizuju Multimedijalni institut (MaMA) i Udruženje za razvoj kulture.
Festivalski sajt je humanrightsfestival.org, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.
(SEEcult.org)