Savez jevrejskih opština Srbije organizuje izložbu “Portreti i sećanja – Jevrejska zajednica Srbije pre Holokausta” koja će biti otvorena u nekadašnjem nemačkom paviljonu na Starom sajmištu 10. maja, na dan kada se obeležava sećanje na žrtve Holokausta u Beogradu.
U decembru 1941. godine nemačke okupacione snage osnovale su koncentracioni logor – Jevrejski logor Zemun (Semlin Judenlager) na Starom sajmištu, u prostoru na severnoj obali reke Save, tadašnjem obodu grada. Bio je to jedan od prvih koncentracionih logora u Evropi koji su nacisti otvorili sa namerom da služi za interniranje Jevreja.
U proleće 1942. godine u pokretnoj gasnoj komori – kamionu “dušegupka”, ubijeno je oko 7.000 Jevreja iz tog logora, uglavnom žena, dece i starijih osoba. Ugušeni logoraši su transportovani u Jajince, gde su njihova tela zakopana u masovnoj grobnici. Kada su Jevreji pobijeni, logor Semlin je pretvoren u Anhaltelager - prihvatni logor za političke zatvorenike, zarobljene partizane i radnike za prinudni rad.
Kroz taj logor je od maja 1942. do jula 1944. godine prošlo oko 32.000 zatvorenika.
Izložba “Portreti i sećanja”, čija je autorka Andrea Palašti, obuhvata više od hiljadu fotografija članova Jevrejske zajednice Srbije iz perioda pre Holokausta. Fotografije su prikupljene iz porodičnih albuma preživelih Holokausta i arhiva Jevrejskog istorijskog muzeja. Ti snimci, koji će prvi put biti prikazani zajedno u javnosti, ilustruju neverovatnu raznolikost ljudi, osobenost njihovih pojavljivanja, događaja, situacija i mesta. Nažalost, kako napominju organizatori, odnose se samo na delić zajednice koja je postojala pre Holokausta.
Samo nekoliko godina nakon što su te fotografije snimljene, nacisti i njihovi saradnici pokušali su da ubiju sve Jevreje u Srbiji. Šokantan kontrast između tih izvanredno životnih snimaka pre Holokausta i onoga što je usledilo provlači se kao nezaobilazan podtekst čitave izložbe.
Fotografije su prikupljenje u okviru inicijative Saveza jevrejskih opština Srbije da se oformi digitalna baza fotografija Jevrejske zajednice Srbije iz perioda pre Holokausta, i da se zabeleže sećanja preživelih o životima ljudi snimljenih na tim fotografijama.
Izložba će biti otvorena do 17. maja, kada će biti održano predavanje umetnice Gabrijele Nikolić, koja će predstaviti svoj rad “Jedan dan ima 52 života”. Tim radom oživljava sećanja na 52 člana njene porodice koji su stradali u Holokaustu, između ostalog, i u Jevrejskom logoru Zemun na Starom sajmištu.
Izložba “Portreti i sećanja” gostuje od februara 2015. godine u gradovima u Srbiji. Do sada je bila postavljena u Novom Sadu, Subotici i Zrenjaninu, a planirana su gostovanja u Šapcu (4-21. jun), Nišu i Kragujevcu (tokom septembra i oktobra).
U Beogradu će ponovo biit izložena u novembru u galeriji Progres (9-22.11), čime se njeno putovanje po Srbiji završava.
Autorka izložbe Andrea Palašti potpisuje i dizajn postavke i produkciju.
Autori pratećih tekstova su Ivana Vranešević (biografije) i dr Milovan Pisarri (istorijski pregled), a koordinatorka izložbe Ružica Dević.
Intervjuisani/fotografije ustupili: Aleksandar Ajzinberg, Teodor Ast, Jakica Altarac, Jozef Baruhović, Vladimir Babić, Josip Berger, Magda Berger, Jelisaveta Badrljica, Reli Berić, Klara Cabafi, Stevan Cobor, Matilda Čerge, Eva Čavčić, Hana Ćopić, Ela Delovska, Filip David, Dragan Dolić, Agnesa Eremija, Albert Eškenazi, Ivanka Fa, Dina Jelić, Marika Krpež, Borbala Igumanović, Vera Kovač, Ana Lazović, Marija Perčić, Šara Marija Papp, Eva Radovančev, Breda Kalef, Tanja Kraus, Radomir Nedić, Melanka Maksimović, Slobodanka Mihaljević, Nevena Maksimović, Milena Mučalov, Miodrag Pavlović, Bogdan Popović, Branka Milojević, Ela Popović, Ivan Prosen, Olivera Pavlović, Olivera Popović, Pavle Gajin, Bela Gajin, Zita Glavaški, Jakov Žarko Polak, Sado Porobić, Nada Karaičić, Boža Rafajlović, Vladimir Gospić, Rozita Levi, Hana Gašić, Josipa Miljanić, Rea Živković, Ružica Labudović, Branka Kovačević, Ildi Ivanji, Žuža Marinković, Miroslav Demajo, Mirjana Knežević i Nadežda Karović, Hajim Levi, Aleksandar Nećak, Aleksandar Lebl, Melanija Marinković, Eva Đorđević, Sofija Ristić, Jovan Đorđević, Vesna Fridman, Miroslav Grinvald, Jelisaveta Sablić, Nada Salzberger, Davor Salom, Andrija Sekelj, Flora Sokolović, Vladimir Stefanović, Judita Simić, Erne Švan, Milana Stajić, Hari Štajner, Edita Taševski, Drita Tutunović, Nikola Timar, Jelena Vidaković i Vesna Vukosavljević.
Projekat je finansijski podržan od Evropske unije, Ministarstva kulture i informisanja Srbije i Claims Conference.
Organizatori su posebno zahvalili Auto kući Rade Končar AD koja je dozvolila da izložba bude postavljena u nekadašnjem nemačkom paviljonu (Sajmište 29).
Izložba će biti otvorena od 11. do 17. maja od 10 do 17 časova.
(SEEcult.org)