Preminula Mira Furlan

Čuvena hrvatska i jugoslovenka glumica Mira Furlan preminula je u 66. godini u SAD, gde je emigrirala početkom ratnih 90-ih godina, ali je kroz različite projekte ostala prisutna i na ovim prostorima.

Mira Furlan preminula je 20. januara, objavljeno je na njenim nalozima na Tviteru i Instagramu, na kojima mnogobrojni prijatelji, kolege i poštovaoci izražavaju tugu zbog njene prerane smrti.

Do Not Forget Me Istanbul

Uzrok smrti nije poznat, a prema navodima njenog prijatelja Majkla Stražinskog, autora naučno-fantastične serije “Vavilon 5” u kojoj je glumila, već neko vreme je imala zdravstvene probleme, ali se nadao da će joj biti bolje. Kasnije je od kolega saznao da je njen suprug, reditelj Goran Gajić, "vodi kući", objavio je Varajeti.

“Ovo je noć velike tuge, naša prijateljica i saputnica otišla je putem na kom je više ne možemo uhvatiti. Ali kao i sa svim drugim, stići ćemo je jednom i verujem da će imati mnogo priča za nas tada i da će još mnogo važnih uloga podeliti sa univerzumom“, naveo je Stražinski povodom smrti Mire Furlan, koja je živela i radila u Los Anđelesu, gde je i predavala u jednoj filmskoj školi.

Večernji list objavio je iz izvora bliskih porodici da je Mira Furlan navodno bolovala od virusa Zapadnog Nila.

Rođena 7. septembra 1955. godine u Zagrebu, Mira Furlan je živela od 1991. godine u SAD, kada je zbog rastućeg nacionalizma emigrirala sa suprugom Goranom Gajićem iz raspadujuće Jugoslavije. Živeći na relaciji Beograd - Zagreb, nakon pretnji koje je doživela u Hrvatskoj, a ne videviši bolju budućnost ni u Srbiji, odlučili su da emigriraju u SAD.

Mira Furlan bila je među najznačajnijim i najvoljenijim glumicama u regionu, poznata po ulogama u oko 40 filmova, među kojima su bili i "Otac na službenom putu" (1985) Emira Kusturice, koji je osvojio Zlatnu palmu u Kanu, "U raljama života" (1984) i "Za sreću je potrebno troje" (1986) Rajka Grlića, "Lepota poroka" (1986) Živka Nikolića, za koji je dobila Zlatnu arenu u Puli za glavnu ulogu. Zlatnu arenu osvojila je i za sporednu ulogu u filmu "Kiklop" Antuna Vrdoljaka. Imala je, između ostalog, i zapažene uloge u TV serijama "Smogovci", “Velo misto”, “Nepokoreni grad”, “Vučjak”, “Bolji život”...

Proslavljena filmska, pozorišna i televizijska glumica, Mira Furlan diplomirala je 1978. glumu na Akademiji dramske umetnosti u Zagrebu, a iste godine postala je i članica HNK-a u Zagrebu, gde je ostvarila više zapaženih uloga, za koje je dobila i nagrade.

Kao članica ansambla HNK u Zagrebu, između ostalog, igrala je Petrunjelu u Držićevom “Dundu Maroju” (režija: I. Kunčević), Edit u Šoovom “Đavolovom učeniku” (Boško Violić), Annabelu u Fordovom “Šteta što je kurva” (G. Paro) i Nataliju Petrovnu u Turgenjevljevom “Mesec dana na selu” (G. Paro).

U Teatru ITD je igrala “Alfa – Betu” Vajtheda i Šoljanovu “Romancu o tri ljubavi” (T. Radić). Na Dubrovačkim letnjim igrama je igrala Gloriju u Marinkovićevoj “Gloriji” (G. Paro), Lauru u “Dundu Maroju” (T. Radić) i Ofeliju u Šekspirovom “Hamletu” (J. Menzel). Na Splitskom letu igrala je Helenu u Euripidovoj “Heleni” (P. Magelli), a u Jugoslovenskom dramskom pozorištu u Beogradu Leu u “Dibuku” Anskog (E. Miler) i Isabellu u “Pozorišnim iluzijama” Kornejla (S. Unkovski).

Zagrebački HNK objavio je povodom njene smrti da je odlazak u SAD 1991. godine zbog političkih razloga bio trenutak prestanka njenog rada u tom teatru, ali da njena umetnička ostavština živi i dalje. "Zbogom i hvala ti, Miro".

Mira Furlan je međunarodno najznačajnije uloge ostvarila u TV seriji "Vavilon 5" (Babylon 5), u kojoj je glumila mirotvorku Delen, te u seriji "Izgubljeni" (Lost).

Poslednjih par decenija glumila je i u srpskim filmovima i serijama, uključujući film "Turneja" Gorana Markovića i TV seriju "Vratiće se rode", u režiji svog supruga Gorana Gajića.

Oprobala se i kao dramska autorka, a svetska premijera njene predstave "Dok nas smrt ne razdvoji”, u režiji Predraga Mikija Manojlovića, održana je u aprilu 2013. godine u Radionici integracije u Beogradu, koja je bila i producent te njene prve drame. Iako u tekstu nema politike, ima refleksija na današnje vreme. Bila je inspirisana svojom porodicom, pa u komadu ima i autobiografskih elemenata. “Način na koji smo odrasli i ono što nam se događalo u detinjstvu i periodu odrastanja je ono što nas oblikuje za ceo život”, rekla je Mira Furlan novinarima u Radionici integracije povodom premijere, dodajući da čovek ne može da zna ko je dok se ne osvrne na svoju prošlost i situaciju u kojoj je rastao.

Kada su ona i Manojlović snimali film “Cirkus Kolumbija” (2010) Danisa Tanovića, razgovarali su dosta o smislu života i, kako je rekla, tada joj je palo na pamet da Manojloviću ponudi da pročita dramu “Dok nas smrt ne razdvoji”.

Mira Furlan igrala je i u projektima u Turskoj (Don’t Forget Me Istanbul, Seaburners) i Rumuniji (America, Here We Come).

Na hrvatsku scenu se vratila 2002. godine - glavnom ulogom u predstavi "Medeja" Kazališta Ulysses - na poziv rediteljke Lenke Udovički i Radeta Šerbedžije, koji je povodom njene smrti izjavio RTS-u da je bila heroina koja je pretrpela mnoge udarce, ali je ipak izašla kao pobednik.

Prema njegovim rečima, dugo je bolovala, neizlečivo i teško.

"Svima nam je ostala u srcu, jer je Mira Furlan bila jedna od najdivnijih glumica na prostoru bivše Jugoslavije“, istakao je Šerbedžija, ističući da je bila "velika i pravedna žena. Bila je levičarka i socijalista. Bila je briljantna glumica i osoba. Svi su je voleli, od publike do drugih glumaca i reditelja – što je i dokazala kada je otišla, pobegla od strašnog rata i uspela da u SAD napravi karijeru“.

U riječkom HNK-u Ivana pl. Zajca odigrala je 2016. godine naslovnu ulogu u “Kasandri” Kriste Volf, kada je izjavila, kako je podsetio riječki teatar, da je srećna što imam priliku da se vrati i glumi na svom jeziku i na velikoj pozornici koju je ostavila pre 25 godina. "Osobito mi je drago da se to događa baš u slobodnom gradu Rijeci”, zapisala je tada Mira Furlan, koja je i poslednji pozorišni nastup, kako je podsetio riječki HNK povodom njene smrti, imala u predstavi tog teatra “Vježbanje života – drugi put” u junu 2020. godine.

Mira Furlan pisala je i kolumne za splitski Feral Tribune, koje su sabrane u knjizi “Totalna rasprodaja” (Samizdat, Beograd).

Pevala je na nekoliko ploča/CD-a: “Mira Furlan i Orkestar Davora Slamniga”, “Nevino srce” grupe Buldožer, “Trying to Forget – B5” Billa Mumyja. Producirala je i vlastiti CD “Songs From Movies That Have Never Been Made”.

Povodom smrti Mire Furlan, hrvatska ministarka kulture Nina Obuljen Koržinek izjavila je da njena "umetnička raznovrsnost i bogat opus svedoče o zavidnoj glumačkoj veštini, radoznalosti i otvorenosti, po čemu će zauvek ostati zapamćena kod domaće i inostrane publike".

Ministarka je pomenula u saučešću još samo da je Mira Furlan, nakon studija na Akademiji dramske umetnosti, postala članica HNK u Zagrebu, te sarađivala s proslavljenim hrvatskim i međunarodnim rediteljima, tumačeći brojne kultne pozorišne uloge, poput Petrunjele u "Dundu Maroju“, Natalije Petrovne u "Mjesec dana na selu“, Glorije u "Gloriji“ i Ofelije u "Hamletu“. Ministarka je pomenula još samo njene zapažene uloge u filmovima Rajka Grlića (U raljama života i Za sreću je potrebno troje) i Emira Kusturice (Otac na službenom putu), te da je dvostruko nagrađena Zlatnom arenom - za sporednu ulogu u "Kiklopu“ Antuna Vrdoljaka i glavnu ulogu u "Lepoti poroka“ Živka Nikolića, kao i da se istakla i u televizijskim žanrovima, a nakon odlaska u SAD najveću popularnost stekla je ulogama u svetski poznatim serijama "Babylon 5“ i "Izgubljeni“.

Posle smrti Mire Furlan, na njenim nalozima na društvenim mrežama objavljen je deo njene autobiografske proze: Gledam zvezde. Noć je jasna i Mlečna staza čini se tako blizu. Tamo ću se zaputiti uskoro. ‘Svi smo sačinjeni od zvezda’, odjednom se setih Delenine rečenice iz Džoevog scenarija. Nije loša perspektiva! Ne bojim se. U međuvremenu, dopusti mi da zatvorim oči i osetim lepotu oko sebe. I udahnem taj zrak pod tamnim nebom ispunjenim zvezdama. Udahnem. Izdahnem. To je sve!

*Naslovna foto: Radionica integracije

(SEEcult.org)