Preminuo Milan Kundera
Proslavljeni pisac češkog porekla Milan Kundera, čija su dela decenijama bila zabranjena u njegovoj domovini, preminuo je u 94. godini Francuskoj, u kojoj je živeo od sredine 70-ih.
Autor uticajnog romana “Nepodnošljiva lakoća postojanja”, Kundera je preminuo 11. jula u svom stanu u Parizu, nakon duge bolesti, saopštila je Moravska biblioteka u njegovom rodnom Brnu, kojoj je donirao ličnu biblioteku, arhivsku građu i fotografije.
Češki premijer Petr Fijala istakao je da je Kundera bio pisac koji je privukao niz generacija širom sveta i globalno se proslavio. “Ostavlja za sobom ne samo izuzetnu književnost, već i esejistički opus”, naveo je Fijala, preneli su češki mediji.
Rođen 1929. godine u Brnu, Kundera je najpre upisao Filozofski fakultet Karlovog univerziteta u Pragu, ali je posle nekoliko semestara prekinuo studije. Studirao je i muzičku kompoziciju, a 1958. godine završio je Filmsku akademiju (FAMU), na kojoj potom i predavao svetsku književnost.
Kundera je emigrirao u Francusku 1975. godine, nakon višegodišnjeg progona koji je doživeo zbog angažovanja u Praškom proleću 1968. godine i kritike sovjetske okupacije Čehoslovačke.
Posebno veliki odjek doživelo je njegovo istupanje na Kongresu čehoslovačkih pisaca 1967. godine. Bio je istaknuti saradnik slavnih praških Literarnih novina. Posle gušenja Praškog proleća i okupacije Čehoslovačke u avgustu 1968. godine, Kundera je potpuno skrajnut. Prvi roman “Šala” objavio je 1967. godine, ali je, kao i potonja zbirka pripovedaka “Smešne ljubavi”, povučen iz knjižara i biblioteka u Čehoslovačkoj 1970. godine, nakon čega je njegova književnost još dve decenije ostala zabranjena.
Kundera je 1975. godine prihvatio poziv francuskih intelektualaca da bude gostujući profesor u Renu. U nizu polemičkih intervjua i ogleda, koji su doživeli veliki odjek u Francuskoj i u svetu, Kundera je progovorio o važnim istorijskim i društvenim temama. Zbog takvog delovanja i posebno nakon objavljivanja “Knjige smeha i zaborava”, komunističke vlasti u Čehoslovačkoj oduzele su mu 1978. godine državljanstvo. Vlasti u Pragu pretpostavljale su da je opisao u njoj tadašnjeg predsednika Gustava Husaka kao “predsednika zaborava”.
Kundera je 1981. godine postao državljanin Francuske, a češko državljanstvo vraćeno mu je tek 2019. Godinu dana kasnije osvojio je i nagradu “Franc Kafka”, jedno od najprestižnijih književnih prizanja u Češkoj. Prethodno mu je 2008. godine dodeljena Češka nacionalna nagrada za književnost, a 2009. godine mu je rodni Grad Brno dodelio status počasnog građanina.
Wikimedia, Lukáš Lukeš, CC BY-SA 4.0
Kunderin najpoznatiji roman “Nepodnošljiva lakoća postojanja” objavljen je u Češkoj tek 2006. godine, mada je na češkom jeziku bio dostupan od 1985.
Na češkom jeziku objavio je romane: Šala (1967), Život je drugde (1973), Oproštajni valcer (1973), Knjiga smeha i zaborava (1978), Nepodnošljiva lakoća postojanja (1984) i Besmrtnost (1990); zbirku pripovedaka Smešne ljubavi (1968) i dramu Žak i njegov gospodar (1971). Na francuskom jeziku objavio je romane: Usporavanje (1995), Identitet (1997), Neznanje (2000) i Praznik beznačajnosti (2013); kao i knjige eseja Umetnost romana (1986), Iznevereni testamenti (1993), Zavesa (2005) i Susret (2009).
Kundera je retko davao intervjue, smatrajući da pisci treba da govore svojim delima.
*Naslovna fotografija: Wikimedia, Elisa Cabot, CC BY-SA 3.0
(SEEcult.org)
