Put za Evropu: Sa ukusom soli

Izložba grupe savremenih umetnika iz Srbije biće otvorena 21. marta u Studiju Tomaseo u Trstu, u nastavku projekta "Put za Evropu" koji preispituje principe na osnovu kojih su razvijani lični i/ili kolektivni identiteti u proteklih sto godina od početka Prvog svetskog rata, a realizuje ga Kulturni centar Beograda prema koncepciji  kustoskinja Mie David i Zorane Đaković Miniti (Minniti).

Na izložbi učestvuju Uroš Đurić, Siniša Ilić, Vladimir Nikolić, Darinka Pop-Mitić i Dragoljub Raša Todosijević, a  otvara je poetski performans “Balada o pištolju koji sanja ljubav” Marka Tomaša.

Prema navodima kustoskinja, teorije o poreklu i značenju latinskog izraza Cum grano salis ili Addito salis grano (sa zrnom soli) uključuju i onu u kojoj je zrno soli bilo jedan od važnijih sastojaka u receptu za pravljenje protivotrova (Plinije Stariji) i jednu koja tvrdi da je činilo lakšim gutanje samog otrova.

“Iako smo u proteklom veku prolazili kroz različite ratove, krug se nije zatvorio, jer posle života i smrti opet dolazi život. Gde smo pošli, tu smo došli i tako u krug. Sa Principom ili bez. Sa gorčinom ili ukusom soli posle”, navele su kustoskinje izložbe koju KCB organizuje u saradnji sa Trieste Contemporanea.

Postavka obuhvata radove koji su producirani upravo za tu priliku, u okviru projekta “Put za Evropu” koji se realizuje u okviru obeležavanja stogodišnjice od početka Prvog svetskog rada. Projekat je do sada rezultirao i izložbama u Beču, Subotici, Sarajevu, Zagrebu, Njujorku, Berlinu i Ljubljani.

     Raša Todosijević, Gott liebt die Serben, 2013.

Uzimajući u obzir da savremena istorija podrazumeva potrebu za stalnim preispitivanjem identitetskih okvira, principâ na osnovu kojih delamo ili ne, ključna pitanja projekta “Put za Evropu” bile su lične i zajedničke prošlosti o kojima je govoreno kroz radove odabranih umetnika na dosadašnjim “izložbenim stanicama”.

“U zavisnosti od stava prema prošlosti i načina na koji je uključujemo u sadašnjost i život, razlikuju se i ukusi posle. A dobro je poznato da različite soli pokazuju svih pet osnovnih ukusa. Između govora koji sve negira i onoga koji pokušava svašta da opravda, ostaje malo mesta za poverenje, razum i razumevanje. Sa ukusom soli govori o značenju, koje se ne shvata doslovno, već shvata i ono što je izrečeno između redova”, navele su kustoskinje, dodajući da, iako su kontradikcije između postojećih praksi i modernih projekata globalni fenomen, one ipak nemaju jednake razmere, niti iste posledice u svakoj sredini, posebno ne u onim “nedovršenim”, incidentnim, siromašnim, kakvom se Srbija smatra i jeste.

Pitajući se kako da mobilizujemo duhove koji su umorni od svega i rezignirani, nepoverljivi jedni prema drugima, kao i prema sebi samima, Mia David i Zorana Đaković Miniti pozvale su Rašu Todosijevića, Uroša Đurića, Vladimira Nikolića, Darinku Pop-Mitić, Sinišu Ilića i Marka Tomaša, da učestvuju u zajedničkom procesu razvoja koncepta, nastanka novih umetničkih radova i dubljem razvijanju poverenja.

     Uroš Đurić, Vade Retro Satanas! video-instalacija, 2015.

Uroš Đurić predstavlja video instalaciju “Vade Retro Satanas!” u kojoj se dvojica prijatelja, 50-godišnjaka, Musliman iz Sarajeva i Srbin iz Beograda, sastaju posle 31 godine na planini Sabotin iznad Gorice, gde su se prvi put susreli u martu 1984. kao 19-godišnji vojnici, pripadnici granične službe Jugoslovenske narodne armije i trajno sudbinski povezali deleći nekonformistički pogled na svet. U drastično izmenjenim istorijskim okolnostima, tokom kojih su u proteklim decenijama preživeli postupno rasulo socijalističkog poretka, stvaranje etnonacionalnih država od nekadašnjih federalnih jedinica zajedničke države, građanski rat, opsadu Sarajeva, embargo UN, izbeglištvo, mobilizaciju, etničko čišćenje, NATO bombardovanje, pljačkašku tranziciju, neoliberalni prekarijat i kompradorstvo, nalaze se ponovo u Ljubljani, započinjući dvodnevno putovanje ka nekadašnjoj granici zemlje koja više ne postoji, markirajući punktove tadašnjih tabua koji su izgubili svaki značaj usled promocije novouspostavljene, pseudouniverzalističke, neupitne društvene stvarnosti koja, kao i sve prethodne, teži ka utvrđivanju trajnog, konačnog poretka.

Siniša Ilić učestvuje serijom litografija “Osam pejzaža zagađenja i ropstva”.

     Siniša Ilić, Osam pejzaža zagađenja i ropstva Litografije, 2015.

“Ne mogu da budem siguran, ali kada pokušam da razmišljam o tome kakve sam slike gledao na zidovima i kakve posmatrao listajući knjige, rekao bih da su to bile grafike. U toj kući, bilo ih je puno, bile su na zidovima uramljene neprobojne šume, aktovi, a u knjigama su češće prikazivale oslobođenje, borbu ili rat. U nekim grafičkim izdanjima, za koja mi se čini da su ih zvali mape, bile su najrazličitije slike, apstrakcije, udaljena mesta, životinje; ne mogu da se setim da li su autori bili strani ili lokalni umetnici”, naveo je Ilić.

Vladimir Nikolić učestvuje video-instalacijom “Praubistvo” (2008), inspirisanom ubistvom jugoslovenskog kralja Aleksandra I Karađorđevića 9. oktobra 1934. godine u Marseju, koje je zabeleženo kamerom. Snimke tog ubistva na Zapadu je u to vreme distribuirao Universal Newsreels i predstavljene su kao najneverovatnije slike ikada napravljene. U kontekstu paradigme medijskog društva 20. veka (ono što kamera nije snimila, nije se ni dogodilo), ubistvo u Marseju može se shvatiti kao praubistvo, jer se radi o prvom ubistvu koje se odigralo pred okom medija.

     Vladimir Nikolić, Praubistvo, video-instalacija, 2008.

Dvokanalna video-instalacija “Pra-ubistvo” predstavlja rekonstrukciju slika tog događaja, ali ne i samog događaja. Nove slike napravljene su s istih pozicija na kojima su se nalazile kamere na dan atentata, a detaljna mapa s lokacijama kamera sastavljena je zahvaljujući činjenici da je deo ulice La Canebière gde se dogodilo ubistvo, ostao gotovo isti do danas. U novim slikama nema ubistva, vidi se samo svakodnevni, rutinski život ulice – beznačajne slike koje u prisustvu istorijskih ukazuju na nestanak događaja iz slika, odnosno na činjenicu da u medijskom društvu slike postaju značajnije od onoga što prikazuju.

Darinka Pop-Mitić učestvuje na izložbi novim radom “Životni ciklus jedne zvezde” koji prati promene u metodu i formi vizuelnih reprezentacija crvene zvezde, internacionalnih stega komunističkog pokreta u drugoj Jugoslaviji, sa posebnim osvrtom na Savez komunista i njegove simbole, u periodu od oslobođenja do implozije te zemlje na 14. vanrednom kongresu SKJ-a.

     Darinka Pop-Mitić, Životni ciklus jedne zvezde, 2015.

“Životni ciklusi zvezda danas su manje više poznati kosmolozima i astronomima. Zvezde se rađaju u velikim eksplozijama, većinom žive svoje istorijske živote kao srca planetarnih sistema i zatim, trošeći se u neverovatnim nuklearnim eksplozijama, polagano sagorevaju i postaju sve nestabilnije dok konačno ne implodiraju i postaju crne rupe, nakon jednog veličanstvenog događaja koji okupira noćno nebo – supernove. Međutim, postoje teorijski astrofizičari koji veruju da je crna rupa ne samo ostatak jedne nestale zvezde, već i prolaz koji nas može odvesti u neki drugi svet”, navela je Darinka Pop-Mitić.

Raša Todosijević učestvuje serijom radova (kolaži, štampa na papiru, slika na kartonu, tekstovi), a na otvaranju izložbe biće predstavljena i knjiga "Al gatto turco" sa njegovim odabranim kratkim pričama koje su prvi put prevedene na italijanski.

Izložba će biti otvorena u Studiju Tomaseo uz razgovor sa umetnicima, a biće je moguće obići do 23. aprila, kada će biti održano specijalno veče međunarodnog programa video umetnosti “Videospritz” posvećeno video produkciji iz Srbije.

Projekat “Put za Evropu” realizuje se uz podršku Ministarstva kulture i informisanja Srbije.

(SEEcult.org)