Izložba ratnih fotografija “Lekcije iz '91”, čija je kustoskinja Sandra Vitalјić iz Zagreba, biće otvorena 28. februara u Muzeju istorije Jugoslavije u Beogradu, a prvi put okuplja fotografe iz celog regiona i nekoliko međunarodnih gostiju kako bi na jednom mestu prikazala ratne godine na svim frontovima na tlu bivše Jugoslavije.
Bez pretenzija da bude univerzalni istorijski prikaz ili da ponudi odgovore na pitanja bez odgovora, izložba “Lekcije iz ‘91”, koja je ranije već održana u Mariboru i na festivalu “Organ vida” u Zagrebu, predstavlјa pogled ratnih fotografa na stvarnost koju su beležili obilazeći ratišta od Slovenije, preko Hrvatske, do Bosne i Hercegovine, Srbije, Kosova i Makedonije.
Te fotografije, kako su naveli organizatori, imale su važnu ulogu tokom samog rata, kada su oblikovale javno mnjenje u svakoj od zaraćenih zemalјa, ali i u međunarodnoj javnosti. Danas su još važnije kao temelјi kolektivnog sećanja.
Domaći fotografi, za razliku od stranih profesionalaca, mogli su najčešće da snime rat samo sa jedne - svoje strane, a u takvoj situaciji vrlo je teško isklјučiti lične emocije i osećaj pripadnosti. Iako svi fotografi ističu da su posao obavlјali profesionalno i objektivno, mediji su često fotografije kontekstualizovali prema aktuelnim političkim potrebama.
Romeo Ibrišević, Odbrana Mosta mladosti
Fotografije na izložbi nastale su na svim zaraćenim stranama. I danas sve one nose snažne emocionalne naboje, a i sami fotografi, kada im se vraćaju, preživlјavaju ponovo sopstvene ratne košmare, navedeno je u najavi izložbe koju u Beogradu organizuje Foto-savez Srbije u saradnji s MIJ.
Saša Kralј, Izbeglice
Autori fotografija su: Darko Bandić, Nina Berman, Matko Bilјak, Renato Branđolica, Davor Višnjić, Božidar Vukičević, Zijah Gafić, Želјko Gašparović, Tom Dubravec, Amel Emrić, Dragolјub Zamurović, Romeo Ibrišević, Srđan Ilić, Zoran Jovanović Mačak, Milomir Kovačević Strašni, Borut Krajnc, Saša Kralј, Rikard Larma, Pol Lou, Entoni Lojd, Antun Maračić, Sajmon Norfolk, Nebojša Radosavlјević Raus, Imre Sabo, Želјko Sinobad, Tone Stojko, Srđan Sulejmanović Suki, Pavo Urban, Velija Hasanbegović, Toni Hnojčik, Filip Horvat i Miloš Cvetković.
Zoran Jovanović Mačak, Milosrdni anđeo, Kosač
“Pogled fotografa nikada nije neutralan iako nam se dokumentarna fotografija uvek nastoji predstaviti kao stvarna i objektivna slika, jedini mogući prikaz date stvarnosti. Fotografije nikada nisu jednoznačne, njihove je slojeve potrebno sagledati uzimajući u obzir okolnosti u kojima su nastale, utisak koje su mogle proizvesti u trenutku objavljivanja, fotografovu motivaciju, svetonazor i etiku, a naposletku i oči kojima ih danas posmatramo”, navela je kustoskinja Sandra Vitaljić, nagrađivana hrvatska fotografkinja i vizuelna umetnica.
Izložba je deo većeg projekta organizacije Društvo za evropsko zavest iz Maribora, čiji su partneri Foto-klub Maribor, Međunarodni festival fotografije Organ vida i Foto-savez Srbije, a podržan je kroz fond Evropa za građane Evropske unije.
Izložba u MIJ biće otvorena do 26. marta.
*Fotografija na vrhu: Srđan Ilić, Bljesak
(SEEcult.org)