Rendered History

Izložba Vladimira Miladinovića “Rendered History”, umetnički projekat čija je okosnica istraživački rad sa ratnim i posleratnim traumama nekadašnjih jugoslovenskih društava, biće otvorena 13. marta u Modernoj galeriji “Likovni susret” u Subotici, a predstavlja seriju crteža u tehnici laviranog tuša kojima taj beogradski umetnik mlađe generacije podseća na naslovne strane dnevnih novina iz nedavne istorije, ukazujući na koji način mediji i institucije kreiraju javni prostor i oblikuju kolektivno sećanje.

Miladinović je 2012. godine započeo rad na projektu “Rendered History”, a jedan od osnovnih ciljeva bio je odlazak u dostupne arhive i istraživanje perioda ratnih 90-ih godina na prostoru bivše Jugoslavije. Građa koja je u prvom mahu bila dostupna bio je arhiv dnevne štampe iz Narodne biblioteke Srbije. Tada je započet rad na istraživanju dnevnih novina u Srbiji tokom 1991. i 1992. godine i naslovnih strana vezanih za rat u Hrvatskoj i BiH. Nakon što su selektovani neki od ključnih naslova, nastala je serija crteža. Najpre su bile obrađene prorežimske novine sa prostora Srbije, kao što su “Politika”, “Večernje novosti”, “Politika ekspres” i “Borba”, a kasnije i štampa iz regiona, poput “Oslobođenja” iz Sarajeva ili “Kozarskog vjesnika” iz Prijedora u BiH.

Serija crteža proširena je u međuvremenu i na internacionalni nivo, pa su uključeni i novinski listovi poput španskih “El Pais” i “El Mundo” ili irskih “The Irish Independent” i “The Irish Times”. Miladinović  trenutno radi i na istraživanju austrijskih novina (Die Kronen Zeitung, Der Standard, Die Presse, Kurier), a započeo je i analizu arhive Međunarodnog suda za ratne zločine u Hagu.

Projekat tako predstavlja različite vrste dokumenata, spiskova i ostalih arhivskih artefakata vezanih za period rata na prostoru nekadašnje Jugoslavije.

Prema rečima Miladinovića, razumevanje prošlosti je neophodno za stvaranje društvenih odnosa u sadašnjosti.

Na tim osnovama može se promišljati utopijski potencijal Miladinovićeve umetnosti – ona nije samo etički zahtev za (tranzicionom) pravdom, već i zahtev za novim oblicima političke subjektivnosti koji će procesom samospoznavanja nastati kroz rez, prekid u odnosu na aktuelne konstrukcije nacionalističkih identiteta, politike terora i raspodele bogatstva, naveo je Nikola Dedić u tekstu u katalogu izložbe.

Miladinovićev čin je u tom smislu revolucionaran – on je politički zahtev za uspostavljanjem novog “društvenog ugovora”.

Projekat “Rendered History” primer je umetničkog rada sa medijskim, forenzičkim, političkim i moralnim identifikacijama i prezentacijama ratnih zločina, odnosno sa aktuelnim tranzicijskim ideologijama njihovog negiranja i brisanja. Umetnost postaje oblik kontrajavne sfere koja pokreće pitanja ratne medijske propagande, manipulacije, istorijske odgovornosti i intelektualnog angažmana, naveo je Dedić u tekstu “Umetnik kao kritički intelektualac”.

“Etički aspekt Miladinovićeve umetnosti je skoro pa samorazumljiv, ali u kojoj je meri njegov postupak spoznajni? Treba se setiti ‘materijala’ sa kojima radi, odnosno koje jednostavnom tehnikom laviranog tuša prenosi u medij crteža: forenzički zapisnici ‘predmeta prikupljenih prilikom ekshumacije na lokalitetu Batajnica 2’ (birokratska, forenzička varijanta ‘Los Desastres’: predmet iz sportske torbe, veći broj fotografija, kesa, kesa, ručni sat, kosa, projektil-levo slabinsko, kosa, deo sata, kosa...), naslovne strane režimskih novina iz ratnog perioda (Altiserovi ‘Ideološki aparati države’ koji legitimišu rat: ‘Zatvor nije logor’, ‘Sami protiv celog sveta’...), i najzad – reklame, oglasi fantomskih banaka koje su poslužile u procesu onoga što Marks zove prvobitna akumulacija kapitala a koja je bila neophodna za rekonstituisanje kapitalističkih oblika proizvodnje (‘Poštovani građani, Karić banka Vam omogućuje da otkupite stan uz popust od 35% prodajom vaših efektivnih deviznih sredstava kod nas’). Time postaje jasna suština Miladinovićevog zahvata: tek kroz rat i etničko čišćenje dolazi do transformacije društvenog najpre u državno a kroz proces ‘tranzicije’ i privatno vlasništvo”, naveo je Dedić.

Ratovi 90-ih, stoga, kako dodaje Dedić, nisu predstavljali nikakav pad u “prirodno stanje”: ukazujući na strukturalnu povezanost ratnog zločina, nacionalističke ideologije i kapitalističkih oblika proizvodnje Miladinović pokazuje da rat nije povratak u iracionalno.

“Upravo suprotno, rat ima svoju logiku, odnosno svoju hladnu ‘instrumentalnu racionalnost’ kako to kažu Adorno i Horkhajmer; njegova racionalnost je klasno određena, njegov krajnji cilj jeste radikalna promena u domenu proizvodnih odnosa. Nacionalizam nije fenomen odvojen od ‘logike tranzicije’, upravo suprotno – nacionalizam je kroz rat otvorio prostor uspostavljanju neoliberalizma. Na taj način, Miladinović reaktualizuje rečenicu koju je još krajem 30-ih godina izgovorio Maks Horkhajmer, a koja glasi: ‘Ko neće da govori o kapitalizmu, trebalo bi da ćuti o fašizmu’, što zapravo znači: analiza razloga i uslova raspada nekadašnje Jugoslavije, kao i aktuelnih lokalnih nacionalizama neodvojiva je od analize kapitalističkih oblika proizvodnje i klasnih antagonizama koje ovaj produkuje”, naveo je Dedić.

Izložba “Rendered History” prvo je samostalno predstavljanje Miladinovića u Subotici. Njegova dela bila su prikazana u aprilu 2014. u Modernoj galeriji “Likovni susret” u okviru izložbe “Put za Evropu. Sa herojima i svedocima” sa delima iz Kolekcije Oktobarskog salona.

Za seriju crteža nastalih u okviru projekta “Rendered History” diobio je nagradu 53. Oktobarskog salona u Beogradu 2012. godine.

Rođen 1981. u Beogradu, gde je diplomirao na Fakultetu primenjenih umetnosti, Miladinović je student doktorskih studija na Univerzitetu umetnosti u Beogradu, na odseku Teorija umetnosti i medija. Deluje u okviru Radne grupe “Četiri lica Omarske” i član je i jedan od osnivača Inicijative za savremenu umetnost i teoriju.

Izlaže u zemlji i inostranstvu, a od 2009. godine bavi se i naučno-istraživačkim radom.

U okviru izložbe u Modernoj galeriji "Likovni susret" u Subotici, čija je kustoskinja Nela Tonković, predviđen je i prateći i edukativni program, koji počinje 17. marta vođenjem umetnika kroz izložbu za učenike Gimnazije “Svetozar Marković”.

Za 27. mart najavljeno je predavanje profesora na Filozofskom fakultetu u Beogradu Todora Kuljića “Politička upotreba smrti u ratovima 90-ih godina”, a za 2. april predavanje psihološkinje i psihoterapeutkinje Maje Stoparić “Stres i emocije”.

O ulozi medija u konstruisanju i prikazivanju ratova u Srbiji, Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini biće reči 14. aprila na predavanju “Kako se kalio rat?” koje će održati Davor Marko, doktorski kandidat na Fakultetu političkih nauka u Beogradu.

Izložba će biti otvorena do 17. aprila.

(SEEcult.org)