Rijeka 2020 u Beogradu
Projekat Rijeka 2020 – Evropska prestonica kulture biće predstavljen od 14. do 22. marta u Beogradu na tri lokacije izložbama, filmskim projekcijama, debatnim i muzičkim programom, ali i gastronomskim specijalitetima. Time će biti predstavljena programska celina Kuhinja, koja je osmišljena kao platforma za suočavanje sa traumatičnim iskustvima savremenih i istorijskih migracija koje razvijaju i menjaju kulturne specifičnosti zajednica, a obuhvata tri identitetske teme - brodogradnju, muziku i gastronomiju.
Rijeka je prvi grad u Hrvatskoj i drugi grad na području bivše Jugoslavije, nakon Maribora, koji je osvojio prestižnu titulu EPK. Budući da će totulu EPK 2021. godine poneti Novi Sad, gostovanje projekta “Rijeka 2020 - EPK” prilika je i da se uporede iskustva i programi koji su u pripremi i realizaciji, s obzirom na različite koncepte i strukturu timova.
Predstavljanje projekta “Rijeka 2020 - EPK” počinje 14. marta u Podroomu Kulturnog centra Beograda izložbom “Minuta šutnje” Nadije Mustapić i Tonija Meštrovića, posvećenom savremenosti radničke Rijeke u doba deindustrijalizacije, te slajd projekcijom fotografija Petra Trinajstića iz zlatnog doba brodogradnje (Odnosi brodova i šampanjca). Program će biti nastavljen 18. marta u Kulturnom centru Grad Delikatesnim ponedeljkom u okviru kojeg će publiku nahraniti, ali i podučiti pripremi mediteranskih jela umetnik Tomislav Brajnović, u saradnji s muzičarem Igorom Anjolijem. Iste večeri biće otvorena i interaktivna izložba “Ponesi jedno od dela kući” italijanskog konceptualnog umetnika Čezara Pijetroiustija (Cesare Pietroiusti), te filmskim programom 20. marta, uz razgovor sa pojedinim autorima i slušaonicom Ri Rocka. U okviru gostovanja projekta “Rijeka 2020”, 21. marta na konferenciji “Kontakt” nastupiće riječka grupa FIT u Elektropioniru, a program se završava 22. marta DJ serijalom Mile voli disko.
Izložba “Minuta šutnje” u Podroomu KCB-a koautorski je projekat dvoje video umetnika iz Rijeke i Splita, Nadije Mustapić i Tonija Meštrovića, koji je nastajao od 2012. do 2013. godine, a podrazumevao je snimanje na terenu - u brodogradilištima “3. maj” i “Brodosplit”, te saradnju sa samim radnicima.
Nadija Mustapić,Toni Meštrović, Moment of Silence
Audio i video materijali sa lokacija splitskog i riječkog brodogradilišta montirani su u višekanalnu instalaciju, koja istražuje kako se individualne radne vrednosti prevode u lokalnu tradiciju i produkciju koja je u direktnom odnosu s nacionalnim ili globalnim ekonomijama. Iza aktuelne ekonomsko-političke teme privatizovanja brodogradilišta ili kraja tradicije brodogradnje u Hrvatskoj stoji društveno marginalizovan, intenzivan rad kojem su izloženi radnici u toku proizvodnje. Stoga su u prvom planu ljudi, njihovo kretanje, oblikovanje prostora, njihove radnje i gestovi. Namera projekta je usmeravanje pažnje na specifične veštine, individualne napore i radne procese, koji čine čitavu tradiciju, a ostaju previđeni u kontekstu šire javne polemike o sudbini danas već rizično ugrožene brodogradnje u celoj regiji. Crvena nit projekta sugerisana samim naslovom naznačuje teme krhkosti identiteta, egzistencijalne i ekonomske neizvesnosti, diktiranom privatizacijom društvenih resursa izazvane post-tranzicione pustoši i odraza situacije koja zadire šire od lokalne problematike.
U Podroomu će biti održana i projekcija fotografija zlatnog doba riječke industrije Petra Trinajstića – jednog od najproduktivnijih fotografa-hroničara Rijeke, koji je svoj radni vek proveo u brodogradilištu “3. maj”. Zabeleženom proizvodnjom i porinućem brodova, izborom motiva, ugla gledanja, eksponiranja središnje teme i neponovljivim izborom trenutka, Trinajstić slikarski nadahnuto ponire duboko iza površine viđenoga. Njegove fotografije, kako su istakli organizatori, s lakoćom izlaze iz okvira dokumentarnosti i protežu se u sećanja i vizije. Ponekad su i komentar (duhovit, setan, sarkastičan) ili aludiraju na neke slične ranije viđene interpretacije istog prostora.
Nadija Mustapić,Toni Meštrovića, Moment of Silence
Beogradska publika imaće priliku 18. marta da prisustvuje i “Večeri sa umetnikom”, u okviru Delikatesnog ponedeljka u KC Gradu, a domaćin je konceptualni vizuelni umetnik Tomislav Brajnović koji u saradnji sa muzičarem Igorom Anjolijem poziva Beograđane u Rijeku “Bakalarom na žlicu” i “Kobasicama sušenim na buri u kiselom kupusu” - tipičnim radničkim primorskim jelima koja će biti kuvana i ponuđena u pokušaju razbijanja umetničke pretenzije i formalnosti.
Brajnović je dobitnik više nagrada i priznanja za svoj umetnički rad, koji je uvek društveno-angažovani komentar savremene situacije. Osnivač je i projekta-galerije Studio Golo Brdo (2007).
KC Grad je domaćin i izložbe “Ponesi jedno od umetničkih dela kući” Čezarea Pijetroiustija koji je u produkciji Galerije SIZ proizveo 500 dela izrađenih u tehnici ulje (INA Delta 5 i rđa brodogradilišta “3. maj”) na papiru, a posetioci i ljubitelji umetnosti moći će besplatno da ih ponesu kući.
Dela su pritom unikatna, numerirana i potpisana, a njihovo posedovanje određeno je ograničenjima koja je postavio umetnik, koji je suosnivač umetnički vođenog prostora “Jartrakor” u Rimu, kao i časopisa Rivista di Psicologia dell’Arte (1979-1984). Između ostalog, bio je suosnivač programa Nomads & Residents u Njujorku, predavao i vodio umetničku laboratoriju na arhitektonskom univerzitetu IUAV u Veneciji, a pokretač je i niza platformi i umetničkih zajednica za alternativnu umetničku produkciju i deljenje znanja.
Za 20. mart u KC Gradu najavljena je projekcija filmova “Tito u Kraljevici” (1975) beogradskog i riječkog reditelja Nikole Lorencina, “Godine hrđe” (2000) Andreja Korovljeva i “Bauk” (2013) Ibre Hasanovića, uz razgovor sa Korovljevim i Ivanom Salatićem, koji se odnosi na goruću temu odustajanja od brodogradnje kao najvažnije regionalne privredne grane koja je utkana u istoriju mediteranskih društava. Šta je uticalo na krizu u brodogradnji i kako ona deluje na ekonomske i klasne odnose u društvima u regionu biće tema razgovora, nakon kojeg sledi slušaonica Ri Rocka, festivala koji ove godine slavi 40 rođendan i najstarija je muzičko-kulturna manifestacija tog tipa u Hrvatskoj.
Grupa FIT, koja u Beogradu ima mnogobrojne obožavaoce, odabrana je kao simbol iracionalnosti odbacivanja nerazdvojivih kulturnih veza južnoslavenskih naroda u turbulentnim 90-im i puzajuće normalizacija odnosa u regionu.
Bend koji je tokom 80-ih širio svoj krug publike zaraznim pop hitovima, FIT i danas predstavlja jedan od najuspešnijih “izvoznih proizvoda” riječke scene na regionalnom tržištu. Ne bojeći se sintagme “komercijalno” - u to vreme posebno omražene među drugim i trećim talasom riječkih pank i srodnih alternativnih grupa, FIT se na jugoslovensko tržište probijao utabanim putevima popa, naglašenog čvrstim gitarskim zvukom i solidnim pevnim tekstovima. Uz Miru Teševića – zaduženog i za tekstove, te Zorka Opačića – autora muzike, FIT su činili i pevač Davor Lukas Bajo, te bubnjar Dean Benzia. Suprotno mnogim generacijskim kolegama, FIT je tih godina uspeo da izda dva albuma - “Uz Rijeku” (1988) i “Daj mi ruku” (1989) koje publika i danas pamti po hitovima “Mačka”, “Rijeka”, “Zvoni telefon” i “Zaboravit ću sve”. Album “Uz Rijeku” producirao je pritom Milan Mladenović (1958-1994), frontmen kultne beogradske grupe Ekatarina Velika, a na njemu je i svirao gitaru sa Zvonkom Đukićem Đuletom, frontmenom i danas aktivnog Van Gogha.
Završnicu predstavljanja “Rijeke 2020” u Beogradu obeležiće 22. marta u KC Gradu Mile voli disko – plejlista hitova kasnih 70-ih i ranih 80-ih godina, odnosno serijal žurki koji je nastao 2011. godine u riječkom klubu Discordia kao nastavak dvogodišnjih Mishu Mitsubishu disko-fank žurki i saradnje sa Smeđim Šećerom.
Rijeka je u martu 2016. godine odabrana za EPK 2020, nakon kandidature i takmičenja sa još osam gradova u Hrvatskoj, od kojih su u uzem izboru bili i Dubrovnik, Pula i Osijek.
Radnu grupu za izradu predloga koncepta kandidature Rijeke za EPK 2020. činili su: Kristian Benić, Marin Blažević, Oliver Frljić, Ingeborg Fülepp, Mani Gotovac, Slaven Tolj i Idis Turato, a projekat vodi Emina Višnić, dugogodišnja direktorka Pogona - Zagrebačkog centra za nezavisnu kulturu i mlade, koja će sa saradnicima i predstaviti medijima projekat "Rijeka 2020 - EPK" 14. marta u Galeriji Artget KCB-a.
Sajt projekta "Rijeka 2020 - EPK" je rijeka2020.eu, a program beogradskog gostovanja sa satnicom nalazi se i u Kalendaru portala SEEcult.org.
(SEEcult.org)
