Sanjari posle Čuda kakofonije
Naredni, 58. Oktobarski salon u Beogradu biće održan na jesen 2020. godine prema koncepciji kustosa Ilarije Marote i Andrea Baćina iz Italije koja je radno nazvana “Sanjari”, a osmišljena je kao način preispitivanja varljive i dvosmislene prirode realnog, ali i samog prostora umetnosti.
Nakon prošlogodišnje izložbe “Čudo kakofonije”, koja je izazvala oštre kritike stručne javnosti u vezi sa načinom na koji je osmišljena i organizovana, Oktobarski salon ima odnedavno nov Odbor koji, uz direktorku Kulturnog centra Beograda (KCB) Gordanu Goncić, u ime organizatora, čine i Svetlana Jovanović i Maja Kolarić, te umetnik Đorđe Ozbolt, predstavnik Srbije na predstojećem 58. Bijenalu umetnostu u Veneciji, i Vladislav Šćepanović, koji je predstavljao Srbiju u Veneciji 2017. godine, a sada je komesar nastupa i, između ostalog, jedan je od kandidata za direktora Muzeja savremene umetnosti u Beogradu.
Odbor OS, koji imenuje Grad Beograd, odlučuje o koncepciji manifestacije, umetničkom direktoru, odnosno kustosima, kao i o članovima međunarodnog žirija, koji dodeljuje nagradu Oktobarskog salona.
Kustosi 58. OS Ilarija Marota, članica međunarodnog žirija 57. Oktobarskog salona, i njen kolega Andrea Baćin, naveli su u obraloženju tematskog okvira da se filozofi “već vekovima bave pitanjem u kojoj se meri vanjski svet može smatrati stvarnim, koristeći oniričko kao argument za kritiku svega što doživljavamo pouzdanim. Danas se čini da je ubrzani razvoj novih tehnologija to pitanje učinio bespredmetnim. Mogućnost stvaranja i učestvovanja u sve sofisticiranijim virtuelnim prostorima deluje kao beg od realnosti, beg u dimenziju koja nije strogo onirička ali se, sasvim izvesno, tiče naših snova”.
“Osnovna namera Sanjara leži u preispitivanju ne samo varljive i dvosmislene prirode realnog, već i prostora umetnosti, koji je zamišljen kao prostor slobode koji može da dovodi u pitanje izvesnost realnog sveta, stečenog znanja i naših uverenja. U svetu u kojem kulturne, religijske, pa čak i ekspresivne barijere postaju sve veće, umetnici reaguju na paradoksalne slučajnosti suprotstavljenih stavova, kakvi su otvorenost, propustljivost, nepoverenje i odbijanje, stvaranjem jednog novog prostora. Prostora u kome je moguće eksperimentisati rasnim, seksualnim i društvenim slobodama, prostorom u kom umetnost nema jednu već mnoge forme, zahvaljujući stalnoj razmeni između virtuelnog i fizičkog”, naveli su kustosi koji će odabrati učesnike 58. OS na osnovu konkursa, koji je upravo raspisan i otvoren je do 1. juna, ali kao i do sada imaju pravo da izaberu učesnike i direktnim pozivom.
Prema njihovim navodima, ključno pitanje koje se postavlja je kako se može posmatrati svet današnjice.
“Na koji način umetnici mogu da pojasne kompleksnu prirodu savremenog čoveka? U višeznačnom svetu u kojemm živimo, snovi su izraz čovekove osnovne potrebe. Sanjari tako postaju žitelji jednog metaforičkog sveta u kom nikakve barijere, ograničenja, ili granice ne mogu da spreče pristup zemlji u kojoj je moguće redefinisati vreme, pravila, stavove, ili razviti nove scenarije, nove puteve i nove krajolike. To je mesto na kom kategorije prošlosti, sadašnjosti i budućnosti više ne postoje, već u kom jedan napušteni svet definiše strukturu nekog novog doba”, naveli su kustosi 58. OS.
Ilarija Marota je istoričarka umetnosti, kustoskinja i izdavačica, a Andrea Baćin je izdavač, kustos i grafički dizajner. Oboje živi i reda u Rimu, sarađujući kao urednički i kustoski kolektiv od 2009. godine. Osnivači su i glavni urednici umetničkog časopisa i izdavačke kuće CURA, a 2012. osnovali su i Basement Roma, neprofitni projekat posvećen promociji umetnika najmlađe generacije, te 2018. izložbeni prostor Kura. c/o Fonderia Artistica Battaglia u Milanu, gde deluju kao umetnički direktori programa Open Studio Residency. Pojedinačno i zajedno, kako je navedeno u njihovim biografijama na sajtu OS, bili su kustosi vise od 30 izložbi umetnika iz celog sveta, kako u Italiji, tako i u inostranstvu. Sarađivali su sa muzejima, akademijama, umetničkim galerijama i fondacijama, kao i na umetničkim publikacijama i grupnim izložbama sa mnogim umetnicima, među kojima su Danijel Stigman Mangrane, Margarite Imo, Majkl E. Smit, Ian Čeng, Bani Rodžers, Patricio di Masimo, Iv Šerer, Maike Šorel, Jorinde Voit, Džordž Henri Longli, Frančesko Arena i drugi. Takođe, sarađivali su sa privatnim i javnim institucijama na međunarodnoj sceni i bili kustosi izložbi u Kunsthale Lisabon, na Američkoj akademiji u Rimu, u muzeju MAXXI u Rimu, u Đulijani fondaciji u Rimu, u Nomas fondaciji u Rimu, na Metropoliten univerzitetu u Londonu...
Ilarija Marota diplomirala je, inače, ikonografiju i ikonologiju na Odseku za istoriju umetnosti Univerziteta La Sapijenca u Rimu. Master studije iz oblasti muzejskog menadžmenta završila je na Luis menadžment i kustoskim studijama na Univerzitetu La Sapijenca. Pohađala je program za kustose u ISCP u Njujorku 2015. Radila je u okviru kustoskih odseka MACRO muzeja u Rimu (2006-2008) i ARCO muzeja u Beneventu (2005-2007).
Andrea Baćin diplomirao je na odseku za grafički dizajn i nove medije na Evropskom institutu za dizajn u Milanu, a radio je kao umetnički direktor za agencije Saatchi & Saatchi i Ogilvy & Mather.
Prethodno, 57. izdanje Oktobarskog salona, koje su kustosi Gunar i Danijel Kvaran osmislili kao “Čudo kakofonije”, doživeo je u završnici oštre kritike struke, uz niz pitanja u vezi sa načinom na koji je osmišljen i organizovan, ali i uz pohvale kustoskom timu KCB-a za intenzivan prateći program.
Koncept “Čudo kakofonije”, kojim su Kvaranovi želeli da ukažu na različitost i policentričnost savremene umetnosti u današnjem globalizovanom svetu naišao je na oštre kritike stručne javnosti, koja je negodovala i zbog afirmisanja pojedinih privatnih galerija na manifestaciji finansiranoj javnim sredstvima, a posebno zbog odsustva odgovora članova tadašnjeg Odbora OS (Gordana Goncić, Nikola Božović, Dejan Đorić, Đorđe Stanojević i Božidar Plazinić) na niz otvorenih pitanja u vezi sa načinom na koji je organizovana najveća međunarodna izložba savremene umetnosti u Srbiji, koja je postala bijenalna odlukom Skupštine grada 2014. godine. I tada su bile burne reakcije u javnosti. Posle dve godine pauze, OS je ponovo održan 2016. godine, a umetnički direktor Dejvid Eliot osmislio ga je na temu "Ljubavni zanos".
Oktobarski salon osnovao je Grad Beograd 1960. godine kao izložbu najboljih ostvarenja iz oblasti likovnih umetnosti (od 1967. i primenjenih umetnosti), tada po ugledu na izložbe Pariskog salona. Tokom istorije, OS je menjao koncepciju i oblike organizovanja, a 2004. dobio je međunarodni karakter i postao jedna od značajnih referentnih tačaka za srpsku, ali i za regionalnu umetničku scenu.
Dosadašnji kustosi međunarodnih izdanja OS bili su: Anda Rotenberg, Darka Radosavljević i Nebojša Vilić, Rene Blok, Loran Heđi, Bojana Pejić, Branislava Anđelković, Johan Pousete i Selia Prado, Alenka Gregorič i Galit Eilat, Branislav Dimitrijević i Mika Hanula, kustoska grupa Red Min(e)d, Nikolaus Šafhauzen, te Dejvid Eliot i 2018. godine Gunar Kvaran i Danijel Kvaran.
*Kritika na delu o 57. OS: prof. dr Ješa Denegri, istoričarka umetnosti Nela Tonković, prof. dr Nikola Šuica, teoretičarka umetnosti Nina Mihaljinac i istoričarka umetnosti Vida Knežević.
(SEEcult.org)
