Skopska kolekcija solidarnosti u bečkom Kunsthale
Međunarodna grupna izložba “Nijedno osećanje nije konačno. Skopska kolekcija solidarnosti” u Kunsthaleu u Beču predstavlja od 20. aprila izbor radova više od 60 umetnika iz zbirke Muzeja savremene umetnosti u Skoplju (MSUS), nastale nakon katastrofalnog zemljotresa koji je 1963. godine pogodio makedonsku prestonicu.
Izložba je rezultat saradnje MSUS i bečkog Kunsthale, a osmislile su je umetničke direktorke te renomirane institucije savremene umetnosti, članice kustoskog kolektiva WHW (What, How & for Who) Ivet Ćurlin, Nataša Ilić i Sabina Sabolović kao svojevrsni poziv na saosećanje i promišljanje solidarnosti sa susedima u vreme kada su nestabilnost i agresija širom Evrope opipljivo prisutni.
WHW su za izložbu “Nijedno osećanje nije konačno” pozvale šestoro savremenih umetnika – Bruka Endrua (Brook Andrew) iz Melburna, Janeta Čalovskog i Hristinu Ivanosku iz Skoplja, Sinišu Ilića iz Beograda, Iman Isa (lssa) iz Berlina i Guslun Karamustafa (Gülsün) iz Istanbula kako bi odabrali radove iz kolekcije MSUS-a i dodali svoje radove, pokazujući na taj način kako doživljavaju vrednu skopsku zbirku i na koji je način dovode u relaciju sa sopstvenim umetničkim praksama.
Takođe, renomirana fotografkinja Elfi Semotan (Elfie) iz Beča pozvana je da dokumentuje pejzaž Skoplja i samog MSUS svojim jedinstvenim načinom foto pripovedanja. Književnica Barbi Marković, koja živi i radi u Beču, a poznata je po oštrom spoju fikcije i društvene realnosti, pozvana je da doprinese izložbi svojevrsnim putopisom o sopstvenom doživljaju složene i slojevite istorije Skoplja, navele su kustoskinje povodom izložbe koja obuhvata više od 90 radova iz kolekcije skopskog MSU – od ukupno više od 5.500, kao i pedesetak dela savremenih umetnika.
Siniša Ilić, Filigran, 2022/2023, ljubaznošću umetnika
Iz kolekcije MSUS zastupljeni su umetnici: Pierre Alechinsky, Getulio Alviani, Dimitar Avramovski Pandilov, Enrico Baj, Georg Baselitz, Anna-Eva Bergman, Maria Bonomi, Alberto Burri, Zofia Butrymowicz, Alexander Calder, Luis Camnitzer, Christo & Jeanne-Claude, Bronisław Chromy, Peter Clarke, Božidar Damjanovski, Josip Demirović Devj, Josip Diminić, Slobodan Filovski, Michel Gérard, Ion Grigorescu, Sheila Hicks, David Hockney, Alfred Hrdlicka, Bogoljub Ivković, Olga Jančić, Olga Jevrić, Jasper Johns, Alex Katz, Zoltán Kemény, Rudolf Krivoš, Boško Kućanski, Wifredo Lam, Sol LeWitt, Oto Logo, Petar Lubarda, Nikola Martinoski, Roberto Matta, Zoran Mušič, Meret Oppenheim, Olga Peczenko-Srzednicka, Dushan Perchinkov, Pablo Picasso, Bogoja Popovski, Joan Rabascall, Vjenceslav Richter, Bridget Riley, Ivan Sabolić, Niki de Saint Phalle, Francesco Somaini, François Stahly, Henryk Stażewski, Gligor Stefanov, Kumi Sugai, Aneta Svetieva, Beáta Széchy, Dimo Todorovski, Victor Vasarely, Vladimir Veličković, Тоmо Vladimirski i Marjan Vojska.
Pablo Pikaso, Woman's Head, 1963, foto: Marin Dimeski, ljubaznošću MSUS © Succession Picasso / Bildreht, Beč, 2023
Nakon zemljotresa u Skoplju 1963. godine, kako su podsetile kustoskinje, učinjen je ogroman napor za pomoć devastiranom gradu, što je bio veliki gest međunarodne solidarnosti. Ishod je bila odluka da se osnuje muzej savremene umetnosti kao ključni segment doprinosa rekonstrukciji grada u oblasti kulture, a hiljade radova nekih od najpoznatijih umetnika iz celog sveta donirano je Skoplju.
Kolekcija skopskog MSU, kako je istaknuto, predstavlja vremensku kapsulu međunarodne umetničke scene u trenutku u kojem je modernizam još uvek bio na vrhuncu i ujedno je redak primer umetničkog susreta Hladnim ratom podeljenog sveta na Istok i Zapad. Obuhvata brojna dela belih i muških umetnika, koja su prepoznatljiva svim ljubiteljima umetnosti, ali istovremeno i prevazilazi ustaljene kanone modernizma i uključuje i fascinantna dela umetnika iz bivšeg Istočnog bloka, kao i sa tzv. globalnog Juga.
Aleksander Kalder, To Skopje, 1965, foto: Marin Dimeski, ljubaznošću MSUS © Calder Foundation, Njujork / Bildreht, Beč, 2023
Deo radova na izložbi pozajmljen je od Muzeja grada Skoplja, uključujući nacrt master plana koji je arhitekta Kenzo Tange osmislio za centar grada. Izložba obuhvata i različite mape Instituta za gradsko planiranje i rekonstrukciju Skoplja, koje demonstriraju lokalna istraživanja i analize u promišljanju kakav bi novi grad trebalo da bude. Kako bi istakle kvalitet realizovanih radova, kustoskinje izložbe pozajmile su i makete skopskog arhitektonskog tima koji čine Ana Ivanovska, Jovan Ivanovski i Vladimir Deskov.
Naziv izložbe je pozajmljeni stih poeme austrijskog pesnika Rajnera Marije Rilkea koji naglašava dinamiku emocija i njihov odnos prema vremenu i kontekstu, ulivajući nadu da je pojam solidarnosti moguće obnoviti i ojačati, čak i posle dužeg vremena. Naziv izložbe, kako su navele kustoskinje, izaziva osećanje ambivalencije i neizvesnosti, ali i postavlja pitanje šta znači solidarnost u savremenom svetu.
Jane Čalovski & Hristina Ivanovska, Poster no. 5: 1968: Dušan Perčinkov: Remains of a Summer Day, from Oskar Hansen’s Museum of Modern Art, 2007, serija od 12 printova, grafički dizajn: Ariane Spanier, ljubaznošću umetnika
Direktorka skopskog MSU Mira Gaćina izjavila je povodom izložbe da je to dosad najkompleksnija saradnja te institucije, koja je od nacionalnog interesa za Severnu Makedoniju ne samo zbog velikog broja dela iz kolekcije MSUS, već i zbog samog prostora u kojima su izložena – Kunsthalea u centru turistički atraktivnog muzejskog kvarta u Beču.
“Ova složena operacija nas ohrabruje da planiramo nove ambiciozne projekte i saradnje sa drugim partnerskim institucijama iz Evrope. Raduje nas što je izlozžba u Beču i pre otvaranja izazvala veliko interesovanje, a moguće je da će njena sledeća stanica biti Prag”, izjavila je Mira Gaćina.
Olga Jevrić, Vaulted Form, 1964/1965, foto: Robert Jankuloski, ljubaznošću MSUS
Josip Diminić, Touches, 1973, foto: Robert Jankuloski, ljubaznošću MSUS
Brook Andrew, DIWIL, Murray Art Museum Albury 2021, foto: Jeremy Weihrauch, ljubaznošću umetnika
Elfie Semotan, Untitled (MSUS), Skoplje, 2022, ljubaznošću Studio Semotan © Elfie Semotan
U okviru pratećeg programa, najavljena su predavanja, susreti sa umetnicima, posebna vođenja za decu…
Elfie Semotan, Bez naziva (Centralna pošta i telekomunikacioni centar), Skoplje, 2022, ljubaznošću Studio Semotan © Elfie Semotan
Dushan Perchinkov, Motif from a Suburb III, 1971, foto: Robert Jankuloski, ljubaznošću MSUS
Izložba će biti otvorena u bečkom Kunsthale do 28. januara 2024. godine.
*Naslovna fotografija: Elfie Semotan, Untitled (Still Life), Skoplje, 2022, ljubaznošću Studio Semotan © Elfie Semotan
(SEEcult.org)
