Slepa vera Perice Donkova
Slikar Perica Donkov predstavlja se u Kući legata u Beogradu izložbom “Slepa vera” koja obuhvata radove nastale u poslednje četiri godine koji se u misaono-idejnom pogledu nadovezuju na umetnikove prethodne cikluse, u kojima se prepoznaje svest o ugroženosti pojedinca, o egzistencijalnoj teskobi savremenog čoveka, o otuđenju, destrukciji i opštoj nesigurnosti.
Budući da se izložbeni prostor Kuće legata sastoji od pet sala, Donkov je tako i komponovao tematski zaokružen ciklus (Soba sa pogledom, Postupak za tetoviranje vlastitog tkiva, Ravnanje glave, Gluva soba i Slepa vera). Svaki segment sadrži centralnu sliku monumentalnog formata koja u organizaciji prostora deluje ikonostasno, te tvori prostor moguće sakralnosti, neku vrstu svetog mesta umetnikovog univerzuma sa koga je moguće stvoriti uslove za stvarno življenje u ne tako gostoljubivom okruženju.
Prema rečima Donkova, na semantičkom nivou to je dalja razrada slike kao skloništa, bekstva od patologije vremena i sunovrata svih vrednosti, te njegovo oslobađanje od privida kojim smo okruženi.
Na slikama dominiraju horizontalne linije i podele površina kao znakovi mogućeg beznađa i nepremostivih prepreka - svet tišine i muka. U pikturalnu materiju Donkov urezuje jednostavan horizontalan linijski crtež koji asocira na ravnodušnost i rezignaciju, u krajnjoj instanci - na prazninu. Međutim, spoznajom funkcionisanja savremenog sveta, Donkov svojim tamnim bojenim iskazom pokušava da prevaziđe egzistencijalni ambis pred kojim se nalazimo, te postojanje i egzistenciju učini mogućom sa pozicija nekog novog humanizma i pritom se izbori za apsolutnu slobodu OD i apsolutnu slobodu ZA, kako u predgovoru u katalogu zaključuje istoričarka umetnosti Milica Todorović.
Bilans dosadašnjeg, 35-godišnjeg aktivnog prisustva Donkova na umetničkoj sceni, kako je navela Milica Todorović, obeležava realizacija tridesetak samostalnih izložbi u zemlji i inostranstvu, uloga protagoniste neoenformela u srpskom slikarstvu, zastupljenost u brojnim relevantnim nacionalnim slikarskim selekcijama, mnoge nagrade ... ali pre svega autohtoni opus koji, uprkos neminovnim mada ne i dramatičnim stilskim promenama, zapravo počiva na ontološkoj konstanti, a to je – poverenje u slikarstvo kao duhovni odgovor na civilizacijski sunovrat, slikarstvo kao sredstvo individualnog delovanja u osvajanju prostora unutrašnje slobode.
Od prvih samostalnih izlaganja, sredinom 80-ih godina XX veka pa do danas, jasan je umetnikov skepticizam prema naraciji, beg od banalnog i direktnog govora, opredeljenje za vizuelnost lišenu motiva i predmetnosti.
“Oslonjeno na govor isključivo likovnih elemenata, slikarstvo Perice Donkova, iako možda na prvi pogled zamagljuje svoja primarna polazišta koja se kriju u neslaganju ili nepristajanju autora na karakteristike aktuelnog društvenog trenutka, na metaforičan način je u dosluhu ili dijalogu sa stvarnošću, bilo da proročanski naslućuje stvarnost (crno-bele slike rane, neoenformel faze), s gnušaljem je konstatuje (ciklus Amor fati, neposredno provociran NATO bombardovanjem Niša) ili nastoji da je prevaziđe tražeći izlaz u sferama izvan materijalnog (ciklusi Axis mundi, Fuga...). U konketstu njegovih dela prepoznajemo svest o ugroženosti pojedinca, o egzistencijalnoj teskobi savremenog čoveka, o otuđenju, destrukciji i opštoj nesigurnosti. Ne pristajući da bude plen nimalo ružičaste društvene stvarnosti, Donkov zapravo koristi polje umetnosti za izražavanje autoferleksivnih stanja povišene samosvesti na putu ka postvarenju vlastitog ‘univerzuma’ kao jedinog mogućeg duhovnog izlaza”, navela je Milica Todorović, ukazujući da misaoni kod Donkova ima dodirnih tačaka sa učenjem Kjerkegora, filozofijom egzistencijalista ili pisanjem Dojstojevskog.
Ako bi se samo jednom sintagmom definisao idejni nivo slikarstva Donkova, onda bi ta maksima bila – polazište u materijalnom/realnom a ishodište u duhovnom, istakla je Milica Todorović.
Kako je ukazala, razvijajući opus tokom decenija stvaranja, uz konstantnu sklonost ka monumentalnim formatima, Donkov je neminovno menjao vizibilni nivo svojih slika pre svega kroz diskretne promene likovnog izraza - zavisno od toga da li prednost daje slobodi, nesputanosti i žestini gesta ili razradi i bogatstvu slikane materije koju je dovodio do guste i grube, reljefne taktilnosti. Shodno tome, menjao je i tehnološki pristup uz čestu primenu inventivnih i složenih, gotovo alhemičarskih rešenja izvanredne učinkovitosti (terpapir ili paus kao podloga, malter kao vezivo, vosak, čist pigment...). Vremenom, transformaciju doživljava i njegov odnos prema slici - od klasične štafelajne slike, preko poliptihalnih kompozicija i slike instalacije do slike kao ambijentalne celine, čime ukazuje i na brojne kapacitetne potencijale slikarstva u vremenu koje mu možda kao mediju nije naklonjeno.
Izložba “Slepa vera” je otvorena do 23. oktobra.
*Foto: Perica Donkov
(SEEcult.org)
