Slovačka Podozriva osoba

Komedija “Sumnjivo lice” (Podozriva osoba), u scenskoj postavci Aleksandra Baka, reditelja i glumca iz Stare Pazove, premijerno je izvedena 30. maja na sceni Slovačkog vojvođanskog pozorišta (Slovenske vojvodinske divaldo, SVD) u Bačkom Petrovcu, povodom 150-godišnjice rođenja velikog srpskog komediografa Branislava Nušića.

Bako, koji se kao glumac i reditelj slovačkog pozorišta VHV iz Stare Pazove proslavio na brojnim festivalima amaterskih trupa u Srbiji i Slovačkoj, okupio je u “Podozrivoj osobi” kolektiv sastavljen od renomiranih gumaca Slovaka iz više gradova u Vojvodini u kojima deluju amaterska pozorišta - od Bačkog Petrovca i Kulpina do Stare Pazove i Kovačice.

Glumačku ekipu predvodi Miroslav Fabri, stalni član drame Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, koji igra ulogu sreskog načelnika, dok ostale uloge tumače: Michal Čiliak, Jozef Chrček, Radica Števanov, Ondrej Brna, Ján Kmeťko, Jasmina Kováčová, Branislav Čeman, Igor Piskla, Miroslav Fábry i Zdenko Kožík.

Amaterske pozorišne trupe Slovaka u Vojvodini, od kojih je većina nastala krajem XIX i početkom XX veka, često su u svoj repertoar uvršatavale neku od Nušićevih komedija. Nušić je veoma omiljen i često izvođen i u Slovačkoj, i daleko popularniji od, recimo, Sterije, iako je on u Slovačkoj, u gradu Kežmaroku, studirao prava. Otuda ni ovaj jubilej velikog srpskog komediografa nije mogao proći bez odziva slovačkog pozorišta.

Vojvođansko slovačko pozorište, profesinalno pozorište Slovaka u Vojvodini sa sedištem u Bačkom Petrovcu, osnovalo je Izvršno veće Vojvodine 14. aprila 2003. godine, kao i ostala dva profesionalna pozorišta nacionalnih manjina - Rusinsko (Ruski Krstur) i Rumunsko (Vršac). Kasnije su ulogu osnivača preuzele lokalne samopurave (Bački Petrovac, Kula i Vršac).

Ova tri pozorišta svake godine, pa i ove, dobijaju od Sekretarijata za kulturu Vojvodine po 1,7 miliona dinara, a ostali troškovi namiruju se iz budžeta lokalnih zajednica.

U osnivačkom aktu istaknuto je da se pozorišta nacionalnih manjina osnivaju “sa ciljem da razvijaju pozorišnu kulturu na svojim jezicima na profesionalnom nivou”.

SVD je prvu premijeru izvelo 30. avgusta 2003. godine - “Zuska Turanova”, autora Jana Čajaka ml. i Marije Kulčankove, u postavci Ljuboslava Majera, prvog školovanog reditelja iz redova Slovaka u Vojvodini. Naslovnu ulogu u toj predstavi igrala je glumica iz Slovačke, a glavnu mušku tumačio je Aleksander Bako.

SVD u sezoni izvede jednu do dve premijere, a od dvadesetak odigranih u protekloj deceniji, najviše uspeha imala je koreo-drama Miroslava Benke “Hleba i igara” (Panem et circenses) koja je ostvarena u sezoni 2004/2005. angažovanjem ansambla SKUD “Heroj Janko Čmelik” iz Stare Pazove. Doživela je dvedesetak repriza i najviša priznanja dobila na međunarodnim festivalima u Teheranu i Kairu.

Ubrzo posle premijere, zbog finansijskih nesuglasica, Benka je produkciju te predstave preneo na svoju tek osnovanu agenciju, Art centar “Hleba i igara”, u kojoj je dosad realizovao desetak vrlo uspešnih projekata neverebalnog teatra.

U protekloj deceniji predstave u SVD su, pored Majere i Benke, režirali i drugi profesionali reditelji iz redova Slovaka u Vojvodini: Jan Makan, Jan Čanji, Vladislava Fekete, glumac Miroslav Fabri, kao i poznati reditelji amateri Mihalil Babijak, Andrej Privratski i sada Aleksander Bako.

Pošto nema svoj stalno angažovani profesionalni glumački ansambl, SVD se u realizaciji projekta oslanjao na gostujuće profesionalce iz Slovačke, na glumce iz Vojvodine koji su završili Slovački studio glumačkog stvaralaštva pod okriljem Akademije umetnosti u Novom Sadu, kao i na darovite slovačke glumce amatere iz Bačkog Petrovca, Kulpina, Kisača, Stare Pazove, Kovačice, Padine i drugih mesta u Vojvodini sa razvijenim pozorišnim životom na slovačkom jeziku.

Branko Rakočević