Svetski PEN o izazovima
Kongres Međunarodnog PEN-a, održan u Rejkjaviku od 8. do 13. septembra, bio je posvećen izazovima digitalnog doba, jezičkim i prevodilačkim pravima i ugrožavanju ljudskih prava i slobode izraza, a protekao je u znaku podsticajnih rasprava i važnih odluka i rezolucija.
Izazovima digitalnog doba posvećena je i Deklaracija PEN o digitalnim slobodama kao neotuđivom delu korpusa ljudskih sloboda i prava. PEN, međutim, ukazuje i da digitalne tehnologije neretko bivaju zloupotrebljene u svrhu nadziranja, praćenja, kontrole i cenzure. Otuda je jedna od najvažnijih rezolucija na Kongresu bila posvećena digitalnim slobodama i “slučaju Snouden”, saopštio je Srpski PEN centar.
U pogledu jezičkih i prevodilačkih prava, PEN je poslednjih godina u središte svog zanimanja postavio pitanje tzv. malih jezika koji postaju ugroženi u globalizovanom dobu. Ti jezici i bukvalno nestaju, ali se s njih i sve manje prevodi.
Prema mišljenju PEN-a, prevodilačka prava su ugrožena komercijalizacijom literature i izdavaštva. Naglašena komercijalizacija literature učinila je prevođenje komercijalnih knjiga, koje se najčešće prevode i objavljuju, tehničkim pitanjem, što temeljno ugrožava prevođenje kao profesiju i kao posebno jezičko i književno umeće.
Kongres Međunarodnog PEN-a bio je posvećen i ugrožavanju ljudskih prava i slobode izraza. Prema podacima PEN-a, u ovom trenutku u zatvorima se, pod političkim optužbama, nalazi više od 800 pisaca u najrazličitijim zemljama sveta.
A pored direktnih zabrana i političkog nasilja, postoji i ekonomska cenzura i sofisticiraniji oblici pritiska, što ugrožava slobodu pisanja i slobodu komunikacije.
Srpski PEN centar na Kongresu u Rejkjaviku predstavljali su Vida Ognjenović, Boro Drašković i Gojko Božović.
Predstavnici Srpskog PEN centra učestvovali su u radu Generalne skupštine, u radu posebnih odbora Međunarodnog PEN, kao i u aktivnostima nekoliko mreža PEN čiji je član Srpski PEN centar.
Kao potpredsednik Međunarodnog PEN-a, Vida Ognjenović je bila deo radnog predsedništva Kongresa.
Prvog dana Kongresa u Rejkjaviku u nekoliko navrata, uključujući i obraćanje predsednika Međunarodnog PEN Džona Ralstona Sola, naglašeno je da je Beogradski kongres PEN u septembru 2011. godine jedan od najbolje organizovanih kongresa PEN u novije vreme. Tokom Kongresa odato je priznanje Srpskom PEN centru kao jednom od najaktivnijih evropskih PEN centara.Tokom Kongresa u Rejkjaviku održano je i nekoliko sastanka Balkanske mreže PEN iz kojih su proistekli dogovori o čvršćoj profilisanosti te mreže, kao i o intenzivnoj saradnji u organizovanju književnih događaja u balkanskim zemljama.
Srpski PEN centar je na Kongresu u Rejkjaviku pristupio Evromediteranskoj mreži PEN. Uspostavljena je bliska saradnja Balkanske i Evromediteranske mreže, a osnovan je i zajednički tim za saradnju koji će u naredne dva meseca definisati ključne književne festivale na Balkanu i u evromediteranskom regionu kao potencijalne tačke promocije književnosti, prevođenja i izdavaštva.
U porodicu Međunarodnog PEN-a primljena su dva nova centra - PEN Mjanmar i PEN Nju Delhi koji je osnovala i na Kongresu u Rejkjaviku predstavila Kiran Desai.
Zbog dugogodišnje neaktivnosti dva PEN centra su ugašena kako bi, umesto njih, bili osnovani novi centri. Jedan je PEN Kamerun, a drugo je Grčki PEN koji godinama nije radio, niti okupljao vodeće grčke pisce.
Od Srpskog PEN centra je zbog poznavanja prilika u grčkoj kulturi i književnosti, kao i zbog pokazanih organizacionih sposobnosti u proteklih nekoliko godina, zatraženo da pomogne u organizovanju novog Grčkog PEN centra kako bi učestovao već na narednom Kongresu PEN u Biškeku.
Kongres u Rejkjaviku delom je bio izbornog karaktera, pa je Takeaki Hori iz Japanskog PEN-a dobio novi mandat na mestu generalnog sekretara Međunarodnog PEN, dok će finansije ubuduće voditi Jarko Tonti iz Finskog PEN-a.
Za nove članove Borda Međunarodnog PEN izabrani su Anders Heger iz Norveškog PEN, Gil Von Li iz PEN Južne Koreje i Mohamed Šerif iz PEN Sijera Leonea.
Slovenački pisac i reditelj Tone Peršak izabran je za novog predsednika Odbora Pisci za mir.
Sledeći Konges Međunarodnog PEN-a biće održan u septembru 2014. godine u Biškeku, glavnom gradu Kirgistana, a za organizovanje Kongresa 2015. godine kandidovao se kanadski grad Kvebek.
Uporedo sa Kongresom Međunarodnog PEN-a, u Rejkjaviku je održan i Svetski književni festival “Free the Word” koji je poslednjih godina sastavni deo Kongresa PEN-a.
Među velikim brojem pisaca iz celog sveta koji su učestovali na tom festivalu našli su se i Kiran Desai, Eva Lipska, Andrej Bitov, Antonio Skarmeta, Dženi Erpenbek, Džon Ralston Sol, Svetlana Aleksejevič i Daglas Kopland.
(SEEcult.org)
