Timescape - Vremenski pejzaž Neli Ružić u Podroomu
Umetnica Neli Ružić iz Hrvatske predstavlja se od 16. marta u galeriji Podroom Kulturnog centra Beograda izložbom “Timescape – Vremenski pejzaž”, koja čini celinu sa postavkom koja je predstavljena u Zagrebu na fasadi Glavnog kolodvora, u Umetničkom paviljonu i Palati Vranicani (Hrvatskom inženjerskom domu). U tom okviru njen poslednji umetnički rad Timescape ponavlja se i menja kroz vremenske i prostorne kontekste dva grada.
U saradnji sa kustoskinjom Irenom Bekić, izložba otelotvoruje temu prostornih i vremenskih razdaljina samom postavkom koja premošćuje izložbene prostore u Zagrebu i Beogradu.
Neli Ružić, prema navodima Irene Bekić, polazi od ideje da su svi vremenski tokovi ili mnoštvo njih istovremeni, da smo mnogima dotaknuti ili u njih uronjeni iako nam nisu svi istovremeno pronični ili dostupni. Ta vremenska struktura koju pretpostavlja nije više ni vertikalna ni horizontalna. Ona je oprostorena u različitim smerovima gradeći prostorne i konceptualne mreže koje uključuju ispred i iza, iznad i popreko, ovde i nekad, osete i odnose.
“Stoga Nelini radovi o vremenu uvek tangiraju prostor. Bilo da ga koristi kao umjetnički materijal, simbolički okvir ili produkt, on je uvijek konstitutivan dio njezine strategije…”, navela je Irena Bekić u tekstu za katalog izložbe u Zagrebu, u izdanju Umetničkog paviljona.
Zeptosekunde / Zeptoseconds, 2021, reflektujuća traka i rotirajuće svetlo, senzor pokreta, foto: Darko Škrobonja
Biografija Neli Ružić značajno oblikuje njen umetnički rad: ona je diplomirala slikarstvo na Fakultetu primenjenih umetnosti u Beogradu sredinom 90-ih godina 20. veka i magistrirala na Fakultetu za umetnost (UAEM) u Meksiku, gde je do 2012. godine predavala na ENPEG La Esmeralda u Meksiko Sitiju.
“[…] odlazak/povratak nije samo vezan za promenu mesta boravka već menja odnos s vremenom. Izmeštanjem se decentrira ono što se ranije činilo nepomično, svojstveno pripadnosti određenom mestu, nastaju nove subjektivnosti koje nisu bile upisane ni u telu, ni u memoriji pre odlaska/povratka, i stoga, nezamislive,” zapisala je umetnica, koja će sa kustoskinjom Irenom Bekić održati 17. marta u 18 sati vođenje kroz postavku.
Istovremeno / At the Same Time, 2020, gravirano ogleda-lo, drveni okvir, foto: Pablo
Neli Ružić poslednji put je izlagala u Beogradu 2016. godine na grupnoj izložbi “Od dijaspore do različitosti” (From Diaspora to Diversity) u Remontu, a povratak joj znači i vraćanje u prostor senzibiliteta koji je tokom studija izgradila uz ljude koji su bili njen beogradski dom, ali i “u prostor rane zbog svega što smo živeli u devedesetima kao i zbog njegovog sadašnjeg stanja”.
“Ono što je, između ostalog, gradilo moj svijet tijekom studija u Beogradu bila su sjajna predavanja Poetike XX stoljeća Ljube Gligorijevića na FLU; čitanja Bulgakovog Majstora i Margarite, Bašlarove (Bachelard) Poetike prostora; poezija, posebno Branko Miljković kojeg sam stalno nosila u torbi; filmovi Tarkovskog u MSUB-u, Studentski centar, Klub Akademija, Ekatarina Velika, susret s Ješom Denegrijem… Te stanice, važni trenuci i ljudi određuju: tačno se zna gde su ti punktovi, trenuci, razgovori, ljudi, susreti. Oni se fokusiraju, izoštre, iskaču jer su bitni. Naravno, susret s Beogradom je uvek i potpuno nov. Povratak je uvek i novi susret, sve je u pokretu, sve se menja, mi i mesta, novi susret ritmova. Ali možda sam još uvek i dijelom tamo…”, navela je Neli Ružić u razgovoru sa Zoranom Đaković Minniti povodom izložbe u Podroomu.
Sada (Kairos) / Now (Kairos), 2021, sat, elektromotor, čelična cev, foto: Darko Škrobonja
Govoreći o ključnim teorijskim i umetničkim referencama u odnosu na koje promišlja ulogu vremena i različite aspekte temporalnosti, Neli Ružić pomenula je Mike Bal (Mieke Bal) i njenu “Heterochrony in the Act: The Migratory Politics of Time”, Mišela Fukoa (Michel Foucault), Đorđa Agambena (Giorgio), te posebno “Disanje, haos i poezija” Franka Bifa Berardija (Franco), kao i rad i tekstove Roberta Smitsona (Smithson), sa kojim je uspostavila svojevrsni dijalog svojim eksperimentalnim filmom “Nigdina / NOWhere” i istoimenom umetničkom knjigom.
U filmu “Nigdina / NOWhere” istražuje preslagivanja identiteta i percepciju vremena u procesu svog povratka u Split nakon dugogodišnjeg izbivanja u odnosu na sudbine i stanja dvaju skulptura na Kliškoj tvrđavi - ostatke njene skulpture Prije svitanja kojom premerava vreme vlastite odsutnosti i prazno mesto spomenika Bogdana Bogdanovića Čuvar slobode koji nudi istorijski okvir, pogled na politike memorije i zaborava. “Apsurdna situacija tih dvaju skulptura, jedne privremeno postavljene, zaboravljene te pronađene, i druge trajno postavljene te demontirane, otvara prostor za posmatranje paradoksa vremena. Dijalog ove dve skulpture isprepliće se sa vizuelnim i tekstualnim citatima Roberta Smitsona iz njegove serije Mirror Displacements, 1968-1969. Istražujem nelinerani protok i složene formacije prostora–vremena. Knjiga nije priča o filmu već polazi od šireg istraživanja percepcije vremena i problematizuje pojam ‘povratka’ u posttranzicionom kontekstu. Na poetičan način isprepliće osobne arheologije i povisne situacije brisanih i nevidljivih povesti”, navela je Neli Ružić.
Nigdina / NOWhere, eksperimental film, 2018, kolor, stereo, 17’30’’, producentkinja Dijana Mlađenović, snimatelj Boris Poljak, muzika Ricardo Cotrés, dizajn zvuka Tonči Bakotin, Studio Sensoria, produkcija - Production Kinematograf
Među radovima na izložbi u Podroomu je “Prekasno je za odustajanje”, koji je rađen za prostor Železničke stanice u Zagrebu, ali u Beogradu ga nije bilo moguće izložiti na zgradi Železničke stanice, jer više nije u funkciji, a i celokupan kontekst tog dela grada se promenio.
“Zato na beogradskoj Železničkoj stanici intervenišem u nekom drugom vremenu, upisujem intervenciju na arhivskoj fotografiji. Osim izvrnute percepcije vremena, zanimaju me tenzije između utopije i entropije, mogućeg i onog što se nije dogodilo. Želim intervenisati u prošlost, neko drugo vreme kao da ono nije ni prošlo, kao da sve može biti drugačije, ali i poslati poruku osnaživanja iz neke drugačije prošle budućnosti u sadašnjost”, navela je Neli Ružić, koja će, osim fotografije na izložbi, razglednice sa intervenisanom fotografijom beogradske Železničke stanice distribuiraće na Savskom trgu i preko društvenih mreža.
Neli Ružić dobitnica je druge nagrade T-HTnagradamsu.hr, MSU, Zagreb (2016), te stipendije ArtsLink (1996). Njeni radovi deo su kolekcija Galerije umjetnina u Splitu, MMSU Rijeka, MSU Zagreb, Galerije Marino Cettina, Umag, Canal Mediateca Caixa Forum, Barselona. Poslednjih deset godina živi i radi u Splitu, gde predaje na Umetničkoj akademiji.
*Naslovna fotografija: Imamo li plan za jučer? / Do We Have a Plan for Yesterday? 2021, petokanalna audio instalacija, jednokanalni video, dizajn zvuka: Tonči Bakotin - Studio Sensoria, glumci: Petra Kovačić, Andrea Mladinić, Sanela Marković, Franjo Đaković, foto: Jasenko Rasol
(SEEcult.org)
