U mraku, dok nam ne svane

Dokumentarni film “U mraku” mladog autora Gorana Stankovića, koji govori o mladom rudaru, ali i o Srbiji u tranziciji, imaće 27. marta domaću premijeru na 62. Beogradskom festivalu dokumentarnog i kratkometražnog filma (BFDKF), nakon svetske na prestižnom festivalu IDFA u Amsterdamu.

“U mraku” je intiman portret mladog rudara Davora,koji sa ocem radi u rudniku uglja u jugoistočnoj Srbiji. Pokušavajući da opstane u nameri da promeni zanimanje i pronađe pravi put za svoju budućnost, a u isto vreme trudeći se da ispuni očekivanja svoje porodice, Davor čeka pravi trenutak za promenu i sanja o novom životu.

Stanković je na svom prvom dugometražnom filmu radio gotovo četiri godine, a iako govori o rudarima i životu ispod zemlje, “u velikoj meri govori o svima nama koji u ovoj sveopštoj tami čekamo da nam svane”.

Stanković je pre izvesnog vremena otkrio seriju fotografija rudara iz južne Srbije koje je zabeležio poznati lokalni fotograf. Slike su bile upečatljive, crno bele i proganjale su ga danima, dok nije konačno stupio u kontakt sa fotografom i detaljnije se raspitao o ljudima na fotografijama. Po izrazima na njihovim licima i scenografiji iza njih slike su mogle biti zabeležene početkom 20. veka u jeku industrijske revolucije, ali nasuprot - slike su bile prilično skore.

“To je bio početak istraživanja jednog sveta koji mi je do tada bio jako dalek i stran, ali koji dosta govori o Srbiji danas i teškoćama sa kojima se svakodnevno nose ljudi na goroj strani ekonomske tranzicije”, naveo je Stanković povodom premijere filma “U mraku”.

“Rudari u Jugoslaviji bili su veoma poštovani, njihova profesija bila je uzvišena. Rudarska hrabrost i težak rad korišćeni su kao primer za ono što bi svi trebalo da postanemo. Ovo njihovu situaciju danas čini još više ironičnom i zabrinjavajućom. Zaboravljeni od strane javnosti i političara, oni rade sa opremom i alatima starim nekoliko desetina godina, gde šansa za potencijalnu tragediju raste svakim silaskom u jamu”, dodao je Stanković, koji je, nasuprot okruženju koje je izgubilo nadu, i bez mnogo vere u boljitak u neuspeloj tranziciji, želeo da napravi film o mladom čoveku koji želi više od života.

Način na koji su zabeleženi prizori i lica ljudi koji ovde borave, jeste poetičan i liričan, i vizuelno je u suprotnosti sa surovšću njihovih života, jer Stanković smatra da na taj način njihov krik može biti još glasniji.

Snimanje filma “U mraku” donelo mu je dosta nepredvidivih događaja i iskušenja - prvi put je boravio 400 metara ispod zemlje i saznao o kakvim uslovima i ljudima govori, a samo nekoliko dana nakon njegovog boravka u rudniku, jedan rudar je izgubio život.

“Ovo je tema koja me proganja i poziva da o njoj govorim sa strašću i saosećanjem”, naveo je Stanković, koji je diplomirao filmsku režiju u Srbiji, gde je radio na velikim domaćim i stranim produkcijama, a nedavno je magistrirao filmsku režiju na Američkom filmskom institutu u Los Anđelesu.

       Goran Stanković, foto: Alex Lombardi

Njegov završni film “Raž” je nominovan za nagradu Studentski Oskar za najbolji kratki film. Njegova dva studentska filma, “Ko čuva čuvare” i “Polazak”, prikazani su na više od 50 svetskih festivala i dobitnici su 17 nagrada. Oba filma su izabrana da predstavljaju Srbiju na “Turneji evropskog kratkog filma”, a prava za njihovo emitovanje otkupio je Eurochannel.

Tokom studija na Američkom filmskom institutu, Stanković je dobio stipendije Holivudskog udruženja stranih novinara i Ričard Frenk fondacije, a nedavno je dobio nagradu Frenklin J. Šafner za izvanredna dostignuća u domenu režije.

Stankovićev film jedno je od ostvarenja u domaćem takmičarskom programu dokumentarnog filma na 62. BFDKF-u.

Producent filma “U mraku” je Snežana Penev (This and That Productions), direktor fotografije Dragan Vildović, montažu potpisuje Cyndi Trissel, kompozitor je Stephen Gallagher, dizajner zvuka Jakov Munižaba, a snimatelj zvuka je Srđan Bajski.

Film su podržali: IDFA Berta fond, Filmski centar Srbije, Ministarstvo kulture i informisanja Srbije, “Greenhouse” program za razvoj dokumentarnih filmova u saradnji sa Media fondom.

(SEEcult.org)