Vek od smrti Nadežde Petrović
Stogodišnjica smrti istaknute slikarke Nadežde Petrović (1873-1915), koja je preminula kao dobrovoljna bolničarka za vreme Prvog svetskog rata, obeležava se u Srbiji različitim programima kojima se podseća na njeno umetničko stvaralaštvo, humanitarni rad i aktivno društveno-političko delovanje.
Nadežda Petrović preminula je 3. aprila 1915. godine od tifusa, negujući ranjenike u vojnoj bolnici u Valjevu.
Predstavnici njenog rodnog grada Čačka i Umetničke galerije “Nadežda Petrović” obeležili su 3. aprila sto godina od smrti velike slikarke polaganjem venaca na njen grob u porodičnoj grobnici na Novom groblju u Beogradu.
Prethodno je ispred biste Nadežde Petrović u Čačku održan prigodan program, a u čačanskoj crkvi Setog Vaznesenja parastos. Predstavnici gradskih vlasti, ustanova i udruženja koja nose ime Nadežde Petrović (Umetnička galerija, Kolo srpskih sestara i Udruženje ženskog preduzetništva'), kao i deca iz predškolskih ustanova, položili su vence na spomenik i odali poštu. O značaju umetničkog i humanitarnog rada Nadežde Petrović govorili su gradonačelnik Čačka Vojislav Ilić i Bojana Jakšić, predsednica Kola srpskih sestara u Čačku, organizacije čiji je jedan od osnivača bila Nadežda Petrović, a prigodan program, koji je podsetio na životni put velike slikarke izveli su učenici čačanske Gimnazije.
Foto: Umetnička galerija "Nadežda Petrović"
Povodom stogodišnjice smrti Nadežde Petrović, u Narodnom muzeju u Valjevu svečano je otvorena 2. aprila izložba “Valjevo 1914-1915. godine - grad bolnica”. Izložbu je otvorio u ministar kulture i informisanja Ivan Tasovac, a realizovana je u spomen na velika ratna stradanja tokom epidemije tifusa 1914/1915. godine. Tada je stradalo oko 3.500 vojnika i više od 4.000 civila, kao i veliki broj austrougarskih zarobljenika.
I Muzej savremene umetnosti u Beogradu pridružio se obeležavanju stogodišnjice smrti Nadežde Petrović postavljanjem nove elektronske čitaonice “Čitajte o Nadeždi Petrović” koja predstavlja nastavak projekta digitalizacije Odeljenja za umetničku dokumentaciju MSUB-a.
Povodom stogodišnjice njene smrti, Spomen-zbirka Pavla Beljanskog organizuje 4. aprila filmsko veče posvećeno poznatoj umetnici.
Publika će biti u prilici da se kroz dokumentarnu emisiju “Nadežda Petrović” (serijal Slikari i vajari, RTB) upozna sa životom i stvaralaštvom najznačajnije srpske slikarke prve polovine XX veka. Polučasovna dokumentarna emisija, urađena prema scenariju slavnog istoričara umetnosti Lazara Trifunovića, u režiji Mike Miloševića, okrenuta je likovnom opusu Nadežde Petrović. Analizira stilski razvoj u slikarstvu umetnice, akcenutujući pojedine slike iz različitih perioda, ali i njenu “snagu reformatora i energiju revolucionara” kojom je ne samo u slikarstvu, već i u aktivnom društveno-političkom delovanju bila korak ispred svog vremena.
Spomen-zbirka Pavla Beljanskog organizovaće u oktobru i naučni skup posvećen Nadeždi Petrović, a stogodišnjica njene smrti biće obeležena i objavljivanjem njene prepiske iz porodične zaostavštine, kao i iz Narodnog muzeja u Beogradu, Moderne galerije Ljubljana, Meštovićeve galerije u Zagrebu i privatnih kolekcija.
Beljanski je, inače, u svoju kolekciju uvrstio 14 ulja na platnu Nadežde Petrović, kao što su “Resnik” (1905), “Beogradsko predgrađe” (1908), “Anđa” (1906), “Guslar” (1906), “Jaša Tomić” (1910) i “Ksenija Atanasijević” (1912).
Nadežda Petrović, Prizren, 1913.
Rođena u Čačku 1873. godine, Nadežda Petrović se 1884. preselila sa porodicom u Beograd, gde je 1891. završila Višu žensku školu. Sledeće, 1892. godine, položila je ispit za nastavnicu crtanja u srednjim školama i postala učenica u ateljeu Đorđa Krstića.
Tokom 1896/97. godine pohađala je školu kod Kirila Kutlika, a 1898. započela školovanje u Minhenu u ateljeu Slovenca Antona Ažbea.
Već 1900. imala je prvu samostalnu izložbu u Beogradu.
Potom je 1901. započela rad u ateljeu Julijusa Ekstera u Minhenu, a od 1904. angažovala se ponovo u domovini oko Prve jugoslovenske umetničke izložbe, osnivanja Lade i Prve jugoslovenske umetničke kolonije (Sićevo, Pirot, 1905).
Do 1912. godine izlagala je na mnogobrojnim izložbama (Izložba Lade; Izložba jugoslovenske kolonije 1907; Izložba srpskog umetničkog udruženja 1908; druga samostalna izložba u Ljubljani 1910; iste godine u Parizu na Jesenjem salonu i u Zagrebu u okviru grupe Medulić; naredne 1911. u srpskom paviljonu na Međunarodnoj izložbi u Rimu, na Salonu internacionalne unije i na Jesenjem salonu u Parizu).
U Beogradu je 1912. otvorila slikarsku školu i učestvovala na četvrtoj Jugoslovenskoj izložbi.
Razvijajući se kao slikarka, prikazala je svoje vreme i njegove likovne tokove kroz jedinstven doživljaj prirode ugrađen u neprekinut razvojni tok, u četiri razdoblja: minhensko (1898-1903), oličeno građenjem ličnog stila; srbijansko (1903-1910), gde pejzaž i čovek ostaju prevashodna tema, a koloristički ekspresionizam dobija prevagu; parisko (1910-1912), u kojem ostvaruje sintezu ekspresionističko-fovističke poetike. U ratnom razdoblju (1912-1915), slikana vizija oličena je u svedenosti i izrazitom intenzitetu palete.
(SEEcult.org)
