Ženska strana
Kako je izgledao jedan dan u životu radne žene 20. veka, koja je bila njena uloga u socijalističkom društvu i kakve su predstave žene tog vremena, pokazuje izložba “Ženska strana” Muzeja savremene umetnosti Beograd i Muzeja istorije Jugoslavije koja će biti otvorena 15. maja, u Noći muzeja, u Muzeju “25. maj”.
Kako je izgledao jedan dan u životu radne žene 20. veka, koja je bila njena uloga u socijalističkom društvu i kakve su predstave žene tog vremena, pokazuje izložba “Ženska strana” Muzeja savremene umetnosti Beograd i Muzeja istorije Jugoslavije koja će biti otvorena 15. maja, u Noći muzeja, u Muzeju “25. maj”.
Izložba prikazuje položaj i ulogu “nove oslobođene žene” u socijalističkom društvu - od aktivnosti Antifašističkog fronta žena (AFŽ) i borbe za ravnopravnost polova i emancipaciju žena, preko pitanja o ulzi žene u socijalističkoj izgradnji (njihovo uključivanje u posleratnu izgradnju zemlje i društveno politički život), do propagiranja vraćanja žene u klasične porodične okvire.
Autorke izložbe - Una Popović iz MSUB i Marija Đorgović i Ana Panić iz MIJ, prikupljanjem i istraživanjem podataka o životu, radu i organizovanju žena od Drugog svetskog rata do kraja 50-ih godina 20. veka, ispitale su kako žensku društvenu participaciju kao oblik takozvane emancipacije (političke, ekonomske, obrazovne) u socijalističkom društvu, tako i intimnu, osobenu, privatnu sferu.
Kroz zvanična dokumenta, fotografije, likovna dela, intervjue, televizijske emisije, filmove, originalne svakodnevne predmete iz tog vremena, a naročito ženske časopise, rekonstruišu se različiti aspekti “ženskog sveta”.
Pitanja ravnopravnosti, pravno-ekonomskog izjednačavanja, braka, porodice, mode toga vremena, prepoznaju se kao ključna, oko kojih su se životi i identiteti žena formirali i identifikovali.
Ideologija socijalizma je ženi “ponudila” razne mogućnosti, jer je socijalizam kao poredak težio da ukloni koncept vladajuće klase i kroz princip opšte jednakosti otkloni materijalnu, pravnu i formalnu potčinjenost žena. Smatralo se da žena treba da učestvuje ravnopravno u radu, da njena uloga nije samo briga o domaćinstvu i deci, već da je to nestatična, društveno aktivna uloga, koja ženu čini dostupnom i funkcionalnom u svim sferama života (na polju rada, politike, obrazovanja).
Period od 1940. do 1960. godine, koji je predstavljen na izložbi, čini osobeno razdoblje u ženskoj istoriji.
Prema navodima autorki, u periodu rata žena dostiže perspektivu samostalnosti i društveno političke ravnopravnosti, postaje saborac u borbi, jednako društveno odgovorno biće... Međutim, već početkom 50-ih godina, tokom perioda stabilizacije zemlje, njena društveno-angažovana uloga kao da se “stišava” i ona se vraća na ranije ustanovljenje uloge reproduktivno-porodičnog okvira.
Uplivom masovne kulture, tokom 50-ih i 60-ih, dolazi do reafirmacije stereotipnih funkcija žene, ona se sve više posmatra i određuje na nivou simbola lepote i poželjnosti.
Kustoskinje izložbe “Ženska strana” opredelile su se da ta pitanja istraže i prezentuju kroz formu “ jedan dan u životu radne žene”.
Taj model “svakodnevice hronološki, ali nelinearno punktira osnovne uloge žene u ovom periodu, kao i to kako su se zvanično, društveno te uloge predstavljale.
Segmenti izložbe su podeljeni na delove ili trenutke sa kojima se susreće žena svakoga dana: porodica, domaćinstvo, posao, slobodno vreme, moda...
Uvodni deo izložbe posvećen je aktivnostima Antifašističkog fronta zena (AFŽ), čiji je jedan od glavnih zadataka bila borba za ravnopravnost, jednakost polova i kulturna emancipacija žena.
AFŽ je organizovala kurseve opismenjavanja, higijene, domaćinstva, a izložba predstavlja i časopis “Žena danas”, koji je odigrao značajnu ulogu u podizanju svesti žena i njihovom uključivanju u društveno politički život.
Izložba obuhvata i video snimke intervjua sa ženama koje kroz lično iskustvo govore o svom poimanju socijalističkog perioda, privatnim i poslovnim mogućnostima, uticajima na njihove živote i svakodnevicu u tom trenutku...
Uzimajući žene, žensko iskustvo za subjekt istraživanja, kao i arhive ženskih udruženja, fotografije, službene i zvanične podatake, ženske časopise i literaturu, autorke žele da tom istorijsko-dokumentarnom izložbom vizualno predstave neka pitanja vezana za temu žene u socijalizmu i time naprave dobar teren za neka buduća istraživanja.
Izložbom se, kako je istaknuto, otvaraju i dalje mogućnosti za saradnju MIJ i MSUB na preispitivanju novije istorije jugoslovenskog prostora.
Izložba “Ženska strana” biće otvorena u MIJ do 1. avgusta, a u njenoj realizaciji korišćeni filmski zapisi Programskog arhiva TVB-RTS i Arhiva Filmskih novosti.
Svi objekti MIJ, inače, biće otvoreni u Noći muzeja, uključujući Kuću cveća i Stari muzej, kao i Muzej “25. maj”, u kojem je u toku i izložba “Joko, Lenon, Tito”, nastala tragom dokumenata koji ukazuju da su Joko Ono i Džon Lenon 1969. godine poslali Josipu Brozu žirove i pismo kojim objašnjavaju ideju o zasađivanju hrastova posvećenih ideji mira u svetu.
Titovo večno počivalište - Kuća cveća, takodje je jedna od atrakcija MIJ, a sagrađena je 1975. godine kao zimska bašta.
U njoj je pre 30 godina, prema sopstvenoj želji, sahranjen Josip Broz Tito (iste godine ubijen je i Lenon. U Kući cveća nalazi se i spomen-soba sa Titovim radnim stolom i stalna postavka štafeta. Izložen je samo deo zbirke štafeta MIJ (ima ih 22.000): lokalne štafete su poklanjali pioniri, omladina i razne društvene i političke oraganizacije; savezne štafete iz perioda posle 1957. godine, kada 25. maj počinje da se slavi kao Dan mladosti, a institucionalizovana “Titova štafeta” dobija naziv “Štafeta mladosti”.
Mnoge štafetne palice izradili su poznati jugoslovenski umetnici (Karanović, Soldatović. Hadži-Boškov, Kučukalić...), a mogu se videti i pisane poruke koje su nošene u štafetama, fotografije nošenja i predaje štafeta, ulaznice i progami sletova i druga arhivska građa.
Stalna postavka u Starom muzeju MIJ predstavlja izbor iz etnografske i zbirke primenjene umetnosti (oružјe zanatske izrade, muzičke instrumente, nošnje...) iz različitih delova sveta. Stari muzej јe za života Јosipa Broza korišćen kao depo za poklone koje je dobijao, a postavka “Put oko sveta (za 23 minuta)” ističe raznolikost porekla eksponata i stalno se dograđuje, pa se posetiocima predlaže da je svaki put ponovo posete, kada dođu u kompleks MIJ.
U prodavnici MIJ, inače, moguće je kupiti raznovrsne suvenire, a medju novima su šolje za kafu, šolje, podloge za kompjuterskog miša, magneti sa motivom “Ženske strane”, broš-ogledalo sa konturama Jugoslavije, kačketi i lepeze sa motivom partizana... Medju suvenirima su i šolje, torbe, kišobrani, magneti sa Titovim likom, titovka i pionirska marama, sapun “Maršal”, značke, privesci...
I MSUB organizuje, povodom Noći muzeja, poseban program - u Salonu MSU u Pariskoj, u okviru izložbe “Žene žene” Dragane Žarevac, nastupiće Wonder String Quartet.
Taj sastav izvodiće od 20 do 21 sat popularne numere aranžirane za gudački kvartet, a prvenstveno pesme Silvane Armenulić koje, unutar video instalacije “Žene, žene”, peva i sama umetnica Dragana Žarevac.
“Čudesni gudački kvartet” osnovale su 2000. godine članice Simfonijskog orkestra RTS Hemnalina Mirešković (prva violina), Aleksandra Popović (druga violina), Ivana Uzelac (viola) i Jovana Jocić (violončelo).
Sajt MSUB je www.msub.org.rs, a MIJ www.mij.rs
(SEEcult.org)
