Zvezdanom stazom Bitefa

Jubilarni, 50. Bitef počeo je 24. septembra procesijom koja je objedinila četiri izložbe o poluvekovnoj istoriji tog festivala, priređene u Galeriji RTS-a, Ateljeu 212, New Moment galeriji i Bitef teatru, gde je prikazana i multimedijalna scenska instalacija “Kantor Downtown”, takođe podsetnik na slavnu prošlost Beogradskog internacionalnog teatarskog festivala, odnosno kultnu predstavu “Mrtvi razred”, nagrađenu Gran prijem 1977.

Veče uoči svečanog otvaranja 50. Bitefa, prateći program “Nebo nad Bitefom” počeo je otvaranjem izložbe arhivskog audio i vizuelnog materijala RTS-a u galeriji javnog servisa, koja predstavlja svojevrsni lavirint sa pet soba za svaku deceniju bitefa, osmišljenih u skladu sa duhom vremena koje predstavljaju.

Glavni urednik kulturno-umetničkog programa RTS-a i pozorišni reditelj Nebojša Bradić istakao je da je Bitef “jedna od najčvršćih građevina srpske kulture, festival koji je izgradio reputaciju Beograda i Srbije na svetskoj pozorišnoj sceni”.

Mnogobrojni građani, predvođeni umetničkim direktorom Bitefa Ivanom Medenicom i rediteljkom Jelenom Bogavac sa megafonima, obišla je potom sukcesivno i ostale tri izložbe, krećući se putanjom obeleženom zaštitnim znakom Bitefa - plavim i belim zvezdama.

U Ateljeu 212, na čijoj su fasadi postavljene fotografije iz prve dve decenije Bitefa, kada je to pozorište bilo organizator festivala, pozdravio ih je upravnik Branimir Brstina.

Nekadašnja dramaturškinja Ateljea 212 Borka Pavićević, bliska saradnica osnivača Bitefa Jovana Ćirilova i Mire Trailović, istakla je da je Bitef jedna od retkih institucija u Srbiji koje su uspele da nadžive svoje tvorce i opstanu.

“Prvih 20 godina Bitef je iz ove kuće izlazio. Proistekao je iz repertoara Ateljea, počev od ‘Čekajući Godoa’ i drugih proboja kroz socrealizam”, rekla je Borka Pavićević, direktorka Centra za kulturnu dekontaminaciju.

“Beograd je uz Bitef bio svet, ravnopravan i sa Istokom i sa Zapadom, a Mira Trailović i Jovan Ćirilov bili su prave diplomate”, rekla je Borka Pavićević, ističući da je Bitef bio emancipatorski festival i da su mnoge predstave, poput predstava Living teatra, u početku smatrane skandaloznim, a kasnije su priznate kao genijalne.

U Galeriji New Moment festivalsku povorku dočekala je izvršna direktorka Bitefa Jelena Knežević, koja je istakla da je Bitef “istorija svetskog pozorišta”, ali i festival koji je doprineo razvoju marketinškog koncepta i modernog menadžmenta pozorišnog festivala.

Autor izložbe plakata Lazar Sakan rekao je da je “Bitef doveo svet i energiju pozorišta u Beograd, a jedan čovek, Dragan Sakan, magijom je izveo Beograd u svet”.

Osim New Momenta, koji se protekle decenije bavio vizuelnim identitetom Bitefa, na noviju istoriju tog festivala podsetila je i izložba u Bitef teatru, postavljena na abažurima lampi.

Koselektorka Bitefa Anja Suša, koja je dočekala procesiju sa upravnikom Bitef teatra i direktorom Bitefa Milošem Latinovićem, rekla je da će naredni dani doneti mnogo zanimljivog pozorišnog programa, a kao najbolji uvod u jubilarno izdanje festivala je istakla scensku postavku “Kantor Downtown” Teatra Polski Bidgošč – refleksiju slavnu i najviše obožavanu predstavu “Mrtvi razred” poljskog reditelja Tadeuša Kantora.

Predstavom “Kantor Downtown”, koja na inteligentan i emotivno uzbudljiv način govori o predstavi “Mrtvi razred”, Bitef povezuje svoju prošlost i sadašnjost, istakla je Anja Suša.

Reč je o svojevrsnoj rekonstrukciji kultne predstave “Mrtvi razred”, kombinovane sa video materijalom, koji je projektovan na desetak velikih monitora postavljenih na školske klupe. Video prikazuje razgovore sa akterima njujorške avangardne scene iz 70-ih i 80-ih godina o njihovim utiscima i fascinaciji predstavom “Mrtvi razred” posle gostovanja u Njujorku, ali i o tadašnjoj umetničkoj klimi uopšte i o nemogućnosti da danas postoji ta vrsta umetničkog autorskog eksperimentalnog pozorišta - usled dominacije neoliberalnog kapitalizma i potrošačkog društva.

Učesnici svečarske procesije “zvezdanim stazama” Bitefa prošli su tokom večeri i pored Kopitareve gradine, nakratko se zaustavili i aplauzom uputili pozdrav Miri Trailović, koja je sa Ćirilovim pre pola veka započela slavnu istoriju Bitefa, a njenim imenom nazvan je i Gran pri.

Uoči početka procesije i otvaranja izložbi, koje su uvrštene i u program Dana evropske baštine, građani su imali priliku da i sami dobiju boje Bitefa, učestvujući u face paint-u ispred zgrade Opštine Stari grad.

Glavni program jubilarnog Bitefa, koji će do 2. oktobra prikazati 12 predstava objedinjenih sloganom “Na leđima mahnitog bika”, svečano počinje 25. septembra u Narodnom pozorištu u Beogradu predstavom “6&7” Plesnog pozorišta Tao iz Kine, koja je ostvarila trijumf u Londonu, Parizu, Berlinu i mnogim drugim svetskim metropolama.

Organizatori nisu otkrili ko će otvoriti jubilarno festivalsko izdanje, a na svečanom otvaranju najavili su veliki broj zvanica iz javnog, kulturnog i političkog života, diplomata, svetskih umetnika i kritičara, među kojima su i mnoge zvezde Bitefa iz proteklih 50 godina - Ala Demidova, Majkl Koveni, Natalija Vagapova, Žorž Bani, Eimuntas Nikrošijus, Tomas Ostermajer, kao i gosti iz regiona Dušan Jovanović, Haris Pašović, Borut Šeparović i drugi.

U okviru 50. Bitefa, 26. septembra u Jugoslovenskom dramskom pozorištu biće svečano otvoren 28. Kongres Međunarodnog udruženja pozorišnih kritičara (IATC-AICT), koji takođe obeležava jubilej - 60 godina od osnivanja. Kongres će otvoriti Žorž Bani i Margaret Sorenson, a okupiće više od sto pozorišnih kritičara iz čak 40 zemalja sveta.

Festivalski sajt je bitef.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org za kulturu jugoistočne Evrope.

*Foto: Bitef
 
(SEEcult.org)