18. Ex Ponto, Kraj ili početak?
Međunarodni festival Ex Ponto u Ljubljani predstavlja od 16. do 25. septembra 16 produkcija umetnika iz petnaestak evropskih zemalja, uključujući iz regiona bivše Jugoslavije, u čijem je znaku i počeo - premijerom još jedne provokativne predstave hrvatskog reditelja Olivera Frljića “Leksikon YU mitologije”. U znaku 20-godišnjice slovenačke državne samostalnosti, kao i 20 godina kulturnog društva B-51, koje je organizator Ex Ponta, ljubljanski festival je u 18. izdanju posvećen pitanju “Kraj ili početak?”
Međunarodni festival Ex Ponto u Ljubljani predstavlja od 16. do 25. septembra 16 produkcija umetnika iz petnaestak evropskih zemalja, uključujući iz regiona bivše Jugoslavije, u čijem je znaku i počeo - premijerom još jedne provokativne predstave hrvatskog reditelja Olivera Frljića “Leksikon YU mitologije”.
U znaku 20-godišnjice slovenačke državne samostalnosti, kao i 20 godina kulturnog društva B-51, koje je organizator Ex Ponta, ljubljanski festival je u 18. izdanju posvećen pitanju “Kraj ili početak?”
Početak 18. Ex Ponta protekao je u znaku Frljićevog “Leksikona YU mitologije” - velike regionalne koprodukcije sa prostora bivše Jugoslavije.
Frljićeva predstava zasnovana je na knjizi “Leksikon YU mitologije”, koju su 2004. objavili beogradska kuća “Rende” i zagrebački “Postskriptum”, a bila je zasnovana na projektu koji su krajem 80-ih inicirali Dubravka Ugrešić, Dejan Kršić i Ivan Molek. Projekat je najpre zaživeo posredstvom sajta za unošenje pojmova jugoslovenske popularne kulture.
Predstava je u obliku neobičnog kviza, u kojem se takmičari ne bore za novčane ili druge materijalne nagrade, već za istinu i pravo na autentičnu memoriju. Reč je o prizivanju sećanja na Jugoslaviju u kojoj se živelo, a ne na Jugoslaviju kakva je zapamćena danas i koja je rezultat pronacionalnih političkih reinterpretacija istorije. Oživljavanje memorije u formi kviza pokazuje do koje je mere publika uspela da izbegne manipulaciju političkog pragmatizma i šta je ostalo od kolektivne memorije formirane u bivšoj zajedničkoj državi. Kviz je prevashodno namenjen mlađim generacijama, čije je sećanje na bivšu Jugoslaviju indirektno i/ili je zamagljeno pod uticajem medija, obrazovnih institucija i porodica.
Koproducenti Frljićevog “Leksikona YU mitologije” su, osim festivala Ex Ponto, i Istarsko narodno kazalište Gradsko kazalište Pula, teatri Kombetar i Kosoves iz Prištine (Kosovo), Crnogorsko narodno pozorište iz Podgorice, Mali dramski teatar iz Bitolja i Asocijacija Kulturanova iz Novog Sada.
Autorski tim, osim Frljića, čine i Jasna Žmak, koja potpisuje dramaturgiju, koreografkinja Rosana Hribar, scenograf Blaž Bačar, kostimografkinja Sandra Dekanić, te makedonska grupa Foltin, koja potpisuje muziku.
U predstavi igraju Miha Nemec, Maja Nemec / Katarina Stegnar, Joana Popovska, Bajrush Mjaku, Gresa Pallaska, Mišo Obradović, Helena Minić i Ljuma Penov.
Frljićeva predstava deo je programa mreže NETA (Nova evropska teatarska akcija), koja će predstaviti ljubljanskoj publici još nekoliko predstava s područja jugoistočne Evrope.
Program mreže NETA obuhvata i pozorišno-plesnu predstavu “33 obrta” Sanje Nešković Peršin, koja je koprodukcija Ex Ponta sa Muzeumom i mariborskom Kiblom, zatim Gogoljevu dramu “Revizor” u produkciji podgoričkog CNP-a i režiji Veljka Mićunovića, te bugarsku “Zimsku bajku” Šekspira, u režiji Margarite Mladenove i “Kavkaski krug kredom” Narodnog teatra “Vojdan Černodrinski” iz Prilepa, u režiji Martina Kočovskog na osnovu teksta Bertolta Brehta. Publika Ex Ponta videće i predstavu “Rock’n’Roll” prištinskih teatara Kombetar i Kosoves, koju je prema tekstu Toma Stopparda režirao Dino Mustafić iz Sarajeva.
Program NETA obuhvata i Generalnu skupštinu te mreže 18. septembra, kao i panel o kulturi i umetnosti na Balkanu kao mostu između Zapada i Istoka, te o ulozi Slovenije u tom procesu povezivanja.
Međunarodna pozorišna mreža NETA nastala je na inicijativu bivšeg makedonskog ministra kulture Blagoja Stefanovskog i predstavnika nekih od najvećih festivala i pozorišta iz 15 zemalja. Od kraja 2007. godine sedište mreže je na festivalu Ex Pontu, čiji je direktor Damir Domitrović i generalni sekretar te mreže.
Publika Ex Ponta videće i groteskni mjuzikl “Pesma o majci i domovini” poljskog režisera Jana Klate, “Platonova” u produkciji Madalype teatra iz Budimpešte, u režiji Zoltana Balazsa prema tekstu Čehova, te koprodukciju zagrebačkog Eurokaza “Saloma” režisera Branka Brezovca, radikalnu interpretaciju istoimene drame Miroslava Krleže. Iz Hrvatske dolazi i produkcija Zagrebačkog kazališta mladih “Generacija 91-95” režisera Boruta Šeparovića, zasnovana na motivima romana “Jebo sad hiljadu dinara” Borisa Dežulovića, koja će biti izvedena u završnici Ex Ponta.
Publika 18. Ex Ponta videće i “Čekaonicu” praškog teatra Farm in the Cave, u režiji Viliama Dočolomanskog, koja će biti igrana i na predstojećem 36. MOT-u u Skoplju, a premijeru u Sloveniji imaće i “Trg Ruzvelt” Nacionalnog teatra iz Timisoara u Rumuniji.
Među premijerama Ex Ponta je i predstava “Koliko daleko možemo da govorimo”, festivalska koprodukcija sa Cankarjevim domom i festivalima Tanzquartier Wien i Wiener Festwochen iz Beča, u režiji Vlade Repnika i Martine Ruhsam.
Premijerno će biti izvedena i predstava “Off-beat” Milana Tomašika, u koprodukciji Ex Ponta, Plesnog teatra Ljubljana, Muzeuma Ljubljana i madridske produkcije Phileas, kao i koprodukciju Ex Ponta i Teatra Glej “Mesara” - autorski projekat muzičko-plesne predstave u obliku “rok-rep opere” Sabine Sćwenner o različitim savremenim društvenim euforijama o pravilnom načinu života.
Među premijerama u završnici 18. Ex Ponta je i predstava “Not.All.Ways”, festivalska plesna koprodukcija sa Federacijom, čiji autori Ryuzo Fukuhara i Samo Potokar govore o neprijatnostima koje prečesto otežavaju život ljudi.
Ex Ponto, kao međunarodni festival izvođačkih umetnosti, od 1993. godine predstavlja umetnike sa prostora bivše Jugoslavije, a vremenom i iz drugih krajeva Evrope i sveta. Nastao je na inicijativu Damirja Domitrovića Kosa, a razvio se u najveći projekat Kulturnog društva B-51.
Festival Ex Ponto proša je kroz nekoliko faza razvoja, a od 2006. konceptualno se jasnije odredio prema različitim savremenim izvođačkih formama i autorima, a potom je uveo i tematske okvire, pa je 2009. godine, temom “Društvo” zaokružena trilogija koju su činili i “Politika” i “Vera”.
Ex Ponto je 2010. godine započeo teme koje se odnose na pojedinca i njegova lična pitanja i dileme, pa je tako prošle godine festivalska tema bio “Tabu”, a ove godine je “Kraj ili početak?” Sledeće, 2012. godine, tema će biti “Nove ili stare vrednosti”, a 2013. godine “Gde je granica? Jubilarnim, 20. izdanjem festivala Ex Ponto biće zaokružen taj tematski ciklus, što će otvoriti mogućnost nove razvojne faze projekta.
Sajt festivala Ex Ponto je http://exponto.net, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
