Nove geografije kulture
Publikacija “Exit Europe - nove geografije kulture” daje pregled nezavisnih scena kulture Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Makedonije, Slovenije i Srbije, kao i širi prikaz dosadašnje saradnje u regionu među nezavisnim organizacijama, uz preporuke za uvođenje konkretnih mera kulturne politike usmerenih prema različitim institucijama - od lokalnih kulturnih administracija do Europske unije. Objavljena u izdanju Saveza udruga Klubtura (Mreža Clubture), publikacija se može čitati onlajn ili preuzeti u pdf verziji s linka http://exiteurope.net/hr
Knjiga smešta prostor delovanja nezavisne kulturne scene u širi kulturni i društveni kontekst, a rezultat je dvogodišnjeg rada tokom kojeg je Klubtura sa brojnim partnerima radila na povezivanju nezavisnih kulturnih organizacija iz regiona sa onima koje deluju unutar prostora EU.
Urednice publikacije Katarina Pavić iz Zagreba i Milica Pekić iz Beograda su i autorke uvodnika, a o nezavisnim kulturnim scenama u pet zemalja sa prostora bivše Jugoslavije pisali su Iskra Geshoska (Makedonija), Davor Mišković (Hrvatska), Katja Praznik (Slovenija), Darka Radosavljević Vasiljević (Srbija) i Marko Tomaš (Bosna i Hercegovina).
Knjiga sadrži i razgovor sa Eminom Višnić (Hrvatska), koja je godinama vodila mrežu Clubture i njen regionalni program, a sada je direktorka ustanove u kulturi POGON - Zagrebački centar za nezavisnu kulturu i mlade, koju su osnovali savez udruga Operacija grad i Grad Zagreb.
Smatrajući da je opstanak kulture globalno pitanje koje je važno rešavati lokalnim angažmanom, Emina Višnjić u razgovoru za publikaciju daje pregled razvoja regionalne platforme od njenih početaka do danas, s posebnim osvrtom na postojeće okolnosti i procese na području kulture i širem društvenom području, koji su podjednako obeleženi tendencijama posvemašnje neoliberalizacije, kao i zahtevima nezavisne scene za nužnim reformskim zahvatima unutar celokupnog kulturno-političkog sistema.
Marko Tomaš skicira portret nezavisne kulture u Bosni i Hercegovini uz ocenu da se, u datim okolnostima, bavljenje kulturom ponekad čini i potpuno besmislenim, a izvesno svetlo na kraju tunela vidi u regionalnoj saradnji.
“Naprosto, koliko god to fatalistički i patetično zvučalo, teško je ignorisati mračnu bosanskohercegovačku svakodnevicu. U tom smislu perspektive nezavisne kulture prilično su maglovite i jedino što ih može razbistriti jeste regionalna saradnja. Ta saradnja, pre svega, može smanjiti klaustrofobiju i osećaj odsečenosti od ostatka sveta, te dati novi smisao naporima BH kulturnih aktivista, jer se posleratni entuzijazam iscrpio u naporima da se stvore kakve takve platforme na kojima se može izgraditi buduća scena”, naveo je Tomaš.
Davor Mišković u tekstu “Preživljavanje u kulturnoj politici” o hrvatskoj sceni ukazuje da ključna promena do koje je došlo na prelasku u novi milenijum nije bio veći broj događaja, pojava novih prostora, organizacija i programa, nego je ključna bila promena govora o događajima, promena diskursa, promena iz alternative u nezavisnu kulturu. Ta promena ne znači promenu brenda, etikete, nego promenu odnosa prema vlastitoj proizvodnji, vrednostima, publici. Do te promene nije došlo slučajno, već je bitna posledica preživljavanja u kulturno-političkom diskursu.
Iskra Gešoska u tekstu “Tkanje nevidljive mreže” postavlja pitanje pozicije i političkog konteksta nezavisne kulturne scene u Makedoniji u deluje, kao i njenih kapaciteta, mogućnosti preispitivanja i preuzimanja odgovornosti za sopstvene razvojne strategije i retrogradne potrese, postojanja ozbiljnog partnera sa kojim može da uđe u dijalog...
Katja Praznik daje prikaz svojevrsnog raskršća na kojem se nalazi slovenačka nezavisna kulturna scena, jedina za sada u regionu koja obitava u okviru EU. Prema njenom mišljenju, konsenzus i koordinisano delovanje neophodni su za postizanje priznanja legitimnosti nezavisne umetničke i kulturne produkcije kako u sistemskom, finansijskom i pravnoformalnom smislu, tako i na nivou kulturne politike. Nezavisna scena je, stoga, pred izazovom definisanja zajedničke vizije i misije, kao i načina za njihovu realizaciju.
I Darka Radosavljević Vasiljević ukazala je u tekstu o nezavisnoj kulturnoj sceni u Srbiji na potrebu jedinstva.
“Nesumnjivo je da snaga nezavisnih kulturnih inicijativa u Srbiji počiva na jednom broju kreativnih i iskusnih nevladinih organizacija, nezavisnih umetničkih organizacija, neformalnih grupa i pojedinaca razvijenih kapaciteta, među kojima mnogi realizuju veliki broj međunarodnih, regionalnih i lokalnih programa i ili kao pojedinci i grupe učestvuju u njima. Na drugoj strani, njihova slabost se ogleda u nejedinstvu, izvesnoj formi izolacije. Izolacija se najpre ogleda u tome što su nezavisne inicijative u ovim prostorima gotovo u potpunosti atomizovane, odnosno što većina organizacija deluje nezavisno jedna od drugih”, navela je Darka Radosavljević Vasiljević, ukazujući i na početak novog procesa okupljanja nezavisnih organizacija radi promene uslova rada i pozicije tog sektora.
Na izradi publikacije “Exit Europe - nove geografije kulture” radilo je ukupno 18 ljudi iz različitih zemalja, a doprinos njenom nastanku, kao i čitavom procesu, dale su brojne organizacije, kao i pojedinci koji aktivno podržavaju razvoj saradnje nezavisnih kulturnih organizacija u regiji.
Publikacija je nazvana prema međunarodnoj konferenciji koju je Klubtura organizovala u novembru 2009. u Zagrebu, a bila je posvećena evropskim kulturnim politikama s posebnim naglaskom na nove kulturne prakse u zemljama bivše Jugoslavije i kritičko sagledavanje procesa proširenja EU iz perspektive nastajućih političkih i socijalnih geografija. Fokus je bio na regionu bivše Jugoslavije budući da se među zemljama na tom prostoru poslednjih desetak godina intenzivno razvija kulturna saradnja, ali se uočavaju i negativni efekti podela u vezi sa različitim statusom država u procesu evropskih integracija.
Štampanje publikacije omogućeno je finansijskom podrškom Nacionalne zaklade za razvoj civilnoga društva Hrvatske.
(SEEcult.org)
