Nov pogled na Pasternaka
Monografija Borisa Gasparova o Borisu Pasternaku (1890-1960), objavljena nedavno u Moskvi, razmatra stvaralaštvo tog velikog ruskog pisca u sistemu kratkotrajnih, ali intenzivnih preokupacija muzikom i filosofijom.
Prema Gasparovu, autoru knjige “Boris Pasternak: Sa one strane poetike”, upravo su muzika i filosofija odredile sistem koordinata Pasternakovog unutrašnjeg sveta, na osnovu kojih su nikli njegovi stihovi.
Pesnikova naklonost ka “svakodnevnom životu”, to jest ka datoj, nefiltriranoj svesti i neposrednoj stvarnosti, autor monografije smatra za jednu od nezamenljivih i važnih odlika vrednosti Pasternakove poezije.
Autor monografije pokazuje da je stvaranje oblika “prvobitne” stvarnosti za Pasternaka postao najvažnijiji etički i filosofski cilj, koji se može ispuniti samo posredstvom poezije i to jedino na osnovu transcendentalnog, dubokog “ritma”, čije je ovaploćenje muzika.
Razmatranje Pasternakovog stvaralaštva sa tačke gledišta njegovog duhovnog sveta omogućava da se spozna duboko filosofsko značenje u tome što na prvi pogled izgleda banalno, ali što, s druge strane, ispunjava i obuhvata prostotu utisaka u kubističkoj složenosti slika i likova pesnikove rane proze i lirike.
Monografija je objavljena u izdanju ruskog časopisa “Novi književni pregled”, u okviru edicije “Naučna biblioteka”.
Boris Leondovič Pasternak najpoznatiji je po romanu “Doktor Živago”, koji je prvi put objavljen u Milanu, u prevodu na italijanski jezik 1957. godine. Do kraja sledeće godina ta knjiga bila je prevedena već na 18 jezika.
U SSSR-u je roman objavljen tek 1988. godine.
Prema romanu “Doktor Živago” snimljen je 1956. čuveni film u režiji Dejvida Lina, sa Omarom Šarifom i Džuli Kristi u glavnim ulogama.
Rođen 10. februara 1890. u Moskvi, Pasternak je od ranog detinjstva bio okružen umetnošću - otac mu je bio slikar, a majka pijanistkinja. Najpre je učio slikarstvo, a od 1903. do 1908. potpuno se posvetio karijeri kompozitora, studirajući na Konzervatorijumu. Međutim, 1909. godine ostavio je muziku i upisao se na filozofski odsek Istorijsko-filološkog fakulteta Moskovskog univerziteta, a u proleće 1912. godine, radi usavršavanja iz filosofije, proveo je jedan semestar na univerzitetu u Malburgu. I mada je filosofiju uspešno studirao, odlučio je da se posveti književnosti.
Pasternaku je 1958. dodeljena Nobelova nagrada za književnost za “zasluge u savremenoj lirskoj poeziji i za književno stvaralaštvo na tradicionalnom poprištu velike ruske proze”, na šta su vlasti i establišment u Sovjetskom Savezu grubo reagovale kao na provokaciju, pa su usledili neviđeni pritisci da se Pasternak odrekne tog najvećeg svetskog priznanja za literaturu, kojima se konačno i povinovao.
Pre nego što se odrekao Nobelove nagrade, isključili su ga iz Saveza pisaca, pretilo mu je izgnanstvo iz zemlje, a u štampi je optuživan za izdaju otadžbine.
Pasternak je umro od raka pluća 30. maja 1960. u Peredilkinu, a tek 1989. diploma i medalja Nobelove nagrade uručene su u Stokholmu njegovom sinu Evgeniju.
B. Rakočević / SEEcult.org
