Breda Beban u Ljubljani
Galerija Photon u Ljubljani predstavlja samostalnu izložbu Brede Beban (1952-2012), jedne od najistaknutijih savremenih umetnica sa prostora bivše Jugoslavije, a postavka obuhvata izbor radova iz poslednjih 15 godina, tokom kojih je delovala pre svega na međunarodnoj sceni, živeći u Londonu i Šefildu.
Izložba “Musical for the Senses”, koja će biti otvorena od 22. marta do 30. aprila, obuhvata radove iz najkreativnijeg perioda karijere Brede Beban - od 1997. do 2012. godine, kada je preminula u Londonu posle duge i teške bolesti.
Rad Brede Beban bio je posvećen različitim aspektima svakovnevnog života: problemima migranata, društveno-političkim okolnostima, ljudskim odnosima i ljubavi.
Breda Beban bavila se pitanjima subjektivnosti i emocija koje se pojavljuju na marginama većih priča o geografiji, politici i ljubavi. Njeni filmovi i fotografije prepoznatljivi su tako kao jedinstveni izrazi intime, ranjivosti i autentičnosti.
Izložba “Musical for the Senses” predstavlja deo bogatog opusa Brede Beban - izbor radova koji su fokusirani na teme i fenomene pojedinačnog života koji se obično odvijaju u okrilju privatnosti i intime, ali su istovremeno neizbežno povezani sa trenutnom političkom, socijalnom i kulturnom stvarnošću neposrednog okruženja.
Odabrani filmovi, koji pripovedaju nelinearne priče o međusobnim odnosima, manjim intimnostima i velikim, mada možda trenutnim, ljubavima, tesno su povezani sa muzikom koja je bila stalni deo života umetnice.
Breda Beban često je govorila: “Kada god želim da pomerim ljude, a da ih pritom ne uznemirim, koristim muziku”.
Među filmovima na izložbi je i “The Most Beautiful Woman in Gucha” (2006), snimljen na Dragačevskom saboru trubača u Guči koji je redovno posećivala. Taj film prikazivan i u Tejt Britan galeriji u Londonu, te u pratećem programu Bijenala u Veneciji, a bio je i ključni deo poslednje izložbe Brede Beban za njenog života - “The Complicity of Gestures” (Složenost gestova), održane u junu 2011. u Kalfayan galeriji Atini.
Izložba obuhvata i fotografije iz serije “Arte Vivo”, u čijem su središtu zaljubljeni parovi koji se ljube, demonstrirajući intimni akt i ultimativni izraz nežnosti i bliskosti u različitim javnim prostorima. Breda Beban tim radovima ističe moć ljubavi i hemije među dvoje ljudi.
“To su radovi koji iz intimne perspektive govore o široj društveno-političkoj situaciji i njenim neposrednim manifestacijama u životima običnih ljudi, najčešće prijateljima i poznanicima umetnice. Breda Beban je oduvek opisivala svet koji je znala i kojoj joj je bio poznat. Njena kreativna moć manifestovala se pre svega u prepoznavanju neverbalnih poruka, ličnih karaktera pojedinaca i njihovim pretvaranjem u specifične vizuelne forme. Ljudska lica i tela predstavljaju izuzetnu geografiju značenja sa bezbrojnim varijacijama koja prikrivaju tajnu i nedosegnutu psihologiju svakog ljudskog bića”, naveo je kustos Photon galerije Miha Colner, koji je i likovni kritičar Radija Student.
Serija fotografija “Arte Vivo” inspirisana je Bredinom maštom iz detinjstva, kao i radom argentinskog konceptualnog umetnika Alberta Greka (Greco) iz 1962. godine, odnosno njegovim performativnim ciklusom koji je najavljen manifestom “Vivo Dito”.
Čučeći oko odabranih pojedinaca, kredom je izvlačio krug, markirajući totalitet njihovog subjektiviteta kao neponovljivo živo umetničko delo. Umetnika je odredio kao ključnog aktera procesuiranja stvarnosti u kulturni sistem, umetničku praksu kao socijalni angažman, a javni prostor kao područje njenog delovanja. U isto vreme, Breda Beban je kao desetogodišnja devojčica u Skoplju, godinu dana uoči katastrofalnog zemljotresa, posmatrala zaljubljene parove kako se ljube na obalama Vardara. Nekoliko decenija kasnije, inspirisane Grekovim radom, nastale su fotografije na kojima Breda Beban, čučeći u kadru, izvlači jednom rukom krug kredom, a drugom drži natpis sa nazivom rada i imenima njegovih protagonista - parova koji se ljube u Trstu, Tbilisiju, Buenos Airesu, Londonu, Atini...
Umetnica, kustoskinja i kreativna producentkinja na polju između filma i vizuelnih umetnosti, Breda Beban je rođena 1952. godine u bivšoj Jugoslaviji, odnosno u Novom Sadu u Srbiji.
Odrasla je u Makedoniji i Hrvatskoj, a u Veliku Britaniju emigrirala je početkom 90-ih iz Zagreba sa umetničkim i životnim partnerom Hrvojem Horvatićem, koji je preminuo u Londonu 1997. Jedan od njenih najpotresnijih radova upravo je i posvećen iskustvu emigracije, dokumentujući njihov odlazak iz ratom i nacionalizmima zahvaćene zemlje, kao i šestogodišnji život u egzilu - do njegove iznenadne smrti u bolnici u istočnom Londonu. Potresno nazvan “I Lay on the Bed Waiting for His Heart to Stop Beating” (Ležim na krevetu čekajući da njegovo srce prestane da kuca), taj rad predstavlja, kako je svojevremeno istaknuto u “Gardijanu”, snažan marker vremena - “potresnu studiju prošlosti, sadašnjosti i budućnosti”.
Među njenim poznatim video radovima i filmovima su i “Jason’s Dream”, “Let’s Call it Love”, “Walk of Three Chairs”, “How to Change your Life in a Day”, “I Can’t Make You Love Me”, “My Funeral Song”...
Nagrađivani radovi Brebe Beban izlagani su širom sveta, uključujući i Bijenale u Veneciji, Muzej moderne umetnosti u Njujorku, Nacionalni muzej kraljice Sofije u Madridu, Tejt galeriji u Londonu…
Izložba Brede Beban u Photon galeriji, specijalizovanoj za savremenu umetničku fotografiju, organizovana je u saradnji sa galerijom Kalfayan iz Atine i Soluna i Trieste Contemporanea iz Trsta, u saradnji sa Boškom Bebanom, Giulianom Carbi, Dubravkom Cherubini i Brankom Franceschijem.
Omaž Bredi Beban organizovan je i u septembru 2012. godine u Trieste Contemporanea i na festivalu I Mille occhi u Trstu, a nedavno je i u Zagrebu, u bioskopu Tuškanac, priređeno veče posvećeno njenom filmskom radu.
Posle Ljubljane, izložba Brede Beban planirana je i u Muzeju savremene umetnosti u Zagrebu.
(SEEcult.org)
