Filmske subverzije

Subversive Film Festival predstaviće u šestom izdanju, od 4. do 12. maja, izbor igranih i dokumentarnih filmova koji se tematski oslanjaju na ovogodišnji festivalski fokus - utopiju demokratije.

Program počinje filmom Sophie Finnes “Pervertitov vodič kroz ideologiju”, konceptualnim dokumentarcem u kojem Slavoj Žižek ukazuje na ideologiju čiji “skriveni univerzalni okvir mora biti raskrinkan kako bi priliku dobile oslobađajuće političke promene”. Filmski program šestog Subversive festivala završava se svečanom dodelom nagrade Wild Dreamer i okruglim stolom “Neispričana povijest Sjedinjenih Država” kojim se ujedno otvara program međunarodne konferencije.

Okrugli sto inspirisan je istoimenim dokumentarnim serijalom čiji je autor američki reditelj i trostruki oskarovac Oliver Stone, koji će biti među gostima šestog Subversive festivala.

Festivalsku temu “Utopija demokratije” iznedrio je niz protestnih talasa u poslednjih nekoliko godina, kojima je cilj da prisile vladajuće strukture da rade za opšti interes. Oslanjajući se na glavnu temu, takmičarski filmski program ponudiće izbor igranih i dokumentarnih ostvarenja koja na suptilan ili direktan način propituju današnji društveni poredak.

Jedan od filmova u igranoj selekciji je debi Rusudan Čkonie “Samo se smiješite” u kojem se učesnice takmičenja lepote “Gruzijska majka 2010” nadaju glavnoj nagradi koja uključuje uređeni apartman i 25.000 dolara. Izuzev jedne, udate za organizatora takmičenja, polovina učesnica uglavnom su samohrane majke koje jedva spajaju kraj s krajem. Film oslikava realnost gruzijskog postkomunizma i medijski senzacionalizam, a ujedno je i kritika patrijarhalnog gruzijskog kulta “herojske majke”.

Kako je politička i ekonomska dezorijentisanost uticala na ljudske živote govori i ruski film “Za Marxa” Svetlane Baskove. Na poseban način u filmu je oslikan klasni rat između nezadovoljnih radnika ruske čeličane organizovanih u vlastiti nezavisni sindikat i turbokapitalista portretisanih u maniru mafijaša i naftnih tajkuna iz američkih TV-serija. Likove uprizoruju profesionalni glumci koji se namerno ponašaju poput naturščika, forsirajući artificijelne dijaloge u maniru sovjetskog propagandnog filma, dok u vizuelizaciji ultimativnog masakra autorka poseže za holivudskim prikazivačkim praksama.

“Yema” je pak film o ratnom Alžiru koji ne igra na kompleksne karakterizacije, već pokazuje male stvari krajnje čisto i transparentno. Majka, nakon što je rukama iskopala raku i u tišini pokopala sina, povlači se u samoću izolovanog alžirskog sela, čiji je univerzum posve nezainteresovan za ono što se događa u ostatku sveta.

Italijanski rediteljski dvojac Massima D’Anolfija i Martine Parenti u dokumentarcu “Mračna tvar” prikazuje kako se jedan raj na zemlji pretvorio u rat na zemlji. Mesto Salto di Kvria na Sardiniji 1956. godine transformisano je u poligon na kojem su svetske vlade testirale nova oružja. Ovaj krajnje lirski film prikazuje kako netaknuti krajolik, konkretnije njegov eko-sistem, postaje kontaminiran belim fosforom, napalmom i radioaktivnim supstancama. Imaginarni rat koji se nikada neće okončati može biti smešten u svaki prostor na kojem se vodi večna bitka čovjeka i prirode, na bilo koje drugo mesto na kojem su lepota prirode i nevidljivi horor ratne igre stvorili bizarni suživot.

Pobune širom sveta poslednjih su godina sve češća tema filmskih ostvarenja, no Sylvain George nije posmatrač pokreta 15M - on je aktivan politički učesnik. Njegov dokumentarac “Put Madrida” satkan je od fragmenata koji se sudaraju i prepliću, on u isti mah funkcioniše kao aktivistička reportaža, politički stav, ali i kao eksperimentalni film koji beleži haos, sreću, frustracije, radikalizacije, golotinju i očaj svih onih koji su se tih burnih dana zatekli na mitskom madridskom trgu.

“Treba biti za nešto, a ne samo protiv nečega“, cinično je Bil Klinton poručio svojevremeno Dejvidu Letermanu, referišući se na pokret Occupy. Tim prizorom i njemu sličnima Ken Loach završava svoj elokventni dokumentarac “Duh četrdeset i pete” kako bi dokazao da otpor ipak nije nemoguć. Koristeći arhivske materijale pokazuje kako je britanski laburistički premijer Klement Atli zamišljao istinsku socijalnu državu koju je donekle i ostvario nacionalizovanjem rudnika, čeličana, dokova i Banke Engleske.

Publika će videti i dokumentarac Arsena Oremovića “U braku sa Švicarcem” kojim će se vratiti u hrvatsku zbilju, u kojoj je nefunkcionalnost bankarskog sektora te zloupotreba nedorečenosti institucionalnog okvira dovela velik broj ljudi do siromaštva zbog nemogućnosti otplate kredita u švajcarskim francima. Autor se tom temom bavi iz perspektive neposredno oštećenih žrtava na koje su banke prebacile svoje tržišne rizike, ali komentariše i pravne te političke aspekte konteksta u kojem je omogućeno takvo poslovanje banaka.

Premijeru filma, 5. maja u bioskopu “Europa”, pratiće i rasprava o temi duga kao egzistencijalnog pitanja velikog dela stanovništva.

Prateći program Subversive Film Festivala održava se u bioskopu “Grič” i donosi retrospektivu Krisa Markera (Marker - Mjesto oproštaja) i program nazvan “Queer izvan svoja četiri zida”.

Markerova retrospektiva obuhvata neke od njegovih najupečatljivijih radova. “2084” desetominutni je filmski esej o značenju sindikalizma danas, dok je “Rekli ste da to nije moguće” rediteljev prikaz štrajka i radničke okupacije fabrike satova. U filmu “Ambasada” Marker, nakon vojnog puča u Čileu i mučkog ubistva svog omiljenog političara Salvadora Aljendea, beleži izneverena očekivanja građana.

Osim tih filmova, u sklopu retrospektive naći će se i “Jedan dan u životu” Andreja Arsenijeviča, “Daleko od Vijetnama”, “Do skora, nadam se”, “Šesta strana Pentagona” i “I kipovi umiru”. 

Najavljen je i okrugli stol na kojem će biti reči o stvaralaštvu Markera i njegovom tragu u kinematografiji.

Drugi deo pratećeg programa “Queer izvan svoja četiri zida” obuhvata selekciju filmova koji se temelje na preispitivanju umetničkog, teorijskog i aktivističkog queer-prostora, nadilazeći pri tom klasična čitanja kroz uobičajene i često već iscrpljene interpetacijske obrasce. Najavljene su i dve zanimljive rasprave: tribinu o klerikalnom queeru i “Camp i trash u pop-kulturi od 90-ih naovamo”.

Paralelno s filmskim programom, odnosno 10. i 11. maja unutar Subversive Foruma i Balkanskog foruma, biće održana 3. Joint Social Conference - samo tri nedelje pre atinskog Alter-samita. To će, prema navodima organizatora, biti važna prilika za okupljanje velikog broja organizacija, društvenih aktera i sindikalista iz istočne Europe i Balkana koji će raspravljati o društvenim pokretima u raznim zemljama, suočiti se s novim izazovima sve dublje krize i poboljšati analizu globalne situacije sa druge Joint Social konferencije.

Osim filmskog programa, Subversive festival obuhvata i Balkan Forum i Subversive Forum - platforme za alternativne društvene mobilizacije, te Sajam knjiga (u okviru kojeg će se odvijati Subverzivna književnost - angažovani književni program i SubLit Café - čitanja i razgovori s književnicima),

Među učesnicima međunarodne konferencije “Utopija demokratije” najavljeni su, osim Slavoja Žižeka, i Silvija Federici, Chantal Mouffe, Bernard Stiegler, Maurizio Lažarato, Yanis Varoufakis, Franco Bernardi Bifo, Tariq Ali, Erik O. Wright, Costas Douzinas...

Festivalski sajt je www.subversivefestival.com

(SEEcult.org)