Pozorište kao nasušna potreba

Dramska umetnica Mira Banjac svečano je primila 22. marta u Narodnom pozorištu u Beogradu nagradu “Žanka Stokić”, ističući da je to priznanje afirmaciji života i da je život pozorište koje traje, nezaustavljiva reka i nasušna potreba jednog naroda.

Dramska umetnica Mira Banjac svečano je primila 22. marta u Narodnom pozorištu u Beogradu nagradu “Žanka Stokić”, ističući da je to priznanje afirmaciji života i da je život pozorište koje traje, nezaustavljiva reka i nasušna potreba jednog naroda.

Nagrada "Žanka Stokić", koju 12. put dodeljuju Narodno pozorište u Beogradu, "Večernje novosti" i Grad Požarevac, uručena je Miri Banjac na Velikoj sceni Narodnog pozorišta u prisustvu brojnih kolega i javnih ličnosti, uz snažan i dug aplauz kao izraz poštovanja.

Mira Banjac rekla je da nije upoznala Žanku Stokić, niti je bila u prilici da je gleda, ali je često razmišljala o tome šta imaju zajedničko i ustanovila da ih povezuje to što su obe narodne glumice.

“Moji prvi koraci, moje prve rečenice potiču iz ove kuće, iz Narodnog pozorišta, koje je, dok sam bila u Srpskom narodnom pozorištu (SNP) u Novom Sadu, bilo moja velika tuga. Nikada nisam igrala na ovoj sceni”, rekla je Mira Banjac, zahvaljujući svima koji su je pratili u profesionalnom i privatnom životu.

Plaketu nagrade “Žanka Stokić”, rad scenografa Geroslava Zarića, uručio joj je v.d. upravnika Narodnog pozorišta Dejan Savić, a statuetu, rad akademskog vajara Milivoja Bogosavljevića, gradonačelnik Požarevca Miomir Ilić, dok je novčani iznos, u ime Kompanije "Novosti", uručio generalni direktor i glavni urednik Ratko Dmitrović.

Povodom nagrade Miri Banjac, prikazan je dokumentarni film Balše Đoga sa insertima iz odabranih filmova, televizijskih serija i predstava u kojima je igrala (Kamiondžije, Žuta, Čuvari plaže u zimskom periodu, Sećaš li se Doli Bel, Radovan Treći, Varljivo leto, Balkanski špijun, Lepota poroka, Majstori, majstori, Korešpodencija...).

O životnom i umetničkom putu Mire Banjac govorile su njene kolege Nebojša Dugalić, Renata Ulmanski, Ljiljana Stjepanović, Gordana Đurđević Dimić, Tanja Bošković, Gorica Popović i upravnik SNP-a Aleksandar Milosavljević koji je, između ostalog, kazao da decenijama traje rasprava da li Mira Banjac pripada SNP-u ili Ateljeu 212 i naglasio da je to najmanje važno, jer je dokazala da joj ne treba zaštita institucije i jer se potvrdila kao glumica u svim žanrovima.

Dugalić je istakao istinitost glume Mire Banjac, koja mu je bila uzor u glumačkoj karijeri.

“Ta očaravajuća istinitost njenih tumačenja bilo je nešto što obavezuje, mami i proziva i što je mene, tada, primoralo da krenem istim putem”, rekao je Dugalić, prenelo je Narodno pozorište.

Gordana Đurđević Dimić, jedna od ranijih dobitnica nagrade “Žanka Stokić”, poželela je Miri Banjac dobrodošlicu u “društvo odabranih” i poželela joj mnogo dobrog zdravlja i još mnogo lepih godina za rad i stvaralaštvo.

Nagrada “Žanka Stokić” dodeljuje se od 2003. godine glumici čija je “ličnost obeležila pozorišni i filmski život Srbije svojom stvaralačkom zrelošću i bogatstvom glumačkog izraza”.

Mira Banjac se, kako je istakao žiri u obrazloženju, izdvojila kao "najvredniji pozorišni čovek" i glumica koja je "od malih rola pravila velike uloge koje se pamte".

“I zaista, analitičan uvid u biografiju Mire Banjac pokazuje da ona u srpskom teatru, na filmu i na televiziji, najčešće igra žene iz naroda, male ljude koji, pak, sa velikim razlogom postoje na životnoj sceni. Upravo taj ‘veliki razlog’ je svojevrsno polje inspiracije Miri Banjac, koja zahvaljujući osobenom daru uspeva da i najbanalniju realnost oplemeni krajnje čulno, da publici na katarzičan način prenese refleks duše, tvoreći tako od naizgled niskomimetskih karaktera velike scenske heroine”, istakao je žiri u obrazloženju koje je pročitala Ljiljana Stjepanović, prošlogodišnja dobitnica nagrade “Žanka Stokić” i članica žirija.

Uz brojne uloge u Novom Sadu i Ateljeu 212, Mira Banjac posebno se prepoznaje po ulogama u “Korešpodenciji” Borislava Pekića, “Radovanu Trećem” Dušana Kovačevića i “Kamenu za pod glavu” Milice Novković.

“Kroz ove tri uloge može se u potpunosti sagledati veličina umetničkog prostora u kojem Mira Banjac stvara, prostora koji ispunjavaju samo odabrani – od Boga, od prirode, od publike... – prostora koji je ona uspela da ispuni do kraja. Mira Banjac je, takođe, značajno ime jugoslovenske kinematografije i televizije. Iako je kasno stala pred kamere, ona je ostvarila brojne uloge, a posebno je bila zapažena u filmovima najboljih reditelja takozvane češke škole”, istakao je u obrazloženju žiri, podsećajući i da je filmski debi Mire Banjac bio u “Pustim snovima” Soje Jovanović, čiji je simboličan naziv svojevrsna “polazna tačka nekog zamišljenog kruga koji je Mira čitavog svog života zatvarala i koji i danas zatvara, kruga koji Tolstoj u svojoj literaturi simbolički označava kao beskonačni horizont ljudskog duha, kruga u kojem snoviđenje postaje scenska realnost samo ukoliko ga prate veliki dar i velika posvećenost, kruga u čijem je centru životni eliksir istine, one prave, umetnički relevantne”.

U konkurenciji za nagradu “Žanka Stokić” bilo je ove godine osam glumica, a nagrada je dodeljena Miri Banjac jednoglasnom odlukom žirija koji su činili glumica Mira Stupica (počasna predsednica), v.d. upravnika Narodnog pozorišta Dejan Savić, generalni direktor i glavni urednik "Novosti" Ratko Dmitrović, prošlogodišnja dobitnica Ljiljana Stjepanović i reditelj Slavenko Saletović.

Dosadašnje dobitnice nagrade "Žanka Stokić" su Svetlana Bojković, Milena Dravić, Radmila Živković, Đurđija Cvetić, Ružica Sokić, Jelisaveta Sablić, Gordana Đurđević Dimić, Dara Džokić, Mirjana Karanović, Ljiljana Blagojević i Ljiljana Stjepanović.

Glumica Žanka Stokić (1887-1947), osuđena 1945. godine na osmogodišnju kaznu gubitka nacionalne časti zbog navodne saradnje sa okupatorom i domaćim izdajnicima, rehabilitovana je 2009. godine odlukom Okružnog suda u Beogradu.

Okružni sud konstatovao je da je Žanka Stokić na početku Drugog svetskog rata bila članica Narodnog pozorišta u Beogradu i da nije bila politički aktivna, te da je osuđena iz političkih i ideoloških razloga, preneli su beogradski mediji.

Žanka Stokić osuđena je zbog učešća u “Veseljacima” i “Centrali za humor”, kao i u emisiji “Šareno popodne” Radio Beograda, uz ocenu da je time kulturno i umetnički sarađivala sa okupatorom i domaćim izdajnicima.

Prema navodima suda, Žanka Stokić je tokom sudskog postupka svedočila je da je dobrovoljno stupila u "Veseljake" i "Centralu za humor" jer joj bio potreban novac za lečenje, dok je za na radiju radila pod prinudom glavnog nemačkog radio-aranžera.

Žanka Stokić, čije je pravo ime Živana Stokić (Rabrovo 1887 - Bograd 1947. godine) najpoznatija je bila po ulozi Živke u “Gospođi ministarki” Branislava Nušića, koji joj je i posvetio taj lik.

*Foto: Narodno pozorište

(SEEcult.org)